Michael
ARGYLE
Psychologia stosunków
^zmudzkich
Psychologia
SlOSiMi
nuodzkich
Wydawnictwo
Naukowe
PWN
Warszawa 2002
Z oryginału:
The Psychology of Interpersonal Behaviour
Copyright © Michael Argyle, 1967, 1972, 1978, 1983, 1994
Ali rights reserved
The morał rights of the author have been asserted
Spis treści
Przełożył: WALDEMAR DOMACHOWSKI
Projekt okładki i stron tytułowych: Maryna Wiśniewska
Redaktor: Piotr Kostyło
Redaktor techniczny: Teresa Skrzypkowska
Copyright © for the Polish edition by Wydawnictwo Naukowe PWN SA Warszawa 1999
ISBN 83-01-12809-7
Wydawnictwo Naukowe PWN SA 00-251 Warszawa, ul. Miodowa 10 tel.: (0-22) 695-43-21 faks: (0-22) 826-71-63 e-mail: pwn@pwn.com.pl http://www.pwn.com.pl
Wydawnictwo Naukowe PWN S.A.
Wydanie III - dodruk
Arkuszy drukarskich 22,75
Skład i łamanie Logoscript
Druk ukończono w lutym 2002 r.
Druk i oprawa: Zakłady Graficzne im. KEN S.A.
Bydgoszcz, ul. Jagiellońska 1, tel. (0-52) 322-18-21
Przedmowa do pierwszego wydania polskiego 9 Streszczenie przedmowy do wydania pierwszego 11 Przedmowa do wydania piątego 13 Informacja o autorze 15
Rozdział 1. Motywacja społeczna 17
Korzenie zachowań społecznych 24
Rozdział 2, Twarz, spoglądanie i inne niewerbalne komunikaty 39
Różne kanały niewerbalne 40
Różne funkcje komunikacji niewerbalnej 60
Wnioski 71
Rozdział 3, Komunikacja werbalna i konwersacja 72
Wspólny słownik 74/Konwersacja 75 ' \
Grzeczność 82 Przystosowanie 84
Umiejętności werbalne w trzech rodzajach konwersacji 85 Mowa i klasa społeczna 90 Różnice płciowe 94
Rozdział 4, Spostrzeganie innych 96
Tworzenie wyobrażeń innych ludzi 97 Interpretowanie zachowań 110
Rozdział 5, Wpływ osobowości i sytuacji na zachowania społeczne 116
Cechy osobowości 116
Czy w różnych sytuacjach funkcjonujemy tak samo? 118
Analiza sytuacji 123
Wybieranie zachowań społecznych
ze względu na odnoszenie się do innych ludzi 127
Koordynacja zachowań społecznych 129
Kompetencja społeczna 133
Ekstrawersja 139
Różnice płciowe w zachowaniu społecznym 142
Rozdział 6. Relacje między dwiema osobami 147
Jak zdobywać przyjaciół i wywierać wpływ na ludzi 147
A. Zdobywanie przyjaciół 147
B. Wpływanie na ludzi 152Rodzaje związków 156Główne typy związków 159
Zmienności związane z klasą społeczną, kulturą, płcią i wiekiem 173
Jak skutecznie radzić sobie z więziami — reguły, umiejętności i wiedza 179
Rozdział 7. Grupy, organizacja, klasa i kultura 183
Członkostwo w małych grupach społecznych 183
Różne rodzaje grup 191
Organizacje społeczne 195
Kultura 201
Klasa społeczna 208
Kontakty międzygrupowe i konflikt 211
Rozdział 8. Samowyobrażenie i samoprezentacja 216
Wymiary Ja i ich pomiar 216
Źródła Ja 221
Warunki, w jakich następuje aktywizacja Ja 225
Wpływ samowyobrażenia na zachowanie 229
Rozdział 9. Zachowanie społeczne a zaburzenia psychiczne 237
Zasięg i występowanie zaburzeń psychicznych 238
Stres 240
Umiejętności społeczne a zdrowie psychiczne 246
Zachowanie społeczne w podstawowych chorobach psychicznych 248
Wpływ leczenia na zachowanie społeczne 260 Społeczne zapobieganie chorobom psychicznym 263
Rozdział 10. Wybrane profesjonalne umiejętności społeczne 266
Przeprowadzanie wywiadu 267 Sprzedawanie 275 Lekarze i pielęgniarki 279 Psychoterapia i poradnictwo 284 Nauczanie 288
Publiczne przemawianie i wykładanie 292 Kierowanie grupami 296 Zarządzanie 300
Rozdział 11. Szkolenie umiejętności społecznych 305
Uczenie się w toku pracy 307 Granie roli 309
Specyficzne techniki treningu umiejętności społecznych 315 Lektura, wykłady, dyskusje, studia przypadków i filmy 318 Metody zalecane do stosowania dla różnych celów 320 Trening umiejętności społecznych — czy to działa? 321 Niektóre problemy dotyczące treningu umiejętności społecznych 323
Rozdział 12, Epilog 326
Zastosowanie nowej"wiedzy 326
Nowy model człowieka 327
Możliwe niebezpieczeństwa związane z nową wiedzą 329
Reguły i moralność 330
Bibliografia 333 Indeks nazwisk 357
Przedmowa do pierwszego wydania polskiego
Jestem szczerze zadowolony, że Waldemar Domachowski podjął się przekładu tej książki. Jest to wynik jego pobytu w Oksfordzie w związku z programem Oxford Colleges Polish Hospitality, dzięki któremu mieliśmy przyjemność gościć w Oksfordzie zarówno jego, jak i wielu innych polskich psychologów społecznych. Jesteśmy od dawna zainteresowani polską psychologią społeczną, posiadającą swój własny styl - wyrafinowana metodologia, zainteresowanie teorią oraz szczególne zainteresowanie określonymi tematami, takimi jak altruizm. Dobrze się złożyło, że w wydanym ostatnio podręczniku (Introduction to Social Psychology, pod redakcją Milesa Hewstone'a, Blackwell 1988) rozdział dotyczący konfliktu i współpracy został opracowany przez Janusza Grzelaka. Znana jest nam praca Reykowskiego i Karyłowskiego. Polscy psychologowie społeczni są bardzo aktywni na forum European Association for Experimental Social Psychology i często biorą udział w jej konferencjach.
Książka ta reprezentuje oksfordzki styl uprawiania psychologii społecznej i przedstawia zarówno nasze własne ustalenia, jak i wiele innych badań i sądów na ten temat. Nasze podejście skoncentrowane jest na interakcji społecznej, na prezentacji i analizie zaangażowanych w nią procesów, szczególnie zaś zachowań na dość ściśle określonym poziomie, takich jak spoglądanie i inne aspekty komunikacji niewerbalnej, na analizowaniu specyficznych cech różnorodnych relacji i na rozważaniu ich implikacji dla umiejętności społecznych oraz dla treningu takich umiejętności. Przeprowadziliśmy sporo badań międzykulturowych, choć jak dotychczas nie objęły one Europy Wschodniej.
Nasze intelektualne korzenie wyrastają z etnologii, antropologii, psychologii rozwojowej, filozofii i językoznawstwa, jak również z samej psychologii społecznej. Porównując to z dominującym podejściem amerykańskim, znajdujemy się pod słabszym wpływem psychologii poznawczej, mniejszy jest nasz entuzjazm w odniesieniu do bardziej abstrakcyjnych eksperymentów laboratoryjnych, a silniej jesteśmy zainteresowani zastosowaniami praktycznymi.
Można oczekiwać, iż książka ta rozbudzi zainteresowanie pewnymi problemami dotychczas w Polsce mało eksploatowanymi i może doprowadzić do przyszłej współpracy. Wydaje się bardzo prawdopodobne, że interakcja społeczna i społeczne relacje są w Polsce w interesujący sposób odmienne, pozostając sprawą do zbadania.
Michael Areyle Październik 1989
Instytut Psychologii Eksperymentalnej
South Parks Road
Oksford
Streszczenie przedmowy do wydania pierwszego
Człowiek jest zwierzęciem społecznym: współpracuje z innymi dla osiągnięcia swych celów i zaspokojenia swych potrzeb. Dobrze wiadomo, iż relacje z innymi mogą być źródłem najgłębszej satysfakcji i najcięższego cierpienia. Moraliści, literaci i inni pisali o tych sprawach, pominięta jednak została szczegółowa analiza interakcji i więzi społecznych. Najnowsze badania psychologów społecznych spowodowały, jże zjawiska te stały się zdecydowanie jaśniejsze. W szczególności nastąpił istotny postęp w eksperymentalnej analizie spotkań społecznych na poziomie takich zjawisk, jak ruch oczu, zsynchronizowanie mowy i komunikacja niewerbalna.
Badania te mają wiele możliwych zastosowań. Praca wielu osób dotyczy raczej radzenia sobie z innymi ludźmi, niż z rzeczami - są to nauczyciele, psychologowie, stewardesy, kierownicy i wielu innych; przeprowadzono badania nad tym, jakie techniki społecznego działania są najbardziej efektywne i w jaki sposób takich umiejętności można nauczyć. Wielu ludzi jest samotnych i nieszczęśliwych, niektórzy są chorzy psychicznie, ponieważ nie są w stanie nawiązać i utrzymać więzi społecznych z innymi. Wiele codziennych spotkań jest nieprzyjemnych, kłopotliwych ...
pedagogika.koszalin