Robaczycą nazywamy chorobę polegającą na inwazji pasożytniczych robaków do organizmu człowieka. W przewodzie pokarmowym człowieka może pasożytować wiele gatunków robaków. W zależności tego jaki pasożyt dokonał inwazji, wyróżniamy różne rodzaje robaczyc.
OWSICA (enterobioza)
Częsta inwazyjna choroba pasożytnicza, występująca szczególnie u dzieci w wieku 4 -7 lat.
Chorobę wywołuje owsik, niewielki nicień, należący do obleńców o długości 5 – 10 mm, przypominający wyglądem nitkę bawełny, jest rozdzielnopłciowy, ma jednego żywiciela. Ten pasożyt żyje w końcowym odcinku jelita cienkiego, w wyrostku robaczkowym i jelicie grubym (wymaga warunków tlenowych).
Cykl rozwoju owsika:
1. zarażenie następuje przez połknięcie jaj.
2. Larwy wykluwają się w jelicie cienkim.
3. Larwy dojrzewają w jelicie grubym i w wyrostku robaczkowym.
4. Dochodzi do kopulacji, po której giną samce.
5. Jaja składane są przez samicę (ok. 12 tysięcy) w okolicy otworu odbytowego. Ruch samic w okolicy odbytu powoduje swędzenie, co często powoduje drapanie w czasie snu i przenoszenie jaj do ust, co prowadzi do samozarażenia.
Objawy:
· swędzenie w okolicy odbytu
· utrata łaknienia,
· nerwowość (prawdopodobnie produkty metabolizmu owsików drażnią zakończenia nerwowe),
· niepokój i podniecenie (objawiające się zgrzytaniem zębów),
· czasem niedokrwistość.
Drogi zakażenia:
· niedomyte warzywa i owoce
· zainfekowana bielizna i odzież
· zanieczyszczona woda w basenie
· samozarażenie
Rozpoznanie:
Owsicę rozpoznaje się poprzez badanie kału na obecność jaj, w ciężkich przypadkach samic pasożyta. Test taśmy celofanowej polega na dotknięciu lepką stroną taśmy celofanowej okolic odbytu, co powoduje przywarcie do niej jaj. Próbki należy zebrać rano przed kąpielą i skorzystaniem z toalety. Test jest ujemny, gdy otrzymuje się kolejno 3 do 4 wyników ujemnych
Leczenie
Powinno dotyczyć osoby chorej jak również osób, które kontaktowały się z chorymi (podanie jednorazowej dawki mebendazolu, albendazolu lub pyrantelu; kurację pyrantelem powtarza się za 2 tygodnie, albendazolem i mebendazolem za miesiąc).
Profilaktyka:
l rygorystyczne przestrzeganie zasad higieny osobistej
l zabiegi sanitarno-porządkowe niszczące jaja owsików (m.in.mycie przed jedzeniem owoców i warzyw).
GLISTNICA (askarioza)
Jest to inwazyjna choroba pasożytnicza wywoływana przez glistę ludzka (pasożyt jelita cienkiego człowieka), należąca do nicieni (obleńce). Są to zwierzęta rozdzielnopłciowe o zapłodnieniu wewnętrznym, posiadające tylko jednego żywiciela.
W Polsce liczba zarażeń glistą waha się od 1-18% populacji, zależnie od regionu.
Najczęściej zakażeniu ulegają dzieci w wieku przedszkolnym i dzieci z niższych klas szkoły podstawowej.
Rozwój i rozmnażanie się glisty ludzkiej:
1. Samica składa zapłodnione jaja (około 200 tys. na dobę), które wydostają się na zewnątrz organizmu żywiciela. Są odporne na czynniki zewnętrzne.
2. Jaja rozwijają się w warunkach tlenowych (w środowisku lądowym) w inwazyjną larwę (jaja inwazyjne).
3. Człowiek połyka jaja inwazyjne, np. wraz z niedomytymi warzywami.
4. Larwy wędrują z krwią do żyły wątrobowej, serca (prawa część), płuc i po odkrztuszeniu do gardła, skąd niejako wracają do jelita cienkiego.
5. Pasożyt osiąga dojrzałość płciową w jelicie (u małych dzieci dojrzałe glisty mogą czynnie wydostawać się z jelita przez żołądek i przełyk do jamy ustnej).
Glistnica objawia się:
· ogólnym osłabieniem
· łzawieniem
· zawrotami głowy
· kaszlem
· obrzękami twarzy i rąk
· nadmierną pobudliwością
· reakcjami alergicznymi (pieczeniem i swędzeniem skóry)
· wysoka gorączka (w czasie wędrówki larw do pęcherzyków płucnych)
· bólem brzucha i brakiem łaknienia
· wymiotami
· biegunką lub zaparciami
· niedrożnością jelit w przypadku masowej infekcji.
· niedomyte warzywa, nawożone ludzkimi felikaliami
· zanieczyszczona woda (np. z jeziora, rzadziej z basenu)
Rozpoznanie choroby, podobnie jak w przypadku owsicy, poprzedza wykonanie badania kału.
Leczenie ma charakter farmakologiczny i polega na jednorazowym podanie leku np.: albendazol, mebendazol, cytrynian piperazyny. Leczenie czasami trzeba powtórzyć po 3-6 miesiącach.
l przede wszystkim staranne mycie owoców i warzyw przed spożyciem
l higiena osobista.
WŁOŚNICA (trychinoza)
Wywołuje ją nicień – włosień kręty.
W Polcse do 3% ludzi może być zarażonych tym pasożytem. Włośnica nie jest w Polsce zbyt częsta, ale niebezpieczna, może bowiem doprowadzić do śmierci chorego.
Cykl rozwojowy włośnia krętego:
Włosień kręty pasożytuje we wszystkich stadiach rozwojowych.
Cykl życiowy przebiega w przewodzie pokarmowym I mięśniach poprzecznie prążkowanych.
1. Zjedzenie larwy inwazyjnej. Larwa po opuszczeniu osłonki, wędruje do kosmków jelitowych I dojrzewa tam płciowo.
2. Zapłodnienie zachodzi w jelicie cienkim. Po kopulacji samce giną, a jajożyworodne samice rodzą w ciągu 2 miesięcy około 2000 larw każda.
3. Larwy wraz z krwią wędrują do mięśni poprzecznie prążkowanych, niszczą włókna mięśniowe, zwijają się spiralnie I otorbiają, tworząc cysty.
Objawy włośnicy
(po 4 tygodniach od osadzenia się larw w mięśniach):
l bóle głowy
l złe samopoczucie
l wysoka gorączka (do 40'C)
l obrzęki powiek
l zapalenie spojówek
l bóle stawów i mięśni
l we krwi stwierdza się wysoką leukocytozę i eozynofilię
l zjedzenie zakażonego mięsa wieprzowego lub mięsa dzika
Rozpoznanie
l ustala się na podstawie wywiadu (obraz chorobowy, spożycie surowego mięsa, zakażenie większej ilości osób),
l badanie laboratoryjne (podwyższone wartości eozynofilów)
l badanie mikroskopowe wycinka mięśnia.
l Choroba często występuje w formie epidemii (duża ilość osób spożywająca zatrute mięso z jednej lokalizacji).
Zależy od ciężkości choroby i polega na podawaniu leków przeciwpasożytniczych oraz leczenia powikłań narządowych spowodowanych rozprzestrzenianiem się larw (mebendazol, albendazol, prednizon).
l Poubojowe badanie mięsa świń, dzików i koni.
l Zamrażanie mięsa
l Naświetlanie promieniowaniem X
TASIEMCZYCE (teniozy)
Wywoływane są przez różne rodzaje tasiemców.
Gatunki tasiemców najczęściej pasożytujących w organizmie człowieka:
- tasiemiec nieuzbrojony
- tasiemiec uzbrojony - wywołujący wągrzycę
- tasiemiec bąblowcowy - wywołujący bąblowicę
- tasiemiec bruzdrogłowiec szeroki
Tasiemce przypominają kształtem tasiemkę. Składają się z główki, krótkiej szyjki i licznych członów. Pokarm pobierają powierzchnią całego ciała na drodze osmozy. Należą do robaków plaskich. Są to pasożyty jelitowe, których wystąpienie w organizmie człowieka daje dość zbliżony zespół objawów chorobowych. Postacie larwalne tasiemców mogą się rozwijać w różnych tkankach lub narządach człowieka, natomiast postacie dojrzałe zazwyczaj rozwijają się w jelicie cienkim. Dojrzałe człony, wypełnione dużą ilością jaj, są wydalane z kałem. Wszystkie tasiemce, z wyjątkiem tasiemca karłowatego, muszą mieć dwóch żywicieli. Zwierzęta hodowlane (świnie oraz bydło) pośrednio uczestniczą w zakażaniu człowieka.
Objawy tasiemczyc:
l osłabienie
l chudnięcie
l nudności
l wymioty
l bóle brzucha
l biegunka lub zaparcia
l nadmierna pobudliwość lub apatia
l zawroty głowy
l swędzenie skóry lub wysypka
l zwiększona ilość leukocytów, szczególnie kwosochłonnych.
Profilaktyka
l Niezwykle ważne jest dokładne gotowanie, smażenie, pieczenia mięsa.
l Należy unikać spożywania mięsa pochodzącego z uboju gospodarskiego - niezbadanego przez służbę sanitarno-weterynatyjną.
l Należy pamiętać o myciu rąk, warzyw i owoców, ponieważ na rękach, owocach i warzywach mogą znajdować się jaja tasiemca.
Leczenie tasiemczyc
· Jest konieczne w każdym przypadku, proste i skuteczne.
· Może prowadzić je tylko lekarz, stosując odpowiednie preparaty farmakologiczne. Skutecznymi lekami przeciwrobaczymi niszczącymi tasiemce są np. albendazol.Albendazol jest wskazany w leczeniu bąblowicy, wągrzycy układu nerwowego (oraz większości inwazji nicieni jelitowych). Nie wolno go jednak podawać kobietom ciężarnym!).
· Czasami kurację powtarza się po badaniach kontrolnych (najlepiej w poradni chorób pasożytniczych).
TASIEMIEC NIEUZBROJONY
Tasiemiec nieuzbrojonyTo rodzaj pasożyta jest najczęściej spotykany w Polsce. Robak zaraża ok. 0,5 do 1% ludzi. Może być długi na 10m. Człowiek dla tasiemca nieuzbrojonego jest tzw. żywicielem pośrednim.
Głównym żywicielem i nosicielem tego tasiemca jest bydło
Ponad kilkaset tysięcy jaj wydostaje się przez odbyt razem z końcowymi członami pasożyta. Są one odporne na warunki środowiska - uszkodzenia, wilgoć, temperaturę. Bydło, które zjada jajeczka tasiemca staje się jego nosicielem. Po zjedzeniu jaj rozwijają się z nich larwy. Larwy pod postacią wągrów osiedlają się w mięśniach żuchwy, języka, przepony, ud oraz w sercu zwierząt.
Jak się zarażamy
Człowiek najczęściej może się zarazić tasiemcem nieuzbrojonym jedząc surowe lub niedogotowane mięso wołowe.
TASIEMIEC UZBROJONY - WĄGRY I WĄGRZYCA
Tasiemiec uzbrojony
Tasiemiec uzbrojony to bardzo groźny pasożyt dla którego człowiek może być żywicielem pośrednim, chociaż jest przede wszystkim żywicielem ostatecznym. Nazwa tasiemiec uzbrojony...
AMY22