saloni-gramatyka.doc

SALONI, ŚWIDZIŃSKI

SKŁADNIA

WYPOWIEDZENIA

·         obejmują prócz zdań, również twory samodzielne, ale w pewnym sensie niepełne, pozbawione członu, który w strukturze składniowej zajmuje na ogół centralną pozycję;

·         twór językowy odpowiadający samodzielnemu komunikatowi, w tekście ciągłym wyznaczone za pomocą wielkiej litery oraz kropki lub innego odpowiedniego znaku przestankowego.

RÓWNOWAŻNIKI ZDAŃ – twory, które można uzupełnić osobową formą czasownika, mogą funkcjonować obok normalnych zdań w tekście

ZAWIADOMIENIA – dają się w wyniku naturalnych zabiegów przekształcić na zdania i nie mogą wystąpić w tekście na prawach normalnych zdań pełnych, związane z konwencją, sytuacją (np. nazwy budynków, tytuły)

ZDANIE - definicje:

1.       Kryteria logiczne:

1. 1. zdanie to grupa wyrazów wyrażająca skończoną myśl;
   2. zdanie to ciąg słów, któremu przypisujemy wartość logiczną.

2.       Kryteria psychologiczne: zdanie ma być wyrazem przyjęcia określonej postawy wobec jednostki przedstawieniowej.

3.       Kryteria „reistyczne”: zdania mogą się odnosić do skomplikowanych tworów abstrakcyjnych, nieuchwytnych zmysłami.

4.       Kryteria formalno gramatyczne:

1. 1. zdanie to jednostka zawierająca formę osobową czasownika;
   2. samodzielność formalna – zdanie nie jest częścią większej konstrukcji.

5.       Kryteria fonologiczne:

1. 1. zdanie to jednostki wydzielone w toku wypowiedzi za pomocą pauz;
   2. zdanie to jednostki mające zamknięty kontur intonacyjny z kadencją rosnąca lub opadającą.

6.       Kryterium ortograficzne: zdanie to twór oznaczony w tekście wielką literą, a kończy się kropką lub znakiem ekwiwalentnym.

7.       Zdanie, jako całostka składniowa ukształtowana wokół centrum będącego formą finitywną czasownika lub jej ekwiwalentem dystrybucyjnym lub zbudowana z dwóch zdań spojonych elementem spójnikowym.

8.       ZDANIE SAMODZIELNE - zdanie, którego wykładnikiem tekstowym jest wypowiedzenie.

Zdanie zbudowane zgodnie

ZDANIE PROSTE

ZDANIE ZŁOŻONE

ZDANIE SKŁADOWE WŁAŚCIWE – każde ze zdań wprowadzonych do struktury innego zdania.

ZDANIE PODRZĘDNE – całostki podporządkowane odcinkom tekstowym wobec nich zewnętrznymi.

AKMODACJA SYTAKTYCZNA:

·         morfologiczna;

·         słownikowa;

·         czysto składniowa.

AKOMODACJA SYNTAKTYCZNA – oddziaływanie gramatyczne jednej jednostki składniowej na drugą. Składnik narzucający to CZŁON AKOMODUJĄCY, człon dostosowujący się – CZŁON AKOMODOWANY.

Może być odbierana, jako swoista odpowiedzialność wartości określonej kategorii selektywnej jednej jednostki składnikowej (człon akomodujący) i wartości stosowanej kategorii modulującej drugiej jednostki składnikowej (człon akomodowany)

AKOMODACJA MORFOLOGICZNA – polega na tym, że człon akomodujący przepatruje jak gdyby określony paradygmat w poszukiwaniu formy wyrazowej o określonych własnościach gramatycznych (określony przypadek, liczba, rodzaj…)

AKOMODACJA NIEMORFOLOGICZNA – człon akomodujący oczekuje jednostki składniowej o określonych własnościach słownikowych lub składniowych (określony skład, budowa, porządek linearny):

·         słownikowa,

·         czysto składniowa.

KONOTACJA – zapowiadanie przed daną formę wyrazową innej jednostki składniowej, taka jednostka nazywana jest FRAZĄ WYMAGANĄ - jest to taka jednostka składniowa, która musi być do danej formy wyrazowej dołączona, aby zawierające ją wypowiedzenie było pełne (nieeliptyczne).

Typy konotacji:

·         podrzędnika;

·         niepodrzędnika;

·         współskładnika.