Bioetyka
Norma moralna nie może wynikać z kultury gdyż jest ona normą moralną obiektywną. Kultura nie może wyznaczać normy moralnej.
W stosunku do nowej normy moralnej tworzy się etyka.
Etyka - jest wiernością człowieka samemu sobie, przedstawia drogę wyjścia, aby człowiek mógł odnaleźć siebie.
Nauka powołana jest do tego, aby być sprzymierzoną z mądrością. Nauka, która służy mądrości to etyka. Tylko ona jest w stanie odpowiedzieć na nowe zapytania.
Bioetyka - systematyczne studium o zachowaniu ludzkim w przestrzeni nauk o życiu i trosce o zdrowie, które to zachowanie jest rozpatrywane w świetle wartości i zasad moralnych.
Nauka ta popierana jest nie tylko przez bioetyków, ale także filozofów, teologów psychologów, którzy uważają, że wszystkie nowe problemy ( eutanazja, aborcja itp.) powinny być przedyskutowane.
Etyka wchodzi w sposób prawny na pole medycyny już nie rozumiana jako moralność dla lekarzy, ale zachowań, gestów człowieka wobec człowieka. Pomaga podjąć decyzje w trudnych momentach, odpowiedzieć na trudne pytania, (co jest dobrem? Jakie etyczne zasady są w parze z codziennym życiem?)
Działanie etyczne jest dobre, gdy etyka i działanie są ze sobą złączone! Chory dla lekarza nie może być przypadkiem klinicznym, przypadkiem do badań. Dla niektórych etyka istnieje, ale nie jest do zrealizowania. Powinna stać się ona rzeczywistością, bo jest ona potrzebna.
Bioetyka pojęcie złożone, które jednoczy w sobie dwa pojęcia bios - życie, etos - moralność. Są to pojęcia uniwersalne i istnieją od dawna.
Bioetyka - pojęcie to pojawiło się w latach 70-tych, jego twórcą był W.R.Hotte. Pojęcie to zaczęło funkcjonować w nauce i życiu naukowym.. W 1971 r. został erygowany w Waszyngtonie Uniwersytet dla studium bioetyki. Rozwój tej nauki jest bardzo szybki. Problemy zawarte, w bioetyce jeżeli nawet nie są nowe to są problemami aktualnymi.
Papież Pius XII miał duży wpływ nauki K-ła na bioetykę. Mimo że papież nie używa słowa bioetyka to jego myśli zajmują dużo miejsca w tej nauce. Wpływ na to miał: rozwój medycyny.
Powstanie i zdobycie uznania przez bioetykę
1. Prawa człowieka - początek rozwoju treści bioetyki ma miejsce tuż po zakończeniu II wojny światowej na procesie Norymberskim. Chodziło przede wszystkim o zbrodnie na życiu ludzkim, zbrodnie popełnione w porozumieniu z lekarzami. Chodziło o stworzenie uniwersalnych praw człowieka, aby były one zachowywane nie tylko w czasie pokoju, ale i wojny. Opracowano wtedy Deklaracje Praw Człowieka ( ONZ).
2. Rozwój biomedyczny - np. podczas wojny odkryto antybiotyki i udoskonalono chirurgię, w 1952 r. uczony Pincus przedstawia światu pierwsze chemiczne środki antykoncepcyjne. W 1954 r. pojawia się reanimacja. W 1959 r. rodzi się pierwsze dziecko poprzez sztuczne zapłodnienie. W 1978 r. rodzi się dziewczynka z zapłodnienia in vitro.
3. Nowe potrzeby i nowe możliwości - nowa rzeczywistość, w której stanął człowiek, musi stawiać czoło etyce. Grecia nowe możliwości stawia w czterech faktach:
· lepsza świadomość na polu filozoficznym prawie wszystkich nauk, czuje się tu w sposób szczególny świadomość na polu wiedzy biomedycznej.
· rozwój naukowy i technologiczny na polu biologiczno-medycznym jak również na innych polach nauk doświadczalnych.
· odczuwana niedostateczność prawna na polu medycznym. Prawo stało się zmienne i relatywne w stosunku do wartości, które było absolutne.
· rosnąca organizacja poszukiwań i problematyki związana z opieką społeczną w medycynie, która jest bardziej zcentralizowana wokół władzy politycznej.
Krytyka wokół nauk doświadczalnych
Nie może być proponowana tylko jedna forma poszukiwań rzeczywistości. Racją jest, że rzeczywistość przekracza rzeczywistość doświadczalną.
Inna reakcja przeszła od strony fenomenologii.
Jaspers twierdzi, że poznanie naukowe nie jest poznaniem istoty. Nie można ustalić konkretnej wartości dla życia człowieka.
Istotne jest zwrócenie uwagi na poszukiwanie przyczyn chorób. Poszukiwania te potrzebują istnienia mechanizmu biologii, chemii, ale wgłębianie się w te mechanizmy prowadzi do ryzyka manipulacji życiem.
Socjalizacja samej medycyny, prowadzenie polityki przez władze państwowe, prowadzi do tego, aby ponieść jak najmniejsze koszty a najwięcej korzyści. Na tle tych wszystkich faktów rozwija się bioetyka.
Próba definicji bioetyki
Znajdujemy się naprzeciw nowej nauki stąd istnieją tylko jej pewne opisy.
Poter - wysiłek nauk biologicznych na polepszenie życia.
Warge - kładzie wyraźny akcent na etykę.
Hoffer - bioetyka interesuje się problemem etycznym narodzenia się życia i śmierci na tle etyki.
Grecia - bioetyka to ta część filozofii moralnej, która rozważa dozwoloność lub, niedozwoloność interwencji na życiu człowieka a szczególnie tych interwencji, które są związane z rozwojem nauk biologicznych i medycznych.
Encyklopedia bioetyki mówi:
Systematyczne studium zachowania ludzkiego na polu nauki o życiu i trosce o zdrowie, o ile to zachowanie jest egzaminowane w świetle wartości i zasad moralnych.
Interwencja człowieka na życiu ludzkim
Przedmiotem bioetyki jest interwencja człowieka na życiu ludzkim. Nie wszystko jednak w życiu wchodzi w zakres bioetyki.
Bioetyka rozważa te problemy, które dotykają manipulacji nad życiem człowieka. Przedmiotem bioetyki jest życie człowieka od poczęcia do naturalnej śmierci.
Rozważania etyczne nigdy nie mogą być cząstkowe interpretują one wartości człowieka w całości.
Przedmiotem etyki są nie tylko wartości człowieka, ale wartości człowieka jako takiego.
Etyka nie ogranicza się tylko do opisania sytuacji, ale charakteryzuje się ze względu na wartości normatywne i zobowiązujące.
Zadaniem etyki nie jest ocenianie tego, co ludzie czynią, ale ocenianie tego, co ludzie powinni czynić. Przez to zakłada się że w etyce akcentuje się istnienie wartości przedmiotowych, uniwersalnych, niezmiennych w wyniku sytuacji.
Filozofia moralna
Poruszamy się tu w polu moralnym, dozwoloności i niedozwoloności, dobrego i złego, wartości i niewartości.
Rozważanie etyczne rozwijane jest w świetle rozumu ludzkiego, a więc za pośrednictwem filozofii.
Wierzący powinien odwoływać się do rozumu ma możliwość interpretowania.
Istnieje powiązanie między bioetyką a teologią moralną. Powiązanie to jest przede wszystkim związane z integralną częścią teologii moralnej, która opiera swoje badania na Objawieniu, tradycji K-ła i Magisterium Kościoła.
Bioetyka nie jest utożsamiana z teologią moralną.
Nauka i wiara nie przeciwstawiają się z sobą, ale mogą one ze sobą współpracować. Mówi o tym Sobór Watykański II. Wymiar etyczny nie może być pominięty w oparciu i odwołaniu do Absolutu.
Człowiek odpowiedzialny za własne życie
W encyklice „Humane vite" Paweł VI mówi o odpowiedzialności za przekazywane życie. Potępił wszelkie środki antykoncepcyjne. Encyklika ta spotkała się z wielką krytyką w świecie.
Rozwój genetyki: pytania moralne związane z tym rozwojem
Na polu wielorakich poszukiwań technicznych odbywa się bardzo szybki rozwój biologii molekularnej. Możliwe już są diagnozy chorób genetycznych przed narodzeniem, ( zapłodnienie in vitro, przeszczepy genów, określanie płci ).
Rozwój genetyki jest również źródłem niepokojów i lęków. Poszukiwanie w dziedzinie genetyki uwarunkowane jest poszukiwaniem prawdy, a z drugiej strony idą korzyści ekonomiczne i polityczne. Pojawiają się wątpliwości i pytania:Norma moralna nie może wynikać z kultury gdyż jest ona normą moralną obiektywną. Kultura nie może wyznaczać normy moralnej.
Człowiek współczesny dzięki poszukiwaniom, na jakiej drodze się porusza gdzie chce dojść a w ostateczności gdzie dojdzie.
Rozwój genetyki wystawiony jest na dramatyczną dwuznaczność z jednej strony może nastawić się na służbę człowieka już od jego poczęcia, a z drugiej strony może służyć korzyściom.
Poprzez lęki i znaki zapytania rysuje się problem etyczny.
Człowiek manipulator genetyczny:
1. mentalność sekularystyczna - pojmowanie Absolutu stawia człowieka z Bogiem w relacjach nic nieznaczących. Człowiek, który odrzuca Absolut staje na jego miejscu i staje się sędzią wartości moralnych. Ta mentalność człowieka ma swoje odzwierciedlenie w ST (grzech pierworodny). Człowiek sekularyzowany przeżywa naukę i technikę jako Absolut. Nauka i technika mogą stać się formą idolatrii, bałwochwalstwa.
2. Mentalność teistyczna - przeciwnie prowadzi człowieka do uznania siebie jako stworzenie wobec Boga. Obraz Boga - Stworzyciela staje się normą życia człowieka i jego zadań w historii. Nauka i technika znajdują swoją głęboką prawdę w istnieniu, ale w istnieniu służenia człowiekowi. Nauka i technika stają się procesem humanizacji.
Kontrast tych dwóch mentalności daje początek zagadnieniom moralnym. Człowiek zsekularyzowany w ogóle nie dostrzega problemów moralnych, albo stawia sobie te problemy moralne interpretując bardzo wąsko. U ludzi wierzących problem moralny staje się bardziej widoczny.
Czym jest życie ludzkie?
Życie - w świetle doświadczenia, refleksji, życie ludzkie jest dobrem. Objawia się jako wielki dar, który pochodzi od Boga stwórcy (w świetle wiary). Wierzący widzą, dlaczego życie ludzkie na ziemi jest bezcenne.
Życie ludzi nie redukuje się tylko do życia biologicznego, lecz również posiada życie duchowe i psychiczne.
Człowiek jako pan i zarządca swojego życia
Życie ludzkie jest darem i z drugiej strony jest za nie odpowiedzialny. Fundament odpowiedzialności sytuuje się w samym człowieku. Bóg postawił człowieka w świecie stworzenia jako pana. Panowanie człowieka nie dotyczy tylko świata rzeczy, ale i również życia człowieka. Boskie panowanie działa przez człowieka i dotyka szczytu daru wolności, który to dar otrzymuje człowiek od Boga. Jeżeli człowiek realizuje swoją wolność w życiu upodabnia się do Boga. Człowiek ma panowanie pełne, gdyż cały świat materialny postawiony jest pod panowaniem człowieka. Z tego powodu świat rzeczy jest zawsze i tylko światem środków, który ma za cel służbę człowiekowi jako celowi. Nad światem życia ludzkiego panowanie nie jest pełne i nie ograniczone. Człowiek jest tylko użytkownikiem życia ludzkiego, ponieważ życie ludzkie staje w linii rosnącej humanizacji, a nie w linii manipulacji. Na mocy tego panowania, które zobowiązuje go do strzeżenia życia człowiek staje się sobą. Panowanie to rozpoczyna się od urodzenia. Człowiek jest jedynym na ziemi stworzeniem, które Bóg chciał dla samego siebie.
W Księdze Rodzaju o różnicy panowania Boga i człowieka jest mowa w rozdziale 9 wers 6. Nie można panować nad życiem drugiego człowieka, gdyż to życie należy do Boga. Człowiek nie może być uprzedmiotowiony nie może być traktowany jako środek, ale jako cel.
Człowiek jest panem swego życia ze względu na dar ze względu na obraz Boga. Z tego powodu człowiek nie może być absolutnym sędzią konkretnego panowania nad światem. Człowiek jest, więc tylko panem w takim wymiarze, w jakim jest zarządcą naznaczonym przez Stwórcę.
Człowiek jest posłuszny. Posłuszeństwo stanowi znak prawdziwej miłości do Boga.
Panowaniem człowieka nad światem jest panowaniem służebnym. Ważne jest to ze względu na panowanie nad życiem ludzkim.
Panowanie służebne nad życiem
Indywidualizowanie obrazu Boga. Człowiek wie, że nie powinien oddalać się od siebie w celem szukania tego obrazu.
Panowanie służebne nad życiem jest do urzeczywistnienia według prawa moralnego nad życiem, które żąda dynamizmu celowości natury ludzkie.
Pojęcie natury poddawane jest dyskusji, jeśli nawet nie odrzucane. Człowiek szuka interpretacji w prawie w zachowaniach biologicznych, ale nie chce przyjmować prawa naturalnego.
Prawo morale naturalne odnosi się do natury ludzkiej. Odnosi się do człowieka jako człowieka. Do człowieka jako jedności psychofizycznej duszy i ciała. Prawo moralne jest swego rodzaju apelem dla odpowiedzialnego panowania nad światem. Uwalnia człowieka od wszystkich subiektywizmów.
Interwencje na życiu ludzkim i kryteria moralne
Człowiek stał się uczestnikiem panowania boskiego w świecie i to w sposób darmowy i ma prawo nieraz interweniować na życiu ludzkim. Człowiek może i powinien panować nad życiem ludzkim, ale to panowanie nie ma być jako służba.
Manipulacja ma znaczenie negatywne, tzn. tak decydować o jakimś działaniu, które to działanie nie jest moralne, które nie są moralne!
Manipulacja wskazuje na to, że życie ludzkie zniżane jest do poziomu rzeczy, środka.
W niektórych sytuacjach manipulacja jest pozytywna. Dlatego lepiej jest używać pojęcia interwencja na życiu ludzkim. Jest to zawsze interwencja do człowieka, którą należy moralnie ocenić.
Kryteria moralne
Kryteria te są do wywnioskowania z używania z interwencji. Można je wywnioskować z potrójnej relacji: cel interwencji, używane środki w interwencji, przewidywane konsekwencje tych interwencji.
1. Celowość interwencji - na polu pojęcia integralnego osoby interwencje mogą streszczać się w dwóch faktach: obawie i promocji życia ludzkiego. W tej linii szły dziedziny nauki (medycyna). Chodzi tu nie tylko o leczenie, ale także poprawienie, polepszenie warunków życia ludzkiego. Rozumiane to jest nie tylko w strukturze indywidualnej, ale i społecznej. Celowość obrony i promocji może być nastawiona na niebezpieczeństwo, kiedy jest źle interpretowana i rozumiana.
Życie ludzkie rozumiane jest w warunkach jednostronnych wtedy, gdy broniona jest i rozwijana określona jakość życia ludzkiego. Również wtedy, gdy zajmujemy się życiem i zdrowiem tylko niektórych osób. Życie ludzkie rozumiane w pojęciach alternatywnych, wtedy, gdy człowiek wyznacza sobie tylko jeden cel oraz poprzez inżynierię genetyczną. Można zapytać czy poszukiwanie naukowe jest celem interwencji na życiu ludzkim. Poszukiwanie, wnikanie wchodzi w możliwość poszukiwania i odpowiedzialności. Człowiek w tych poszukiwaniach winien strzec się tylko korzyści absolutnej, bałwochwalczej. Poszukiwania muszą służyć życiu, które przez naukę i technikę ma się polepszać.
2. Środki używane w interwencjach na życiu ludzkim
Wartościowanie moralne interwencji na życiu ludzkim nie może zacieśnić się tylko na celach, ale także powinno pytać, dlaczego człowiek i jak interweniuje.
Szeroki wpływ na interwencje ma sekularyzacja. Człowiek zsekularyzowany nie rozpoznaje prawa moralnego w działaniu, liczą się tylko dla niego wyniki, jakie może osiągnąć i chce osiągnąć. W tych strukturach bardzo ważna jest etyka. Dozwolone działanie moralne jest niezastąpionym warunkiem do różnego rozwoju badań, aby były one ludzkie. W szczególności należy zachować 2 kryteria moralności:
- doświadczenie winno być pełne szacunku dla podmiotu ludzkiego, na którym ta interwencja dokonuje się. Poszukiwacz i badacz w dziedzina genetyki nie może zapomnieć o tym, że zachodzi różnica między interwencją na życiu ludzkim a życiu pozaludzkim. Jeśli podmiot ludzki poddany interwencji jest zdolny do zgody to powinno się tą zgodę otrzymać, taka interwencja będzie traktowana godnie. Jeśli takiej zgody nie ma, to tylko można stosować interwencje terapeutyczne.
- doświadczenie powinno rozwijać się na linii ustanowionej struktury. Doświadczenie nie może odnosić się do środka sztucznego. Działanie to nie powinno wymykać się spod tej linii życia ludzkiego.
3. Przewidywane konsekwencje:
W moralnym rozważaniu człowieka jako istota historyczna i społeczna umieszczonym w czasie powinien być odpowiedzialnie uważny na wybory i konsekwencje. Istnieje konkretny problem ryzyka, które jest zakładem w każdej manipulacji. Pojęcie doświadczenia i samo doświadczenie istnieje, bo istnieje ryzyko. Moralność wymaga, aby to ryzyko było w granicach racjonalnych. Granice te powinny być mniejsze im bardziej dzieje się to na początku życia. Granice te będą węższe, gdy narażają na bliską śmierć człowieka. Bardzo ważne jest przyjęcie tych racjonalnych granic ryzyka.
Możliwość ryzyka wymaga, aby interwencje były:
· najbardziej rygorystyczne przygotowanie naukowo-techniczne tych, którzy te doświadczenia urzeczywistniają
· poważny obowiązek profesjonalnego poznania przedmiotu ludzkiego, cel, branie pod uwagę ryzyka, otrzymanie zgody, która będzie zgodą wolną
· możliwość przerwania interwencji, jeżeli pojawiają się nowe negatywne konsekwencje.
Prokreacja ludzka a zapłodnienie in vitro
Zapłodnienie fivet - przeniesienie zapłodnionej komórki w probówce do łona matki.
Zapłodnienie givt - pomoc przy zapłodnieniu komórek po jedności seksualnej.
Finis operis:
- przedmiot aktu
- okoliczności
- motyw z jakiego powodu się dzieje.
W relacji do motywu tego który działa.
Fivet prokreacyjny ma motyw działania osoby.
Fivet doświadczalny, nie będzie wszczepiony do łona matki.
W tym można wyróżnić dwa sposoby:
1. Aby mieć do dyspozycji pewną ilość dojrzałych embrionów aby
przeprowadzić doświadczenia.
2. Zapłodnienie fivet prokreacyjne (wszczepienie do łona matki) z tego zostają
inne embriony do doświadczenia.
Pod aspektem medycznym nie ma wątpliwości co do nie moralności tego zapłodnienia. Oba sposoby są działaniem nie moralnym.
Fivet prokreacyjne
Jeśli chodzi o okoliczności które sytuują działanie ludzkie fivet prokreacyjne może i powinno być rozpatrywane na dwóch płaszczyznach: w relacji do osób, które się do tego zapłodnienia odwołują (rodzice) jak i osoby które mają się narodzić (dziecko).
Ze strony rodziców decydującą okolicznością jest małżeństwo, stąd rozróżnienie między fiyet homologicznym a heterologicznym. Fivet homologiczne -obecność osoby trzeciej w parze małżeńskiej. Fivet heterologiczne - fivet poza małżeństwem, wchodzi w grę osoba która nie jest małżonkiem.
Pod względem etycznym nie ma wątpliwości o niemoralności w fivet heterologicznym. To fivet stanowi pogwałcenie wolności małżeńskiej i zafałszowanie relacji dziecko - rodzice. Trzeba przeciwstawiać się tym, którzy chcieli by usprawiedliwiać etycznie to fivet. Nie ulega wątpliwości „ że zapłodnienie fivet heterologiczne jest niemoralne.
Ze strony dziecka mającego się narodzić trzeba by przypomnieć istnienie ryzyka jego integralności, bądź też dla samego zapłodnionego jajeczka, hodowanie gamet i przeniesienie do macicy. Gdy jest zapłodnionych więcej jajeczek i przenoszonych do łona matki. Te zapłodnione komórki niszczone podczas przenoszenia lub wszczepiane, wielu uważa za aborcje samoistną. Nie ma wątpliwości fivet jest nie doza akceptowania moralnie, gdy istnieje ryzyko aborcji.
Ale technika ludzka może dojść do takiej sytuacji gdy aborcji nie będzie i wtedy fivet będzie do zaakceptowania.
Przedmiot do którego człowiek dąży jest dany przez prosty przypadek, przypadek natury. W tym przypadku jest to fivet. Fivet komórek małżonków i ma się na uwadze przeniesienie wszystkich embrionów do łona matki. W tym rozważaniu rozważamy jego naturę i relację człowieka jako człowieka. Wtedy powstaje znak zapytania nad moralnością czy niemoralnością wewnętrzną. Kryterium zostało wskazane na człowieka jako człowieka, jak wiadomo to kryterium jest moralne.
Według tego kryterium przewidujemy wniosek, do którego powinniśmy dojść, że Fivet jest niedozwolony wewnętrznie o ile stanowi radykalne zafałszowanie, przeciwstawienie specyficznie ludzkiego znaczenie prokreacji. Droga, która nas czeka stanowi czym jest prokreacja rodzenia.
MarekMaly