edw_03.03.pdf

Skrzynka

Porad

W rubryce przedstawiane są odpowiedzi na pytania nade-

słane do Redakcji. Są to sprawy, które, naszym zdaniem,

zainteresują szersze grono Czytelników.

Jednocześnie informujemy, że Redakcja nie jest w stanie

odpowiedzieć na wszystkie nadesłane pytania, dotyczą-

ce różnych drobnych szczegółów.

1. Od dłuższego czasu głowię się nad możliwością bezprze-

wodowego połączenia komputerów na znaczne odległości

(pow. 1km) jak najmniejszym kosztem (ileż to takich jak ja

:) ). O ile dobrze mi się zdaje, modulacja ASK pozwala

osiągać większą przepustowość danych niż FSK, ale jest

bardziej zawodna. Zastanawia mnie więc, czy nie można

by przesyłać danych w nieco inny sposób. (...)

2. Poszukuję rozwiązania swojego problemu, tzn. zapew-

nienia łączności telefonicznej pomiędzy mieszkaniem

a miejscem pracy poprzez bezprzewodową słuchawkę. Po-

trzebny zasięg to ok. 1500m w terenie raczej zabudowa-

nym, z tym że istnieje możliwość zainstalowania np. ante-

ny stacjonarnej zarówno w mieszkaniu, jak i w pracy. Pro-

ponowane telefony wręcz porażają ceną - mnie po prostu

na nie nie stać. Zainstalowanie drugiego telefonu także

nie wchodzi w rachubę - „brak możliwości technicznych”,

a komórka jest niestety za droga nie tylko dla mnie, ale dla

dzwoniących do mnie. Czy jest w ogóle możliwe zwiększe-

nie zasięgu najprostszego telefonu bezprzewodowego, a je-

żeli tak, to ile miałaby taka usługa kosztować? A może ist-

nieją tego typu przystawki?

3. Piszę, aby zapytać, czy możliwa jest komunikacja dwóch

urządzeń posiadających port RS-232 za pomocą drogi ra-

diowej na odległość nie mniejszą niż 150 m. Jeśli tak, to

w jaki sposób można tego dokonać? Może w którymś nu-

merze EdW lub w Internecie istnieje rozwiązanie mojego

problemu?

4. Dzień dobry. Mam garaż oddalony od domu o 1km, po-

szukuję urządzenia, które by powiadamiało mnie o otwar-

ciu drzwi garażowych sygnałem brzęczyka albo diodą

świecącą, albo innym systemem.

Tego typu pytań nadchodzi do Redakcji wiele. Rzeczywiście,

ogromna liczba osób chciałaby zrealizować w prosty i tani sposób

łącze umożliwiające komunikację na odległości rzędu kilkuset me-

trów czy kilku kilometrów. Szczególnie chodzi o cyfrowe łącza ra-

diowe, pozwalające na połączenie co najmniej dwóch komputerów

w sieć. Niestety, obecnie jest to bardzo trudne, zwykle zupełnie nie-

opłacalne, a często po prostu niemożliwe. Transmisja między kom-

puterami musi być dwukierunkowa, a co najważniejsze - niezawod-

na, a to oznacza skuteczne rozwiązanie wielu poważnych proble-

mów związanych zwłaszcza z zakłóceniami. Nad problemami tymi

pracują nie tylko hobbyści, ale też zawodowi konstruktorzy wielu

firm. I to nie tylko pojedynczy konstruktorzy, lecz zespoły specjali-

stów z różnych dziedzin. Jeśliby zadanie było względnie łatwe, na

rynku mielibyśmy gotowe, niedrogie urządzenia do takiej komuni-

kacji. Ich brak pokazuje, że realizacja użytecznego łącza cyfrowego

o zasięgu rzędu kilkuset metrów przez niezbyt doświadczonego hob-

bystę jest praktycznie niemożliwa. Redakcja EdW, podobnie jak re-

dakcje wielu innych czasopism elektronicznych, nie chce obiecywać

Czytelnikom „gruszek na wierzbie”, dlatego dotychczas nie pojawi-

ły się opisy takich łączy.

W żadnym razie początkujący nie powinni podejmować prób kon-

struowania takich systemów. Tylko bardzo doświadczeni hobbyści

potrafią zrealizować użyteczny system łączności, i to po uwzględnie-

niu lokalnych warunków i możliwości. W przypadku wszelkich łączy

radiowych ogromnie dużo zależy od poziomu zakłóceń. Ten sam ze-

staw będzie miał dużo lepszy zasięg na wsi, z dala od wszelkich

źródeł zakłóceń elektromagnetycznych, a mniejszy w wielkim mie-

ście. Jak wskazują relacje osób, które przeprowadziły próby lub wy-

konały podobne systemy, najwięcej problemów dotyczy właśnie nie-

zawodności i tu leży główna przyczyna niepowodzeń.

Generalnie w warunkach amatorskich można zrealizować jedynie

proste systemy łączności. Np. Autorom pytań nr 2 i 4 można pora-

dzić, by zainteresowali się radiem CB i spróbowali wykorzystać uży-

wany, niedrogi sprzęt. Do typowego radiotelefonu CB trzeba dodać

albo fabryczny system selektywnego wywołania DTMF, albo same-

mu wykonać podobne układy zapewniające reakcję na odpowiednio

zakodowany sygnał.

Do przesyłania pojedynczych sygnałów można też spróbować wy-

korzystać moduły radiowe z antenami, ale efekty są niepewne. Dopu-

szczalne prawnie są też nadajniki o mocy do 20mW na inne częstotli-

wości np. radiowe, ale przy takiej mocy zasięg może być zbyt mały.

Pragnę zwiększyć moc mojego zasilacza. Chwilowo wszyst-

ko działa w konfiguracji standardowej 10A jako zasilacz

transceivera. Lecz mój trafo może oddać 25 amperów, toteż

chciałbym, aby się nie marnował! Moje pytanie brzmi: czy

tranzystory Darlingtona można łączyć równolegle tak jak

zwykłe tranzystory mocy? Jak dobrać wartości rezystorów?

„Darlingtony” można łączyć równolegle, dokładnie tak samo jak

zwykłe tranzystory, czyli z zastosowaniem jednakowych rezysto-

rów wyrównawczych umieszczonych w obwodzie emiterów - patrz

Elektronika dla Wszystkich

Skrzynka porad

rysunek A . Tak samo

można łączyć „modyfi-

kowane darlingtony”

z rysunku B . Rezystory

powinny mieć taką war-

tość, by spadek napięcia

na nich przy maksymal-

nym prądzie wynosił

0,3...1V,.

Teoretycznie, gdyby wszystkie połą-

czone równolegle tranzystory były iden-

tyczne, rezystory wyrównawcze nie były-

by potrzebne. W praktyce są niezbędne,

żeby nie uszkodzić tranzystorów, które

nigdy nie są idealnie jednakowe.

Gdy tranzystor bipolarny się grzeje, zmniejsza się jego napięcie

progowe (baza-emiter). Oznacza to, że rośnie jego prąd bazy, a tym

samym prąd kolektora i moc strat - tranzystor grzeje się jeszcze bar-

dziej. Gdyby nie było rezystorów wyrównawczych, to któryś z tran-

zystorów połączonych równolegle grzałby się nieco więcej niż pozo-

stałe (bo np. miałby trochę większe wzmocnienie). Wyższa tempera-

tura powodowałaby, że napięcie progowe malałoby i prąd kolektora

by wzrastał, co oznacza wzrost mocy strat i dalszy wzrost tempera-

tury. Wystąpiłoby dodatnie sprzężenie zwrotne - prąd i temperatura

tego tranzystora wzrastałyby aż do uszkodzenia tego tranzystora.

Gdyby tym uszkodzeniem było zwarcie, oznaczałoby to tylko ko-

nieczność naprawy urządzenia i utraty tego jednego tranzystora.

Gdyby jednak nadmierny wzrost temperatury doprowadził do prze-

palenia i rozwarcia wewnątrz tranzystora, to urządzenie działałoby

nadal, a rolę spalonego tranzystora przejąłby następny, który po krót-

kim czasie też by się przepalił. W ten sposób kolejno uległyby prze-

paleniu wszystkie tranzystory zestawu.

Rezystory wyrównawcze sztucznie zwiększają napięcie baza-

emiter tranzystorów i w dużym stopniu uniezależniają prąd kolekto-

ra i moc strat od temperatury. Czym większa wartość tych rezysto-

rów wyrównawczych i większy spadek napięcia na nich, tym lepsza

stabilność zestawu. Ale przy dużych prądach oznaczałoby to także

duże straty mocy w tych rezystorach, dlatego w praktyce dobiera się

wartość rezystorów zależnie od maksymalnego prądu, żeby spadek

napięcia był mniejszy od 1V. Dla zmniejszenia strat w tych rezysto-

rach warto łączyć równolegle jednakowe tranzystory z tej samej se-

rii produkcyjnej i wtedy można zaryzykować zastosowanie małych

rezystorów wyrównawczych, żeby spadek napięcia na nich wynosił

ok. 0,15...0,3V. Koniecznie należy sprawdzić po dłuższym czasie

pracy, przy największym prądzie, jak rozkładają się napięcia na po-

szczególnych rezystorach, co odzwierciedla prądy i moce poszcze-

gólnych tranzystorów. Prądy zapewne nie będą idealnie równe;

nie jest to konieczne - chodzi o to, by żaden tranzystor nie był prze-

ciążony.

W przypadku tranzystorów MOSFET zależność prądu drenu od

temperatury jest odwrotna, co teoretycznie jest korzystne, jednak

tranzystorów MOSFET nie można wprost łączyć równolegle ze

względu na duże różnice napięć progowych poszczególnych tranzy-

storów.

Rys. B

Elektronika dla Wszystkich

Rys. A

Konkurs

Na rysunku przedstawiony jest dziwny układ, a właściwie fragmenty

układu z dwoma tranzystorami.

lizatora magnetycznego, w jednym z zagranicznych czasopism zapro-

ponowano stabilizator elektroniczny.

Potrzebny zapas uzy-

skuje się przez wyprosto-

wanie napięcia sieci i wy-

gładzenie go za pomocą

kondensatora. Następnie to

napięcie stałe o wartości

równej napięciu szczyto-

wemu przebiegu sieci zasi-

la żarówkę, a nadmiar na-

pięcia odkłada się na rezystorach R3, R4 i na wysokonapięciowym

tranzystorze mocy. Zaletą jest prostota układu elektronicznego, nato-

miast dość istotną wadą są duże straty mocy. Rysunek obok pokazu-

je schemat z wartościami i obciążalnością rezystorów.

Układ zasila odbiornik (w tym przypadku żarówkę) napięciem sta-

łym, więc nie nadaje się do stabilizacji napięcia zasilającego popular-

ny sprzęt elektroniczny, zawierający transformatory sieciowe.

Zadanie okazało się trudne – duża liczba uczestników dała się

zmylić i stwierdziła, że jest to odmiana zasilacza. Żarówka miałaby

w nim pełnić albo rolę kontrolki, albo dodatkowego nieliniowego re-

zystora ograniczającego, co w sumie nie jest złym pomysłem.

A oto inne przypuszczenia:

- jest to układ płynnego włączania żarówki, zwiększający jej żywot-

ność (żarówki przepalają się przy włączaniu),

- jest to wskaźnik napięcia,

- w moim odczuciu jest to prosty układ wskazywania (albo raczej

niewskazywania) napięcia mieszczącego się w jakimś ustalonym za-

kresie. Jeżeli napięcie jest za wysokie lub za niskie, żarówka sygnali-

zuje to świeceniem, żarówka żarząca wskazuje poprawność, a zgaszo-

na uszkodzenie, względnie zadziałanie zabezpieczenia .

Jeden z uczestników konkursu napisał, że układ służy do rozłado-

wywania akumulatorów . Taki pomysł jest godny uwagi. Choć układ

nie służy do tego celu, może rzeczywiście warto byłoby zbudować

rozładowarkę do akumulatorów NiCd z żarówka kontrolną?

Nagrody za prawidłowe odpowiedzi otrzymują:

Henryk Szumski – Lelków, Tomek Nowak – Wołomin,

Marcin Waszczuk – Kraków .

Jak zwykle zadanie konkursowe polega na rozszyfrowaniu

Jak działa i do czego służy taki układ?

Odpowiedzi, koniecznie oznaczone dopiskiem Jak3 , należy nad-

syłać w terminie 45 dni od ukazania się tego numeru EdW. Nagroda-

mi w konkursie będą kity AVT lub książki.

Rozwiązanie zadania z EdW 11/2002

Z rysunku celowo usunięto

wartości elementów, by

utrudnić zadanie. Przedsta-

wiony układ z tranzysto-

rem i żarówką to stabiliza-

tor, utrzymujący nie-

zmienną jasność 100-wa-

towej żarówki . Oryginal-

ny układ przeznaczony był

do współpracy z żarówką

powiększalnika fotograficznego. Utrzymanie jednakowej jasności

lampy powiększalnika i, co bardzo ważne, także barwy światła, jest

wręcz konieczne w fotografii barwnej, gdzie stosowano specjalne,

tzw. przewoltowane żarówki, dające światło o, temperaturze barwo-

wej nieco wyższej od klasycznych żarówek. Przed dwudziestu laty

przy powszechnych wówczas wahaniach napięcia sieci, stosowanie

stabilizatora było konieczne. Zamiast ciężkiego, nieporęcznego

iwręcz niemożliwego do wykonania w warunkach amatorskich stabi-

Elektronika dla Wszystkich

Projekty AVT

C y f r o w y g e n e r a t o r

p r o g r a m o w a l n y

2 6 5 9

W EdW 6/2002 ukazał się projekt pt. Labora-

toryjny generator impulsów . Ten prosty układ

oparty na jednym popularnym układzie scalo-

nym 74HC14 wzbudził duże zainteresowa-

nie. Jednocześnie znaczna liczba Czytelni-

ków zasygnalizowała potrzebę przedstawie-

nia podobnego projektu, ale o szerszych moż-

liwościach. Upominaliście się o przyrząd,

w którym można precyzyjnie ustawić często-

tliwość oraz czasy impulsu i przerwy, bez ko-

rzystania z miernika czasu i oscyloskopu.

Poniższy artykuł opisuje taki generator.

Wbrew pozorom układ nie jest skomplikowa-

ny, składa się z powtarzających się bloków,

a zastosowanie w nim popularnych układów

scalonych decyduje, że koszt elementów jest

zadziwiająco mały, natomiast możliwości –

zaskakująco duże. Przy prawidłowym zmon-

towaniu elementów pracuje od razu i nie wy-

maga żadnego uruchamiania czy kalibracji.

Opisywany układ jest generatorem prze-

biegów prostokątnych. Wytwarza przebiegi

wzorcowe o częstotliwościach 10MHz,

1MHz, 100kHz, ... 1Hz, co z zestawem dziel-

ników daje możliwość wytwarzania syme-

trycznego przebiegu prostokątnego o okresie

od 0,2 mikrosekund do ponad 53 minut. Nie-

zależne ustawianie czasów przerwy i impul-

su w niesamowicie szerokich granicach od

0,1µs (100ns) do 1599 sekund, czyli ponad

26 minut pozwoli wytworzyć przebiegi o do-

wolnym, także skrajnie dużym lub skrajnie

małym wypełnieniu. Można na przykład bez

trudu wytworzyć króciutkie impulsy o czasie

poniżej 1 mikrosekundy, powtarzane co kilka

sekund, albo ujemne „szpilki” o czasie

100ns, powtarzane co 20 minut.

Takie niesymetryczne przebiegi często są

potrzebne podczas testów różnego rodzaju

aparatury.

jące liczniki programowalne, zliczające

wdół. Liczniki te zliczają impulsy z genera-

tora wzorcowego i pracują na przemian. Gdy

jeden licznik odliczy zaprogramowaną liczbę

impulsów, zmieni stan przerzutnika i urucho-

mi drugi licznik, a sam zostanie zatrzymany.

Gdy drugi licznik odliczy „swoją” liczbę im-

pulsów, zmieni stan przerzutnika, uruchomi

pierwszy licznik, i tak dalej.

O zmianach stanu przerzutnika decydują

więc dwa dzielniki (liczniki) programowane,

oznaczone H, L – zmiana stanu przerzutnika

zawsze powoduje wyłączenie aktualnie

czynnego licznika i włączenie drugiego.

Oznaczenia H, L nie są przypadkowe – dziel-

niki te określają czas trwania impulsu (stan

logiczny wysoki H) i czas przerwy (stan ni-

ski – L). Zmieniając długość cyklu zliczania

tych liczników, można niezależnie regulować

czas impulsu i czas przerwy.

W zestawie dzielników programowalnych

wykorzystane są dziesiętne liczniki rewersyj-

ne ‘192 zliczające w dół. Na rysunku 1 poka-

zano dla uproszczenia tylko jedną taką kost-

kę wkażdym z dwóch dzielników. Kostka

‘192 zlicza impulsy podawane na wejście

DOWN z generatora wzorcowego przez

bramkę NAND. Stan wyjść QD, QC, QB,

QA czynnego licznika z każdym kolejnym

taktem generatora wzorcowego zmienia się

od liczby wpisanej na wejścia DCBA do

zera. Dojście do liczby zero licznika ozna-

czonego H powoduje pojawienie się stanu

niskiego na wyjściu pożyczki (BO\), co

dzięki wejściu LD\ (Load) wpisuje do tego

licznika liczbę z jego wejść A...D, zmienia

stan przerzutnika, blokuje bramkę X,

a odblokowuje bramkę Y i uruchamia tym

drugi dzielnik oznaczony L. Gdy ten drugi

zliczy „swoją” liczbę impulsów i dojdzie

do zera, na jego wyjściu BO\ pojawi się

stan niski, który spowoduje kolejną zmia-

nę stanu przerzutnika i rozpoczęcie pracy

dzielnika H.

Pełny schemat ideowy generatora poka-

zany jest na rysunku 2 . Generator może

być zasilany napięciem stałym lub zmiennym.

Napięcie na kondensatorze C2 powinno wy-

nosić co najmniej 6,5V. Wtedy zagwaranto-

wana będzie poprawna praca stabilizatora

U10, wytwarzającego napięcie 5V do zasila-

nia układu. Układ można też zasilać bezpośre-

dnio napięciem w granicach 4,5...5,5V i wte-

dy nie należy montować elementów U10, C2,

D1...D4.

W roli przerzutnika RS pracują bramki

U1A, U1B. Liczniki programowane H,

L zbudowane są z wykorzystaniem progra-

mowanych rewersyjnych liczników dziesięt-

nych ‘192 oznaczonych U2...U7. W każdym

dzielniku pracują trzy takie liczniki, zliczają-

ce w dół od wartości nastawionej przełączni-

kami DIP-switch do zera. Liczbę impulsów

można nastawiać w zakresie 1...999, a ściślej

1...1599, bo w najstarszym liczniku można

ustawiać liczbę w zakresie 0...15 (dwójkowo

0000...1111).

Generator przebiegów wzorcowych za-

wiera oscylator z inwerterami U8A, U8B,

taktowany rezonatorem kwarcowym Q1

oczęstotliwości 10MHz. W typowych zasto-

sowaniach rezystor R15 należy zastąpić zwo-

rą. Zaawansowani elektronicy mogą dobrać

wartość R15, by pracując z mniejszą mocą

Rys. 1 Schemat blokowy

Opis układu

Zasada pracy generatora pokazana jest na ry-

sunku 1 . Przebieg wyjściowy wytwarzany

jest przez przerzutnik RS, którego stan jest

okresowo zmieniany przez dwa współpracu-

Elektronika dla Wszystkich

Projekty AVT

wzbudzania kwarcu nieco zwiększyć stabil-

ność częstotliwości oscylatora, jednak w ty-

powych zastosowaniach nie ma to sensu.

Dla zwiększenia zakresu czasu wytwarza-

nych impulsów, w generatorze przebiegów

wzorcowych wprowadzono dodatkowe dziel-

niki. Są to liczniki dziesiętne U9 (’90) oraz

U11...U13 (CMOS 4518). W pierwszym stop-

niu dzielnika trzeba zastosować licznik, który

może pracować zczęstotliwością 10MHz, stąd

wykorzystanie popularnego od niepamiętnych

czasów i nieco archaicznego licznika ’90 z ro-

dziny TTL. W pozostałych stopniach można

zastosować liczniki wolniejsze, dlatego pracu-

ją tu trzy kostki 4518, zawierające po dwa licz-

niki BCD, które przy napięciu zasilania

5V z powodzeniem mogą pracować przy czę-

stotliwościach nie przekraczających 1MHz.

Siedem stopni podziału zapewnia osiem czę-

stotliwości wzorcowych 10MHz, 1MHz,

100kHz, 10kHz, 1kHz, 100Hz, 10Hz, 1Hz.

Dwa ośmiokrotne przełączniki DP7, DP8

pozwalają dowolnie wybrać częstotliwość

taktującą oddzielnie dla każdego z programo-

walnych dzielników H, L. Dzięki temu można

niezależnie ustawić czas przerwy i czas impul-

su w całym zakresie dostępnych czasów. Przy-

kładowo jeden z liczników może pracować

zczęstotliwością 10MHz, a drugi 1Hz.

Rezystory R14, R16 nie są niezbędne.

Przewidziano je na wszelki wypadek, by wej-

ścia bramek CMOS U1B, U1D nie „wisiały

w powietrzu”, gdy wszystkie styki DP7 i DP8

byłyby rozwarte.

Montaż i uruchomienie

Układ można zmontować na płytce drukowa-

nej, pokazanej na rysunku 3 . Warto zacząć

od elementów najmniejszych (rezystory, dio-

dy a układy scalone włożyć do podstawek na

samym końcu. Zarówno przy lutowaniu pod-

stawek, jak i później przy wkładaniu ukła-

dów scalonych należy starannie sprawdzać

ich kierunek, by wycięcie w obudowie zga-

dzało się z wycięciem zaznaczonym na płyt-

ce. Montaż płytki jest w sumie bardzo łatwy

i nie powinien sprawić trudności. Dzięki wy-

korzystaniu płytki dwustronnej nie trzeba lu-

tować zwór z drutu. Należy tylko uważać, że-

by nie pomylić elementów, ponieważ wylu-

towanie końcówek z płytki dwustronnej nie

jest łatwe i może wiązać się z uszkodzeniem

ścieżek.

Rezystory R14, R16 nie są niezbędne,

a w miejsce R15 należy wlutować zworę.

W generatorze mogą pracować układy scalo-

ne różnych rodzin. Model pokazany na foto-

grafii zawiera część układów bipolarnych

z rodziny LS (LS192). Zamiast nich śmiało

można zastosować ścisłe odpowiedniki

CMOS z serii HC lub HCT (74HC192,

74HCT192). Podobnie w roli U1 może pra-

cować układ 74HC00, 74AC00, 74F00 czy

nawet stary 74S00 – taką kostkę miałem i jak

widać, ją właśnie wykorzystałem w modelu.

W przypadku wykorzystania w układów

CMOS typu 74HC192 lub 74HC192 warto-

ści rezystorów R1-R14, R16-R28 można

śmiało zwiększyć do 10kΩ...100kΩ. Nato-

miast gdyby ktoś chciał wykorzystać przesta-

rzałe kostki serii standardowej 74192, musi

zmniejszyć wartość tych rezystorów poniżej

1kΩ ze względu na duże prądy wejściowe

układów standardowych w stanie niskim.

Proponowana wartość 1,5kΩ jest odpowie-

dnia zarówno dla układów LS192, jak

i HC192, HCT192.

Nie można natomiast zastosować w miej-

sce U8 kostki bipolarnej (74LS04, 74F04) ze

względu na duże wejściowe prądu polaryzu-

jące. W takim przypadku należałoby radykal-

nie zmniejszyć wartość R4.

Układ ma pełnić rolę przystawki, dlatego

nie przewidziano obudowy. Cztery otwory

w rogach płytki pozwolą łatwo dodać nóżki,

choćby w postaci śrub M3. Kto chce, może

zamontować kondensatory płasko na płytce

albo z jej drugiej strony, a potem dobrać obu-

dowę we własnym zakresie i umieścić płytkę

drukowaną tuż za płytą czołową obudowy.

Do zasilania można wykorzystać jakikol-

wiek zasilacz stabilizowany o napięciu

5V±0,5V. Przy zasilaniu z takiego zasilacza

nie należy montować elementów U10, C2,

D1-D4, a napięcie podać wprost na punkty

oznaczone P, O. Uwaga! Odwrotne podłą-

czenie zasilacza może spowodować uszko-

dzenie układów scalonych!

Układ można też zasilać napięciem sta-

łym lub zmiennym 7,5...15V, dołączonym do

punktów A, B, na przykład z zasilacza

wtyczkowego 9 lub 12V.

Pobór prądu nie przekroczy 200mA na-

wet w wersji z układami bipolarnymi. Model

z rezystorami 1,2kΩ pobiera 188mA przy

Rys. 2 Schemat ideowy

Elektronika dla Wszystkich

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: