wykład_08_-_pedagogika_behawioralna_-_Winfired_Wermter_-_Dom_Mi.doc

WSPÓŁCZESNE KIERUNKI PEDAGOGIKI – 08:

Pedagogika behawioralna – Winfried Wermter – Dom Misyjny Dzieła.

Pedagogika behawioralna:

              Kierunek pedagogiki nawiązujący do behawioryzmu jako nauki o zachowaniu, redukujący rozumienie wychowania do procedur manipulacji instrumentalnej.

              Dostarcza nam odpowiedzi na pytania jak warunkować i utrwalać pożądane schematy zachowania wychowanków.

              Wychowawca staje się technologiem, o którego kwalifikacjach decyduje instrumentalna wiedza i umiejętności.

Model pedagogiki behawioralnej:

1.       wychowanie jest procesem warunkowania i modelowania zachowań (dominuje metoda wzmocnień pozytywów i negatywów).

2.       w relacjach wychowawczych nie uwzględnia się wewnętrznych doświadczeń dziecka i pedagoga.

3.       zadania edukacyjne i wychowawcze formułują dorośli, nie ma miejsca tu na kreatywność i twórczość wychowanka.

4.       zarówno wychowanek, jak i pedagog muszą się orientować w swojej aktywności i na wymierny efekt, z którego są następnie rozliczani.

Cechy podejścia do wychowania behawiorystycznego:

- ograniczenie się tylko do ego, co jest obserwowane

- w znacznej części i dla większości praktycznie sformułowanych celów zachowanie jest wyuczane

- wychowanie oznacza zmianę w zachowaniu

- zmianami zachowania steruje „prawo efektu” (ponawiane są zachowania nagradzane lub uznawane za pożądane, unika się naturalności, zachowań karanych i przynoszących agresyjne konsekwencje).

Zasady postępowania:

Ø    Wzmacnianie nowych zachowań:
   1. zasada wzmacniania pozytywnego – aby ulepszyć lub nasilić określoną aktywność wychowanka, należy stosować nagradzane bezpośrednio po określonym poprawnym akcie zachowania.

Ø    Rozwijanie nowych zachowań:
   2. zasady kolejnych przybliżeń – aby nauczyć wychowanków postępować w sposób dotychczas w jego doświadczeniach nie występujący lub występujący rzadko, należy nagradzać kolejne korki wiodące do zachowania końcowego.
   3. zasada modelowania – aby nauczyć wychowanków nowych sposobów zachowania, należy zapewnić im możliwości obserwowania osoby dla niego znaczącej, która tak się zachowuje.
   4. zasada udzielania wskazówek – aby nauczyć wychowanków pewnych działań właściwych dla danej sytuacji, należy dostarczyć mu wskazówkę postępowania przed ich spodziewanym wystąpieniem, a nie dopiero po niepoprawnej realizacji.

Ø    Rozwijanie nowych zachowań:
   5. zasada nowych zachowań – aby nauczyć wychowanka czegoś, ale w jasno sprecyzowanych warunkach, należy dopomóc mu zidentyfikować te wskazówki, z których powinien w danych okolicznościach skorzystać i nagradzać tylko, gdy zgodnie z nimi postępuje.

Ø    Podtrzymywanie nowych zachowań:
   6. zasada substytutu – wzmacnianie zachowań wychowanka za pomocą nagrody, która uprzednio okazała się nieskuteczna, należy skojarzyć ją z inną skuteczniejszą.
   7. zasada sporadycznego wzmacniania – by nagradzanie nie było celem samym w sobie, że dziecko zgadza się na każde zachowania dla nagrody, jakiegoś wzmocnienia wg Koźleckiego zaś nagradzamy w odstępach czasu.

Ø    Powstrzymywanie zachowań niewłaściwych:
   8. zasada nasycania – polega by powstrzymać określone zachowanie wychowanka, można pozwolić mu na jego kontynuację tak długo, aż sam się znudzi
 

Ø    9. zasada wygaszania – polega na powstrzymaniu określonego zachowania wychowanka, należy tak organizować jego przebieg, aby wykluczyć możliwość nagrody będącej następstwem jego zachowania.
   10. zasada sprzecznych alternatyw – należy nagradzać wykonanie przez niego czynności alternatywnych, ale takich, które nie dadzą się pogodzić lub nie mogą być wykonywane w tym samym czasie, co czynność niepożądana.
   11. zasada wzmocnień negatywnego zachowania – należy zorganizować sytuację nieznacznie awersyjną z zapewnieniem możliwości jej przerwania przez niego samego, natychmiast gdy tylko skoryguje swe zachowanie.

Ø    Modyfikowanie zachowań emocjonalnych:
   12. zasada unikania – aby nauczyć unikania określonych sytuacji, należy równocześnie z demonstrowaniem mu sytuacji tego typu ukazywać niektóre towarzyszące im awersyjne okoliczności.

Model autorytarny wychowania:

1.       Bycie wychowawcą oznacza demonstrację, bycie zaś wychowankiem podporządkowanie.

2.       Pierwszeństwo zyskują „męskie” wartości dominacji i zdobywczość.

3.       Podwładni traktowani są jak środki do osiągania przez wychowawcę celów.

4.       Podwładność ujmowana jest jako kategoria bezwartościowa, manipulatywna, pośrednia.

5.       Współpraca wychowawcy z wychowankami jest oparta na strachu i skierowanej na nich agresji.

6.       Samowola nielicznych wychowawców i osoby z jego kręgu.

7.       Inni postrzegani są jako gorsi.

8.       Systematycznie wpajane są podwładnym strach i nienawiść.

9.       Władcze wyobrażenia dotyczące konieczności stosowania przemocy czy siły są usankcjonowane i zinstytucjonalizowane.

10.    Przemoc i panowanie nad podwładnymi idealizowane są w tym samym czasie, gdy prawo i porządek są uznawane za centralne kategorie społecznej kontroli.

11.    wysoki stopień przemocy, gwałtu, wykorzystywania wychowanków, stosowanie kar fizycznych i psychicznych, znęcanie się nad słabszymi; podtrzymanie układu opartego na relacji siła – podporządkowanie.

12.    pomysłowość, twórcze cechy nielicznych podtrzymywane są w celu wspierania systemu dominowania.

13.    strach i niedostatek są postrzegane jako kluczowe motywacje dla funkcjonowania wychowanków

14.    wychowawca postrzegany jest jako kontroler, bądź policjant, który wydaje polecenia śledztwa i niekwestionowanie przez samych (donosicielstwo wśród wychowawców, wśród wychowanków).

15.    Planowanie jest krótkoterminowe, bez namysłu nad przyszłością.

16.    Dominacja i „władza nad” stają się uzależnieniem wraz ze zniewalającym traktowaniem innych i środkami ich poniżającymi, jako sposobami na odreagowanie stresu (chronicznego).