opr_usz_030623.doc

(130 KB) Pobierz
Semiotyka - nauka o znaku, szczególnie o znaku słownym (część logiki), semiotykę dzieli się na następujące trzy grupy :

Semiotyka - nauka o znaku, szczególnie o znaku słownym (część logiki), semiotykę dzieli się na następujące trzy grupy :

1) Semantykę - naukę o znaczeniu znaku.

2) Syntaktykę - tzw. gramatyka logiki, rodzaje znaków i sposobach ich wiązania .

3) Pragmatykę - nauka o stosunku jaki zachodzi pomiędzy znakiem a człowiekiem.

 

Znak - w ścisłym tego słowa znaczeniu dostrzegalny układ rzeczy czy zjawisko spowodowane przez kogoś ze względu na to, iż jakieś wyraźnie ustanowione czy zwyczajowo ukształtowane reguły nakazują wiązać z tym układem rzeczy czy zjawiskiem myśli określonego typu.

 

Oznaka - oznaką jakiego stanu rzeczy czy zdarzenia nazywamy wszystko to co współwystępując z owym stanem rzeczy czy zdarzeniem powoduje skierowanie nań czyjeś myśli, choć nie istnieją reguły znaczeniowe, które by takie skierowanie myśli nakazywały.

 

Substrat materialny znaku – to układ rzeczy czy zjawisko (określony dźwięk, światło, układ kresek) może być trwały albo nietrwały.

 

Język – jest to system obejmujący wyznaczony przez pewne reguły zbiór znaków słownych, znaków, z którymi odpowiednie reguły nakazują wiązać myśli określonego typu, a inne reguły określają dopuszczalny sposób wiązania tych znaków w wyrażenia złożone. Tak więc z semiotycznego punktu widzenia język określany jest przez 3 grupy reguł:

1)     reguły wyznaczający zasób słów danego języka

2)     reguły znaczeniowe

3)     reguły składniowe (syntaktyczne)

 

Języki naturalne - to takie, których reguły ukształtowane zostały zwyczajowo, w sposób spontaniczny, a dopiero później ktoś podjął się ich odtworzenia na podstawie obserwacji posługiwania się danym językiem przez członków jakiejś grupy.

 

Języki sztuczne - skonstruowane dla jakichś celów w ten sposób, że reguły tych języków zaprojektowano z góry (np. esperanto)

 

Wyraz czy wyrażenie złożone ma ustalone znaczenie w danym języku, jeśli wśród ludzi mówiących danym językiem istnieje pewien ustalony sposób posługiwania się danym wyrazem czy wyrażeniem jako znakiem.

 

Wyrażanie - to  stosunek pomiędzy znakiem słownym a myślą jego twórcy.

 

Odnoszenie się - to relacja pomiędzy znakiem słownym a tym czego znak słowny dotyczy.

 

Oznaczanie - w przypadku nazw odnoszenie się nazywane jest oznaczaniem. Nazwa oznacza to do czego się odnosi.

 

Opisywanie – w przypadku zdań odnoszenie się nazywane jest opisywaniem. Zdanie opisuje ten aspekt rzeczywistości do którego się odnosi (fałszywie albo prawdziwie).

 

Homonimy – to wyraz czy wyrażenie, które ma kilka znaczeń. (np. pióro)

 

 

Synonimy –  to zwroty o tym samym znaczeniu, zwroty równoznaczne (np. ziemniak – kartofel)

 

Słownictwo – zasób słów mających ustalone znaczenie w danym języku.

 

Słownik- jest to zespół słów, których ktoś używa (bierny albo czynny). Jest on podzbiorem słownictwa.

 

Idiom (idiomat) - to wyrażenie złożone które ma tę własność, iż jego znaczenie jest swoiste – odmienne od znaczenia, które należałoby przypisać danemu wyrażeniu złożonemu biorąc pod uwagę znaczenie wyrażeń składowych oraz reguł składni. Idiom może być właściwy albo niewłaściwy.

 

Język przedmiotowy - to język, w którym mówimy o rzeczywistości.

 

Metajęzyk – język w którym mówimy o czyichś wypowiedziach.

 

Język prawny – Jest to język, w którym formułowane są ustawy i podobne akty prawodawcze, o który zakłada się, że mogą być rozumiane jako zespół norm postępowania ustanowionym przez organizację państwową.

 

Język prawniczy - Język, w którym formułowane są różnego rodzaju wypowiedzi o normach prawnych.

 

Kategorie syntaktyczne - wyraz czy wyrażenie należy do tej samej kategorii syntaktycznej co inny wyraz czy wyrażenie, jeżeli w poprawnie zbudowanym wyrażeniu złożonym jedne z nich można zastępować drugimi, a składność tego wyrażenia złożonego będzie zachowana. (Wyróżniamy 3 podstawowe kategorie syntaktyczne:

-          nazwy

-          zdania

-          funktory.

 

Funktorami – nazywa się w logice wyraz czy wyrażenia, które nie są zdaniami ani nazwami, lecz służą do wiązania jakichś wyrażeń w wyrażenia bardziej złożone. (funktory mogą być:

-          od argumentów zdaniowych

-          od argumentów nazwowych

-          od argumentów funktorowych

 

Ø      zdaniotwórcze

Ø      nazwotwórcze

Ø      funktorotwórcze

v     od 2, 3 lub więcej argumentów...

 

 

Role semiotyczne wypowiedzi:

 

Rola opisowa- opisuje rzeczywistość –tak a tak jest , tak a tak nie jest.

 

Rola ekspresywna-polega na wyrażaniu przez wypowiedzi naszych przeżyć różnego rodzaju.

 

Rola sugestywna- oddziałuje na odbiorcę jako swoisty bodziec do określonego zachowania się.

 

Rola performatywna – polega na tym, że poprzez wygłoszenie (napisanie lub podpisanie) pewnych wypowiedzi w określonym układzie życia społecznego dokonuje się aktów o charakterze umownym, konwencjonalnym (np. złożenia przyrzeczenia)

 

NAZWY

Kategorie ontologiczne:

 

§         rzeczy i osoby

§         cechy

§         zdarzenia i stany rzeczy

§         stosunki czyli relacje

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Nazwa - jest to wyraz albo wyrażenie złożone rozumiane jednoznacznie, które nadaję się na podmiot lub orzecznik orzeczenia imiennego w zdaniu.

 

Nazwy: 

q       proste

q       złożone

o       konkretne - to takie nazwy, który są znakami rzeczy albo osób, ewentualnie czegoś co wyobrażamy sobie jako rzecz albo osobę.

o       abstrakcyjne – to takie, które nie są znakami rzeczy czy osób ani czegoś co sobie jako rzecz czy osobę wyobrażamy. Wskazują one na pewną cechę wspólną wielu przedmiotom, na pewne zdarzenie czy stan rzeczy albo na pewien stosunek między przedmiotami.

v     zbiorowe – nazwy, których desygnatami są nie poszczególne rzeczy, lecz takie przedmioty, które traktujemy jako agregaty złożone z poszczególnych rzeczy.

v     niezbiorowe – to takie, który są monolityczne, rzeczy pojedyncze, osoby.

Ø      generalne – to takie, które przysługują przedmiotom ze względu na jakieś cechy, które tym przedmiotom przypisujemy

Ø      indywidualne- to takie, które służą do oznaczania poszczególnych, tych a nie innych przedmiotów, nie przypisując przez to danemu przedmiotowi takich czy innych właściwości wyróżniających go.

§         jednostkowa- to takie, które mają tylko jeden desygnat

§         ogólne- takie, które maja więcej niż jeden desygnat.

§         puste- nie posiadają obecnie desygnatów (o intencji jednostkowej albo intencji ogólnej)

 

 

 

 

Desygnat nazwy – to przedmiot, którego dana nazwa jest znakiem.

 

Treść – treścią jakiejś nazwy generalnej nazywamy taki zespół cech, na podstawie którego osoba używająca danej nazwy, we właściwy dal danego języka sposób, gotowa jest uznać jakiś dowolny przedmiot za desygnat tej nazwy, jeśli stwierdzi w nim te cechy łącznie, a przy stwierdzeniu braku którejś z nich – odmówić mu charakteru desygnatu tej nazwy.

 

Cechy konstytutywne – to taki zespół cech, który wystarcza do tego, by odróżnić desygnaty danej nazwy od innych przedmiotów.

 

Cechy konsekutywne – to pozostałe cechy wspólne.

Supozycja – rola znaczeniowa nazwy generalnej.

§         Prosta – znak dla poszczególnego przedmiotu

§         Formalna – znak dla całego gatunku przedmiotów.

§         Materialna – użycie wyrazu jako znaku dla niego samego („wąż”)

Zakres nazwy – to klasa wszystkich desygnatów danej nazwy. Zakres nazwy indywidualnej z założenia obejmuje tylko jeden desygnat. Zakres nazwy generalnej wyznaczony jest przez treść tej nazwy.

 

Nazwa ostra (nazwa ma ostry zakres) – jeśli umiemy, bez wątpliwości rozstrzygnąć o każdym napotkanym przedmiocie, czy jest on czy nie jest desygnatem pewnej określonej nazwy. Nazwy stają się dla nas ostrymi dzięki temu, że są nazwami wyraźnymi lub, dlatego, że są nazwami dla nas intuicyjnymi.

 

Nazwa wyraźna - to znaczy , umiemy podać zespół cech wystarczających dla odróżnienia desygnatów danej nazwy od innych przedmiotów.

 

Nazwa intuicyjna – tzn., że na podstawie ogólnego wyglądu danego przedmiotu, bez zastanawiania się nad treścią danej nazwy, umiemy określić, czy jest on, czy nie jest desygnatem tej nazwy.

 

Nazwa nieostra - jeżeli o pewnych napotkanych przedmiotach, mimo dobrego zapoznania się z ich cechami nie umiemy orzec, czy są czy nie są desygnatami danej nazwy to nazwę taką określamy jako nazwę nieostrą.

 

Klasa uniwersalna przedmiotów – to klasa obejmująca wszelkie przedmioty w świecie. Jest to klasa odpowiadająca zakresowi nazw takich, jak „przedmiot”, „coś” lub „ktoś”, „cokolwiek” – są to nazwy tak ubogie w treść, że oznaczają wszystko co napotkamy. Natomiast wszystkie desygnaty takiej nazwy łącznie wzięte określamy jako całość (agregat) nazwą zbiorową „wszechświat”.

 

Klasa negatywna – to pozostała część klasy uniwersalnej, czyli dopełnienie wydzielonego podzbioru.

 

DEFINICJE

Definicja realna – jest to zdanie podające taką charakterystykę pewnego przedmiotu czy tez przedmiotów jakiegoś rodzaju, którą tym i tylko tym przedmiotom można przypisać. (cechy konstytutywne). Jest sformułowana w języku pierwszego stopnia

 

Definicja nominalna - jest to wyrażenie w ten czy inny sposób podające informacje o znaczeniu jakiegoś słowa czy słów (słów definiowanych). Def. Nominalna podaje informację o znaczeniu definiowanego słowa, jest tedy wypowiedzią w języku drugiego stopnia, a więc czymś zupełnie innym rodzajowo niż formułowana w języku pierwszego stopnia def. Realna.

 

Tab 1 PODZIAŁ DEF. ZE WZGLĘDU NA ZADANIA

NOMINALNE

SPRAWOZDAWCZA

Wskazuje jakie znaczenie ma lub miał kiedyś definiowany wyraz w pewnym języku. Jeżeli definiowany wyraz jest nazwą nieostrą to def. spr. Musi tę nieostrość zachować

PROJEKTUJĄCA

Def., która ustala znaczenie jakiegoś słowa na przyszłość.

KONSTRUKCYJNA

Ustala znaczenie wyrazu nie licząc się z ustalonym wcześniej znaczeniem

REGULUJĄCA

Ustala na przyszłość wyraźne znaczenie licząc się z dotychczasowym niedostaczenie określonym znaczeniem tego wyrazu

 

 

Tab 2 PODZIAŁ DEF. ZE WZGLĘDU NA BUDOWĘ

NOMINALNE

RÓWNOŚCIOWE

To taka, która składa się z 3 części:

1)      definiendum

2)      łącznik

3)      definiens

 

NIERÓWNOŚCIOWE

 

...
Zgłoś jeśli naruszono regulamin