opracowanie logiki.doc

1.       ROLE SEMIOTYCZNE WYPOWIEDZI

·         Opisowa

·         Ekspresywna

·         Sugestywna

·         Performatywna

2.       NAZWY

Liczba wyrazów składowych

·         Proste

·         Złożone

Charakter tego do czego się odnoszą

·         Konkretne („stół”)

·         Abstrakcyjne („płacz”, „białość”)

Sposób wskazywania desygnatów

·         Indywidualne

·         Generalne – przysługują przedmiotom ze względu na jakieś cechy

Liczba desygnatów

·         Ogólne – więcej niż jeden desygnat

·         Jednostkowe – tylko 1 desygnat

Struktura desygnatów

·         Zbiorowe – których desygnatami nie są poszczególne rzeczy, lecz przedmioty, które traktujemy jako agregaty złożone z poszczególnych rzeczy

·         niezbiorowe

·         Błąd hipostazowania – kto dopatruje się fizykalnego przedmiotu odp. Nazwie abstrakcyjnej

·         Desygnat – przedmiot, którego nazwa jest znakiem

·         Treść – zespół cech, na podstawie którego osoba używająca danej nazwy gotowa jest uznać jakiś dowolny przedmiot za desygnat tej nazwy

·         Cechy konstytutywne – zespół cech, który wystarcza do tego, by odróżnić desygnaty danej nazwy od innych przedmiotów

·         Cechy konsekutywne – pozostałe cechy

·         Treść leksykalna – konstytutywny zespół cech

SUPOZYCJE

·         Prosta – znak dla poszczególnego przedmiotu danego rodzaju

·         Formalna – nazwa dla całego gatunku przedmiotów (n. abstrakcyjna)

·         Materialna – użycie jakiegoś wyrazu jako znaku dla niego samego (zawsze w cudzysłów)

·         Zakres – klasa wszystkich desygnatów danej nazwy

·         Ostry zakres = ostra nazwa – jeśli umiemy rozstrzygnąć o każdym napotkanym przedmiocie czy jest desygnatem danej nazwy

·         Nazwa intuicyjna – na podstawie wyglądu umiemy określić czy jest desygnatem danej nazwy

3.       STOSUNKI MIĘDZY ZAKRESAMI NAZW

·         Klasa uniwersalna – klasa obejmująca wszystkie przedmioty

·         Klasa negatywna – pozostała po wydzieleniu danej klasy z klasy uniwersalnej

STOSUNKI

·         Zamienności

·         Podrzędności (wróbel, ptak)

·         Nadrzędności (lekarz, chirurg)

·         Krzyżowania się (student, inwalida)

·         Wykluczania się (nos, pięść)

o        Sprzeczności (sędzia, nie-sędzia)

o        Przeciwieństwa (gdy nazwy nie mają wspólnych desygnatów, a zakresy razem nie tworzą klasy uniwersalnej)

4.       DEFINICJE

·         Realna – wypowiedź pierwszego stopnia, formułująca określone twierdzenie o cechach wspólnych dla jakichś uprzednio wydzielonych przedmiotów

·         Nominalna – informacja o znaczeniu jakiegoś słowa w danym języku („deltoid” to „czworokąt o dwóch parach przyległych boków równych”)

·         Ostensywna – przez pokazanie

ZE WZGLĘDU NA ICH ZADANIA

·         Sprawozdawcza – jakie znaczenie ma czy miał definiowany wyraz w danym języku. Jeśli definiowany wyraz nie ma wyraźnej treści (nazwa nieostra) to definicja sprawozdawcza musi tę ostrość zachować

·         Projektująca – ustala znaczenie jakiegoś słowa na przyszłość

o        Konstrukcyjna – ustala nie licząc się z tymczasowym znaczeniem, gdy jakieś posiadał

o        Regulująca – ustala wyraźne znaczenie licząc się z niewyraźnym

ZE WZGLĘDU NA ICH BUDOWĘ

·         Równościowa

o        Definiendum – wyraz definiowany

o        Zwrot łączący

o        Definiens

·         Klasyczna - A to „B mające cechę C” – definicja to rodzaj i różnica gatunkowa

STYLIZACJE

·         Słownikowa – A to „B mające cechę C”

·         Semantyczna – A oznacza przedmioty b mające cechę C

·         Przedmiotowa – A to przedmioty rodzaju B wyróżniające się cechą C

·         Definicja przez postulaty – wyraz definiowany umieszczamy w zdaniu, w którym inne wyrazy mają znane nam znaczenie

·         Definicja cząstkowa – jeśli postulaty nie określają w sposób wyczerpujący

DEFINICJE

                                          RÓWNOŚCIOWE                                          NIERÓWNOŚCIOWE (postulaty)

KLASYCZNE                                                        NIEKLASYCZNE

A to BC                                                                      A to P lub R lub S

              BŁĘDY

·         Ignotum per ignotum – nieznane przez nieznane

·         Idem per idem – to samo przez to samo

·         Błędne koło pośrednie – A to B to C to A

·         W poprawnej definicji równościowej wyraz definiowany nie może występować w definiensie (idem per idem)

·         Zakresy definiendum i definiensa muszą być zamienne

·         Definicja za szeroka - Jeśli zakres definiensa obejmuje także jakieś przedmioty nie należące do zakresu definiendum (Prokurator to pracownik prokuratury)

·         Za wąska – zakres definiensa nie obejmuje wszystkich przedmiotów należących do zakresu definiendum (Ołówek to czerwony przedmiot piszący)

·         Jeśli zakresy się krzyżują to definicja jest za szeroka i za wąska jednocześnie

·         Błąd przesunięcia kategorialnego – w definiensie podajemy jako określenie rodzajowe genus odmienny od tego, który należałoby wskazać, by właściwie określić obiekty definiowane przy przyjęciu dotychczasowego znaczenia definiendum (z innej kategorii ontologicznej) np. „czerń to rzecz czarna”

5.       PODZIAŁ LOGICZNY

·         Całość dzielona – zakres, który zostaje poddany podziałowi

·         Człony podziału – wyróżniane w podziale zakresy nazw podrzędnych

WARUNKI POPRAWNOŚCI

·         Wyczerpujący – każdy z desygnatów nazwy, której zakres dzielimy, może być zaliczony do jakiegoś wyróżnionego członu podziału (podział zupełny?)

·         Rozłączny – żaden z desygnatów nazwy, której zakres dzielimy, nie może być zaliczony do dw dwóch członów podziału na raz.

·         Konieczność dochowania jednego sprecyzowanego kryterium

·         Produkty podziału brane razem muszą znowu tworzyć całość

·         Podział dychotomiczny – według cech kontradyktorycznych (podział na klasę posiadającą cechę i nieposiadającą)

·         Politomiczny

·         Determinanda – ogólniejsza cecha według której odmian wyróżniamy człony podziału

·         Determinanty – odmiany determinandy

·         Klasyfikacja – wielostopniowy podział logiczny

·         Podział naturalny – w każdym członie podziału grupują się przedmioty pod wieloma względami dla nas podobne, a niepodobne do przedmiotów z innych członów podziału.

·         Podział sztuczny – do jednego członu trafiają przedmioty podobne pod jednym tylko względem

·         Wyróżnianie typów – rozważanie w jakim stopniu przedmioty z pewnego zbioru mają cechy zbliżone do przedmiotu o interesujących nas cechach (mało różniące się od wzorca – przedmioty typowe)

·         Przy wyróżnianiu typów nie wiąże nas rozłączność i wyczerpalność

·         Partycja – wyróżnianie części składowych pewnego przedmiotu

6.       ZDANIE

·         Zdanie w sensie logicznym – wyrażenie jednoznacznie stwierdzające, że taka a tak jest lub nie jest

·         Zdarzenie – fakt iż rzecz czy osoba R w momencie T wykazywała własność W, a w innym momencie T1 tej własności nie wykazywała

·         Stan rzeczy – fakt, iż rzecz czy osoba R w okresie od momentu T do momentu T1 nieprzerwanie wykazywała własność W

·         Zdanie prawdziwe

·         Fałszywe

·         W przybliżeniu prawdziwe

·         Zdanie analityczne – zdanie którego prawdziwość jest przesądzona ze względu na samo znaczenie użytych w nim słów; obalić nie można, chyba że zmienimy reguły znaczeniowe danego języka.

·         Zdanie wewnętrznie kontradyktoryczne – zdanie, którego fałszywość jest przesądzona ze względu na samo znaczenie użytych w nim słów

·         Zdanie syntetyczne – wszelkie inne zdania

·         Wypowiedź zdaniowa niezupełna – na gruncie języka nie jest zdaniem w sensie logicznym ale spełnia jego rolę o ile słuchacz zdaje sobie sprawę z pewnych domyślnych uzupełnień.

...