Hawthorne Nathaniel - Dom o siedmiu szczytach.pdf - Literatura powszechna - mlodaszlachta

Hawthorne Nathaniel

DOM

O SIEDMIU

SZCZYTACH

PRZEDMOWA AUTORA

Gdy pisarz nazywa swe dzieło

romansem, byłoby niemal zbytecznym zastrzeżenie,

że chce zachować sobie prawo pewnej dowolności za

równo w wyborze materiału, jak i w ukształtowa

niu go, do czego nie czułby się upoważniony, gdyby

nazwał swą książkę powieścią. Ta ostatnia forma

kompozycji, jak się ogólnie przyjmuje, zakłada dro

biazgową wierność nie tylko temu, co może się wyda

rzyć w życiu człowieka, lecz także temu, co w nim

jest prawdopodobne i zgodne ze zwyczajnym naszym

doświadczeniem. Romans jako dzieło sztuki musi sto

sować się ściśle do swoich praw i jest grzechem nie

do wybaczenia, jeśli odstąpi od prawdy ludzkiego ser

ca, natomiast ma pełne prawo ukazać tę prawdę w

okolicznościach zależnych w dużej mierze od swobod

nego wyboru pisarza lub przez niego stworzonych.

Jeśli uzna za stosowne, może stworzyć taką atmosfe

rę, by wydobyć lub stonować światła, a pogłębić

i wzbogacić cienie swego obrazu. Mądrością będzie

oczywiście nienadużywanie owych przywilejów, a

zwłaszcza przy stosowaniu elementu cudowności le

piej uczynić z niego przymieszkę, niby woń lekką,

subtelną i lotną, niż konkretny składnik potrawy

ofiarowanej publiczności. Jednak nawet jeśli zaniedba

tej ostrożności, nie można go oskarżać o literackie

przestępstwo.

W tej książce autor postanowił skorzystać z tych

swobód — z jakim skutkiem, na szczęście nie on bę

dzie sądził. Opowieść ta odpowiada definicji romansu,

ponieważ przedstawiono ją z pewnego specjalnego

punktu widzenia: wyraża ona próbę połączenia cza

sów minionych z teraźniejszością, która się od nas

ciągle oddala. Jest to legenda; ciągnie się od epoki

już ciemniejącej w oddaleniu aż do naszych jasno

oświetlonych dni i niesie ze sobą trochę tej mgiełki,

którą czytelnik, zależnie od własnej woli, może albo

pominąć i zlekceważyć, lub też pozwolić, by się uno

siła prawie nie dostrzeżona nad ludźmi i zdarzenia

mi dla osiągnięcia malowniczego efektu. Samo opowia

danie, być może, utkane jest z nici tak wątłych, że

potrzebuje tej ozdoby, a równocześnie czyni ją przed

sięwzięciem trudniejszym.

Wielu pisarzy kładzie silny nacisk na jakiś okre

ślony morał, do którego, jak twierdzą, zmierza ich

dzieło. Aby nie zawieść w tym względzie, autor zao

patrzył się w morał; jest nim mianowicie ta prawda,

że zły czyn popełniony w jednym pokoleniu żyje w

pokoleniach następnych i pozbawiony z czasem do

raźnych korzyści, jakie kiedyś przyniósł, staje się

złem czystym i niemożliwym do opanowania; i autor

byłby bardzo zadowolony, gdyby ten romans mógł sku

tecznie przekonać ludzkość lub choćby jednego tylko

człowieka o tym, jakim szaleństwem jest zwalanie na

głowę nieszczęsnej potomności lawiny złota lub ma

jątków zdobytych nieuczciwą drogą, które potomność

tę okaleczą i będą gnębić dopóty, póki nagromadzone

dziedzictwo nie rozproszy się na wszystkie strony na

drobne cząsteczki, z jakich powstało. Szczerze mówiąc

jednak autor nie ma dość bujnej wyobraźni, by ży

wić najlżejszą choćby nadzieję takiego wpływu. Jeśli

romanse w ogóle czegoś uczą lub wywierają jakieś

skuteczne działanie, to zwykle dzieje się to w sposób

bardziej subtelny niż przez jaskrawy morał. Dlatego

też autor nie uważał, żeby było warto nawlekać opo

wieść na morał niby na pal żelazny lub przebijać jak

motyla szpilką, pozbawiając ją w ten sposób od razu

życia, i podawać w tej zesztywniałej i nienaturalnej

pozycji. Zaiste wielka prawda, pięknie, delikatnie

i zręcznie wpleciona, która pobłyskuje na każdym

kroku i wieńczy zakończenie dzieła, może mu dodać

artystycznej doskonałości, lecz nigdy nie stanie się

bardziej prawdziwa, a rzadko kiedy bardziej oczywi

sta na ostatniej stronicy, niż była nią na pierwszej.

Czytelnik zechce może umiejscowić zmyślone wy

darzenia tej opowieści. Autor jednak chciałby tego

uniknąć, mimo że oparł swą powieść na pewnych

faktach historycznych, co było niezbędne dla jej kon

strukcji. Nie mówiąc już o innych obiekcjach, naraża

to romans na krytykę specjalnego rodzaju, sztywną

i nadzwyczaj niebezpieczną, która obrazy wyrosłe w

fantazji twórcy wprowadza w bezpośredni kontakt

z rzeczywistością danej, określonej chwili.

Celem autora zresztą nie był opis lokalnych obycza

jów ani też krytyka społeczeństwa, które darzy wła

ściwym szacunkiem i należnymi względami. Jest też

przekonany, że nie poczytają mu za niewybaczalne

przestępstwo, jeśli wytyczył ulicę, która nie wchodzi

na żadne prywatne grunta, i przywłaszczył sobie ka-

wał ziemi, która nie miała właściciela, a dom zbudo

wał z materiałów używanych od lat do budowania

zamków na lodzie.

Osoby tej opowieści, choć mienią się być od dawna

tu osiadłymi i znacznymi w społeczeństwie, zostały

w rzeczywistości stworzone przez autora lub skompo

nowane przez niego z istniejących elementów. Ich

cnoty nie mogą rzucać blasków na czcigodne miasto,

którego zwą się mieszkańcami, a ich wady nie mogą

w najlżejszym nawet stopniu przynosić mu hańby.

Autor pragnąłby więc, aby książkę rozumiano —

zwłaszcza w tych okolicach, o których mówi akcja —

ściśle jako romans, który ma nierównie więcej wspól

nego z chmurami na niebie niż z jakąkolwiek częścią

rzeczywistej ziemi okręgu Essex.

Lenox, 27 stycznia, 1851.

Hawthorne Nathaniel - Dom o siedmiu szczytach.pdf

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: