historia-wychowania-egzamin[1].doc

7. Szkoła i nauczyciel w ujęciu Kwintyliana

Marek Fabiusz Kwintylian był przede wszystkim stanowczym zwolennikiem wychowania publicznego. Przyznawał nauczaniu domowemu pewne zalety, które stwarzały większą możliwość uwzględniania  indywidualnych cech dziecka oraz ochronę przed złymi wpływami otoczenia. Otwarcie jednak twierdził, że w szkole publicznej dzieci uczą się zasad współżycia społecznego, rozwija się w nich ambicja, która w wieku dojrzałym zaowocować może pięknymi czynami i cnotami moralnymi. Praca w grupie działa także motywująco na nauczyciela. Kwintylian nie zalecał tworzenia szkół ze zbyt dużą liczebnością dzieci. Miało to na celu uniknięcie anonimowości uczniów. Marek Fabiusz nie był także zwolennikiem kar cielesnych. Uważał, że dzieci trzymane w zbyt dużej dyscyplinie tracą wiarę we własne siły.

 Kwintylian stawiał również wymagania nauczycielom. Wymagał od nich umiejętności zniżania się do poziomu intelektualnego uczniów. Cechować ich miała jasność i zrozumiałość. Nauczyciel - wychowawca miał zawsze pamiętać, że jest zastępcą rodziców powierzonych mu dzieci. Dla Kwintyliana ideałem wychowawcy był człowiek moralny z doskonałą sztuką wymowy, posiadający znajomość literatury, duży zasób słownictwa, historii, prawa oraz posiadać dobrą dykcję i pamięć. Preferował naukę języka greckiego w pierwszej kolejności, gdyż język łaciński był językiem codziennym, łatwiejszym do opanowania.

8. Poglądy Św. Augustyna na szkołę

Wszechstronnie uzdolniony, studiował w Kartaginie, Rzymie, Mediolanie -à nauczyciel retoryki. Na jego myśl pedagogiczną oddziaływała FILOZOFIA PLATONA i wpływ własnego doświadczenia pedagogicznego.

·         Filozofia Św. Augustyna (teoria poznanie), pewne znaczenie ma poznanie zmysłowe tylko w zakresie rzeczy zewnętrznych

·         Prawdy ogólne, ( które istnieją odwiecznie)

Istnieje świat idealny a w nim miecze prawdy

·         Uważał, że na miano NAUCZYCIELA zasługuje tylko Bóg. Augustyn potępiał posyłanie do szkół pogańskich.

·         Uważał, ze wszelka wiedza jest nie potrzebna

Potem zmienił zdanie organizując, Że znajomość tej wiedzy jest niezbędna do odpierania ataków i zwalczania fałszywych poglądów

·         Porównywał studiowanie z wyjściem Izraelitów z Egiptu => dzieła pogańskie maja wiele złych rzeczy, ale należy znaleźć w nich to co cenne.

Prowadził też własną szkołę retoryki. W 387 r. przyjął chrzest, następnie święcenia kapłańskie, a w 396 r. został biskupem Hippony. Jego najważniejsze dzieło to „Wyznania”

9. Rola rodziny w wychowaniu w ujęciu św. Jana Chryzostoma

W 381 r. Jan przyjmuje święcenia diakonatu. W 5 lat później zostaje kapłanem. Ma 30 lat. Biskup Flawian odkrywszy talenty oratorskie nowego Kapłana powierza mu misję głoszenia Słowa Bożego we wszystkich kościołach Antiochii dla pobudzenia wiary wspólnoty chrześcijańskiej.

                            - Św. Jan Chryzostom napisał wiele traktatów, liczne listy i ogromną ilość kazań.

  Najcenniejszym traktatem z zakresu dydaktyki w starożytnym Kościele jest dzieło Św. Jan Chryzostoma pt. O wychowaniu dzieci. Wychowanie należy do najważniejszych obowiązków rodziców, a zwłaszcza ojca. Nie ma nic ważniejszego i bardziej zaszczytnego, jak wychować dobrego syna. Ideałem, ku któremu zmierza Jan, jest Wychowanie dobrego żołnierza Chrystusowego, czyli wyraźnie ma na uwadze wychowanie chrześcijanina. Całość traktatu opiera na podobieństwie, jakie istnieje między zakładaniem miasta a wychowaniem dziecka

                            - Należy zabezpieczyć dzieciom majątek

                            - Rodzice powinni zatroskać się o moralność dzieci

                            - Zaniedbanie wychowania dzieci jest gniew Boży

                            - Bez wychowanie nie dopuszczać do praw publicznych

10. Wychowania dziewcząt w ujęciu Ojców Kościoła

ŚW. HIERONIM – Dużą uwagę poświęcił dziewczętom. dziewczętom liście do kuzynki wypowiadał się o wychowaniu dziewcząt:

v      POŚWIĘCONA BOGU

·         Musi mieć wyrobioną bojaźń boża

·         Nie można znać brzydkich słów oni pieśni świeckich

·         Powinna w zabawie poznawać litery

·         Powinna być zachęcana do czytania Biblii

·         Nie powinna używać kolczyków, kosmetyków

·         Nie powinna nosić powłóczystych szat

·         Powinna we wszystkim naśladować NMP

·         Należy od dziewcząt odsuwać mężczyzn

·         Nie powinna nigdy wychodzić z domu sama

·         Jeśli ma koleżanki to powinne być one podobne do niej

·         Powinny jeść jarskie dania

·         W łaźni nie powinna być z zamężnymi kobietami

·         Jeśli czyta do poduszki powinna czytać dzieła pobożne

v      PANNA ŚWIECKA

·        Powinna się uczyć, czcić dziadków

·        Nie powinna wychodzić z domu sama i być sama

·        Nie powinna pić wina w nadmiarze

·        Winna się uczyć tkania

·        W wieku 13 lat-powinno się jej znaleźć stałego mężczyznę

11. Działalność oświatowa Karola Wielkiego

v    Karol Wielki usiłował utrzymywać rządy centralistycznie; sprawował je za pomocą pisemnych zarządzeń tzw. KAPITULARZY(rozporządzenia królewskie we wczesnym średniowieczu)

v    Postanowił uczynić chrześcijaństwo czynnikiem cementującym poszczególne prowincje, jednak nie było to takie proste, gdyż był to okres poważnego upadku poziomu moralnego i umysłowego całego Kleru.

v    Miał polityczne ambicje

v    Starał się poziom umysłowy i kulturowy kleru właśnie przez oświatę

v    Uważał, że ludzie wykształceni to ludzie potrzebni, ponieważ zawsze będą godnie reprezentować jego państwo.

W roku 774 Karol Wielki przy pomocy Piotra z Pizy, Pawlina z Kalwina zorganizował SZKOŁĘ PAŁACOWĄ, której kierownikiem był Alkwin. Uczniowie tej szkoły byli to sami jej założyciele: żona Karola Wielkiego, synowie i córki, liczni krewni oraz synowie najważniejszych urzędów.

PROGRAM tej szkoły oprócz 7 sztuk wyzwolonych obejmował także umiejętności redagowania dokumentów oraz zarządzeń cesarskich.

Szkoła Pałacowa kładła nacisk na astronomie i przedmioty matematyczne.

DWA ZARZĄDZENIA KAROLA WIELKIEGO

--à Pierwsze – nakazywało biskupom zapewnić duchowieństwu przynajmniej minimum wiedzy.

--à Drugie – wszystkie klasztory miały otworzyć szkoły dla uczniów chętnych czytania, pisania, rachunków śpiewu, miały klasztory oddawać podręczniki do użytku uczniów bezbłędne z oryginałów łacińskich.

12. Wychowanie rycerskie w średniowieczu

W rozwoju rycerstwa i kultury rycerskiej zachodniej Europy można wyróżnić dwa okresy. Pierwszy z nich trwał do połowy XII w. i jest uważany przez uczonych za okres bohaterski. Rycerz obowiązany był do wiernej służby krajowi, bezwzględnego posłuszeństwa królowi i ofiarnego wypełnienia wszystkich poleceń feudalnych zwierzchników.

W drugim okresie ukształtowały się ostateczne metody i ideały wychowania rycerskiego oparte na potrzebach wojennych, na wymaganiach życia dworskiego i tradycjach religijnych. Życie wojskowe wymagało od każdego rycerza odwagi, wytrwałości i zręczności w walce na koniu.

Średniowieczne wychowanie dworskie obejmowało 3 stopnie. Rozpoczynano je w 7-8 roku chłopca, który pełnił funkcję pazia, która polegała na usługiwaniu panu, a głównie paniom. Od niej uczył się etyki, śpiewu, układania ballad rycerskich, pieśni miłosnych oraz gry na instrumentach. Poznawano chłopca z sztuka jazdy konnej, władania bronią czy tez zapasami. Na niektórych dworach uczono czytania i pisania, a nawet łaciny. W czternastym bądź piętnastym roku życia paź stawał się giermkiem, z czym wiązało się prawo noszenia miecza. Młodzieńca przydzielano pod opiekę wybranego rycerza, któremu towarzyszył na dworze w czasie turniejów i innych uroczystości oraz w wyprawach wojennych. Zakończenie wychowania rycerskiego odbywało się po ukończeniu 12 roku życia, gdzie odbywało się pasowanie na rycerza ( przy okazji koronacji króla, wielkich świąt, zaręczyn, wesel, przed lub po ważnej bitwie). Pasowany musiał wykazać się publicznie umiejętnościami władania bronią i jazdy konnej. Wówczas mógł już posiadać własne dobra lub żenić się

Szlachta zachodniej i środkowej Europy przygotowywała do aktualnych potrzeb życia nie tylko chłopców, ale także dziewczęta. Od 6/7 roku życia dziewczęta szlacheckie zapoznawano praktycznie w domu z formami życia towarzyskiego oraz dworskimi obyczajami, ucząc je różnych tańców, śpiewu, oraz gry na instrumentach.

13. Wychowanie mieszczańskie w średniowieczu

Naukę zawodu rozpoczynali chłopcy w 7 roku życia w warsztacie mistrza – jako terminatorzy. Nauka była bez zapłaty, uczeń najczęściej był źle traktowany i wykorzystywany. Czas nauki trwał 3-11 lat. Po opanowaniu umiejętności zawodowych terminator stawał się czeladnikiem. Nadal pracował pod okiem mistrza, jednak był już odpowiednio wynagradzany, często podróżował, aby zdobyć przydatną wiedze w zawodzie. Okres czeladnika kończył się egzaminem. Po nabyciu pełnej wprawy i po samodzielnym wykonaniu odpowiedniej pracy, nadawana mu była godność mistrza. Aby nie dopuścić do zbytniej konkurencji, Rada była bardzo ostrożna w nadawaniu tego tytułu.

15. Uniwersytety i nauka średniowiecza

Średniowiecze charakteryzuje się gwałtownym wzrostem zainteresowań naukowych. Intensywny rozwój zainteresowań filozoficznych i naukowych doprowadził do tego, że było trzeba otworzyć takie szkoły gdzie uczniowie mogliby wypowiadać swoje myśli. Ta nową formę nauki nazywano uniwersytetami.

UNIWERSYTET BOLOŃSKI (1119) - głównie nauka prawa rzymskiego. Wychowanie w poczuciu karności społecznej, uczyło zgodnej współpracy ze społeczeństwem dla celów ziemskich, szerzyło kult władzy świeckiej.
Uniwersytet Boloński to typowa uczelnia studencka – studenci wybierali spośród siebie rektora. Była to uczelnia świecka, kierowana przez władze studenckie. Oprócz prawa rzymskiego wykładano też inne dziedziny wiedzy.

UNIWERSYTET PARYSKI (1200) – podzielony był na specjalności: filozofia, prawo, medycyna, teologia. Wydziałami kierował dziekan, pojawia się urząd rektora. W późniejszym okresie przekształcony przez dominikanów w uczelnie podległą Kościołowi. Dialektykę główną naukę uczelni ograniczono do rozumowego udowadniania prawd religijnych.

UNIWERSYTET W OKSFORDZIE (1214) – początkowo uniwersytet specjalizował się w prawie i medycynie, dopiero w późniejszym czasie powstał tu wydział teologii oraz nastąpił wyraźny zwrot ku naukom przyrodniczym i ścisłym

UNIWERSYTET PADEWSKI (1222) – w Padwie powstał 1222 z przekształcenia istniejącej od szkoły prawa i retoryki, na wzór Uniwersytetu Bolońskiego, z którego przybyli zakładający go profesorowie i studenci. Działało tu wielu wybitnych uczonych (m.in. Galileusz), powstały pierwsze pracownie anatomiczne i biologiczne oraz jeden z pierwszych w Europie ogrodów botanicznych. Do 1399 Uniwersytet Padewski miał 4 wydziały: prawa (cywilnego i kanonicznego), sztuk wyzwolonych, medycyny i teologii. Potem podzielił się na 2 uniwersytety: „legistów” (studentów prawa) oraz „artystów” (studentów pozostałych wydziałów

16.Oświata w Polsce średniowiecznej

1. POCZĄTKI SZKOLNICTWA

Polska wraz z przyjęciem chrześcijaństwa przyjęła wszystkie instytucje takie jak szkoła. Początek w naszym kraju należy łączyć z założeniem Biskupstwa w Poznaniu, gdzie powstała szkoła katedralna ok. 1000 roku. W okresie tym zaczęły również powstawać klasztory posiadające duże znaczenie dla rozwoju oświaty i kultury.

Do Pierwszych zakonów zajmujących się szkołami należeli Benedyktyni.

Szkoły katedralne, Kolegialne i Klasztorne, realizowały w zasadzie ten sam program nauczanie, czyli VII SZTUK WYZWOLONYCH. Pierwsze 3 sztuki językowe dawały niższe wykształcenie, czyli pisanie i czytanie natomiast cztery pozostałe sztuki dawały wykształcenie ogólne w naukach świeckich. (Cały kurs SZTUK WYZWOLONYCH najczęściej trwał od 5 do 9 lat).

2. SZKOŁY PARAFIALNE

W Polsce zaczęły powstawać dopiero w XII wieku. Pierwsza Szkoła powstała w Krakowie w 1215r. Początkowo szkoły Parafialne powstawały w mieście, a już pod koniec XIV wieku zaczęły rozwijać się na wsi. W szkołach tych nauczono alfabetu, pacierza, czytania, śpiewu, gramatyki.

Wszystkie szkoły podlegały Biskupowi. Jemu przysługiwano prawo doboru nauczycieli i nadzór nad nauczycielami. Językiem wykładowym w szkołach była łacina, a językiem pomocniczym Polski.

Do szkół uczęszczali chłopcy, przeważnie z warstw biedniejszych. Szkoły były utrzymywane przez rodziców. W szkołach wiejskich nauczycielem najczęściej był organista, w miastach nauczyciele posiadali wykształcenie uniwersyteckie i byli to tzw. BAKAŁARZE.

Wychowanie dziewcząt szło tradycyjnym torem, córki za wzorem matki przygotowywały się do przyszłej gospodyni.

17.Poglądy pisarzy i działaczy renesansowych na szkołę

W epoce Odrodzenia wielkie zmiany dokonują się również w pedagogice. Pedagogowie – humaniści starają się przeciwstawić średniowiecznemu systemowi wychowania. Podejmują walkę ze scholastycznym charakterem nauki i religijno-kościelnym charakterem wychowania.

ERAZM Z ROTERDAMU – Był najbardziej wpływowym i popularnym pisarzem pedagogicznym tych czasów.

Poglądy pedagogiczne Erazma charakteryzują się

          * ciepłem i serdecznością względem dzieci i młodzieży

          * Sprzeciwiał się on szkole takiej, jaka istniała, zwłaszcza surowemu traktowaniu uczniów przez nauczycieli

          * Nie podobały mu się również treści i metody nauki szkolnej

          * Uważał, że nauka w szkole ma być przyjemna dla dziecka, sprawiać radość, pociągać.

          * Według niego kształcenie powinno opierać się na językach klasycznych - łacinie i grece, a historia, geografia, matematyka stanowić powinny rolę służebną w stosunku do literatury

          * Dziewczęta powinny się uczyć robót ręcznych

TOMASZ MORUS – Wyraziciel postępowym idei pedagogicznych w Anglii Ojciec teorii socjalizmu utopijnego.

         * Morus rozwija idee powszechnego nauczania w języku ojczystym, jednakowego dla obu płci, oraz idee wychowania przez pracę, czyli wszyscy pracują na roli, każdy ma się nauczyć rzemiosła według zainteresowań).

         * Oświata miła być powszechna, a szkoła elementarna dla wszystkich dzieci.

         * Kapłani mieli pełnić obowiązki nauczycieli

         * Szkoła wyższa była dla wybranych

JAN LUDWIK VIVES – Jeden z najwybitniejszych pisarzy pedagogicznych epoki humanizmu w Hiszpanii.

        * Szkołę przewidywał w każdej gminie

        * Pracę nauczyciela traktował jako pracę publiczną i przeznaczał dla niej dobrą pensję państwową.

        * Każdy nauczyciel powinien mieć ukończone studia

        * Należy przestrzegać higieny ucznia

        * Propaguje naukę języka nowożytnego

        * Należy uwzględnić przedmioty matematyczno - przyrodnicze

19.Kolegium jezuickie

• Nauczyciele byli bardzo dobrze wykształceni i musieli ukończyć 18 lat nauki
• Ścisły program dla każdej klasy i ustalona kolejność omawiania lektur
• Wprowadzili elementy: wychowanie fizyczne, artystyczne, teatr szkolny, jazda konna, taniec, muzyka, śpiew
• Racjonalny rozkład budynków szkoły, wśród zieleni, jasny, przestronny. Jak takiego nie znaleźli do zadaptowania to wybudowali nowy
• Ograniczali kary fizyczne /w ostatecznych wypadkach karali cieleśnie/
• Materiał przerabiany był systematycznie, były powtórki tygodniowe, miesięczne, półroczne
• Egzaminy na końcu roku szkolnego /publiczne/
• Na koniec roku nagradzano najlepszych uczniów

20. System szkolny J.A.Komeńskiego

- uważany jest za najwybitniejszego pedagoga swoich czasów.

- stworzył system pedagogiczny, w którym znalazł odbicie dążenia mas ludowych do wiedzy i oświaty

- należał do sekty braci czeskich

- zwolennik początkowego nauczania powszechnego

- po studiach w Niemczech obejmuje kierownictwo szkoły braci czeskich wprowadza nowe metody nauczania

- „Wielka dydaktyka”

POGLĄDY PEDAGOGICZNE KOMEŃSKIEGO

- wierzy w moc wychowania i wykształcenia

- podziela optymizm pedagogiczny odrodzenia

- nie podziela poglądu, iż „są umysły tak tępe, że niczego niczego nie wpoić się nie da”

- wzorował się na wychowaniu w Grecji

- domagał się powszechnego nauczania i wychowania, żądaniem tym obejmuje biednych, bogatych, miasta, wsie, chłopców, dziewczęta

ROZRÓŻNIŁ 4 OKRESY W ROZWOJU CZŁOWIEKA I ODPOWIEDNIO DO TEGO 4 TYPY SZKÓŁ

1.      Okres dzieciństwa do 6 lat – szkoła macierzyńska (wychowanie w rodzinie, gdzie nauczycielką jest matka)

2.      Okres chłopięctwa ( 6-12 lat) – szkoła języka ojczystego (szkoła elementarna), która powinna objąć zarówno miasta jak i wsie, chłopców i dziewczęta.

3.      Okres młodzieńczości (12-18 lat) – szkoła języka łacińskiego (szkoła średnia, gimnazjum), która powinna być w każdym dużym mieście

4.      Okres dojrzewającej męskości (18 – 24 lat) – akademia, do której kierowani powinni być Ci, którzy chcą być uczonymi; ma być w każdym państwie

*szkole elementarnej uczniowie powinni opanować: czytanie, pisanie, liczenia, mierzenie długości, szerokości, odległości, śpiewanie pieśni pospolitych, psalmów, hymnów świętych, katechizmu, historię biblijną, zasady moralności, ekonomię, politykę, najważniejsze wiadomości z kosmografii, geografii, wiadomości i rzemiosłach, humanizm, wszechstronność wychowania; podobnych rzeczy mają się uczyć w szkołach średnich, ale rozszerzając zakres wiadomości.

*w szkole łacińskiej wyróżnia Komeński 6 klas: gramatyczną, fizyczną, matematyczną, etyczną. Dialektyczną, retoryczną.

21. J. A. Komeński jako twórca nowożytnej dydaktyki

Komeński postrzegał proces dydaktyczny jako równoległy z rozwojem organizmu. Podkreślał, że przyroda odnosi się do świata widzialnego, który z kolei wyraża charakter Boga jako Stworzyciela. Bez punktu odniesienia, którym jest Bóg Stworzyciel nie można w ogóle mówić o odpowi...