OKRES PRENATALNY – 0 – 9 m. ż.
- - - - - N A R O D Z I N Y- - - - -
OKRES NIEMOWLĘCY – od narodzin do 1 r. ż.
W tym okres noworodkowy od narodzin do ok. 1 m. ż.
OKRES PONIEMOWLĘCY – 1 r. ż. do 3 r. ż.
WCZESNE DZIECIŃSTWO – 2, 3 r. ż. do 6, 7 r. ż.
ŚREDNIE DZIECIŃSTWO – 6, 7 r. ż. do 11, 12 r. ż.
OKRES DORASTANIA – 11, 12 r. ż. do 17, 18, 20 r. ż.
WCZESNA DOROSŁOŚĆ – 17, 18, 20 r. ż. do 40, 45 r. ż.
ŚREDNIA DOROSŁOŚĆ – 40, 45 r. ż. do 60, 65 r. ż.
PÓŹNA DOROSŁOŚĆ – 60, 65 r. ż. - - -- - - - Ś M I E R Ć
3 MIESIĄC ŻYCIA – NIEMOWLĘ ROZPOZNAJE MATKĘ I ODRÓŻNIA JĄ OD INNYCH LUDZI !!!
OZNACZA TO, ŻE:
UJAWNIA ZDOLNOŚĆ DO PRZYSWAJANIA I ZACHOWYWANIA INFORMACJI DOTYCZĄCYCH CECH ZEWNĘTRZNYCH MATKI
UJAWNIA ZDOLNOŚĆ OSZACOWANIA, ZE POMIMO PERCEPCYJNYCH ZMIAN, KTÓRYM NIEUSTANNIE ULEGA MATKA – POZOSTAJE TĄ SAMĄ OSOBĄ
AD.1. WYSTĘPUJE UCZENIE SIĘ PERCEPCYJNE (REJESTROWANIE CECH OTOCZENIA DOKONUJĄCE SIĘ W TRAKCIE EKSPOZYCJI BODŹCÓW)
AD. 2. ROZWIJA SIĘ STAŁOŚĆ PERCEPCJI (ZDOLNOŚĆ DO POSTRZEGANIA STAŁOŚCI PRZEDMIOTÓW)
7 MIESIĄC ŻYCIA – PRZYWIĄZANIE – DĄŻENIE MAŁYCH DZIECI DO PRZEBYWANIA W FIZYCZNEJ BLISKOŚCI PEWNYCH OSÓB I OSIĄGANIA POCZUCIA BEZPIECZEŃSTWA W ICH OBECNOŚCI
8 MIESIĄC ŻYCIA – LĘK PRZED OBCYMI
DO 5 M.Ż. – REAKCJA PODOBNA NA TWARZ UŚMIECHNIETĄ, GNIEWNĄ CZY PŁACZĄCĄ
OD 5 M.Ż. – RUCH UST ZACZYNA ODGRYWAĆ ROLĘ
OD 7 M.Ż. – UŚMIECH PRZETSAJE POJAWIAĆ SIĘ NA WIDOK WSZYSTKICH TWARZY
3 ETAPY ROZWOJU UŚMIECHU (GERWITZ)
FAZA UŚMIECHU ODRUCHOWEGO – WYSTĘPUJE NIEZALEŻNIE OD BODŹCÓW WZROKOWYCH
FAZA UŚMIECHU „SPOŁECZNEGO” – NIEZBĘDNYM BODŹCEM JEST TWARZ LUDZKA
FAZA UŚMIECHU „SPOŁECZNEGO” SELEKTYWNEGO – TYLKO NIEKTÓRE OBIEKTY WYWOŁUJĄ UŚMIECH
TYPOWE DLA NOWORODKA I CZŁOWIEKA DOROSŁEGO
MRUGANIE, ŹRENICOWY, WYDZIELANIE ŚLINY, WYDALANIE MOCZU I KAŁU
WYSTĘPUJACE U NOWORODKA (I NIEMOWLĘCIA)
SSANIA,PATRZENIA, KRZYKU (WRODZONE ZACHOWANIA ZORGANIZOWANE)
BABIŃSKIEGO (zanika pod koniec 1 roku życia)
CHWYTNY (zanika ok. 2 miesiąca życia)
TONICZNO-SZYJNY (zanika ok. 3 – 4 miesiąca życia)
MORO (obejmowania) (zanika ok. 5 miesiąca życia)
OCZNO-KARKOWY PEIPERA
PŁYWANIA (zanika po kilku tygodniach)
KROCZENIA (zanika w 2-3 miesiącu życia)
POSTAWA CIAŁA OPANOWYWANIE POZYCJI PIONOWEJ
KIFOZA
LORDOZA SZYJNA 3-4 M.Ż
LORDOZA LĘDŹWIOWA 9-12 M.Ż.
7 – 9 M.Ż. – SWOBODNE SIEDZENIE
8 M.Ż. – SAMODZIELNE SIADANIE
STANIE6 M.Ż. – STOIPODTRZYMYWANE
9 M.Ż. – STOI Z PODPARCIEM
10 – 12 M.Ż. – STOI BEZ PODPARCIA
9-10 M.Ż. – RACZKOWANIE
11- 12 M.Ż. – CHODZENIE
5-6 M.Ż. - CHWYTANIE ZA POMOCĄ 4 PALCÓW DŁONI: CHWYT DŁONIOWY PROSTY
7- 8 M.Ż. – CHWYTANIE ZA POMOCĄ PRZYWODZENIA I ODWODZENIA KCIUKA: CHWYT NOŻYCOWY(w tym okresie zaczynamy obserwować dominację ręki)
od 9 M.Ż. – PRZECIWSTAWIENIE KCIUKA I PALCA WSKAZUJĄCEGO: CHWYT PĘSĘTKOWY - CECHA GATUNKOWA RODZAJU LUDZKIEGO !!!
PROCES INTEGRACJI WIDZENIA, MOTORYKI I PAMIĘCI W ROZWOJU CHWYTANIA I SIĘGANIA
WRODZONE – SIĘGANIE W KIERUNKU SPOSTRZEGANYCH PRZEDMIOTÓW
5 - 6 M.Ż. – SIĘGANIE KONTROLOWANE WZROKOWO, CHWYT CAŁĄ DŁONIĄ
6 – 8 M.Ż. – INTEGRACJA PODEJMOWANYCH CZYNNOŚCI Z PAMIĘCIĄ WZROKOWĄ; POSZUKIWANIE UKRYTEGO PRZEDMIOTU; PRZEKŁADANIE PRZEDMIOTU Z JEDNEJ RĘKI DO DRUGIEJ
9 – 12 M.Ż. – MANIPULACJA PRZY UDZIALE OBU RĄK; ZRÓŻNICOWANY CHWYT RĘKI PRAWEJ I LEWEJ
J.PIAGET
STADIA ROZWOJU POZNAWCZEGO – KONCEPCJAJ. PIAGETASTADIUM INTELIGENCJI SENSORYCZNO-MOTORYCZNEJ ( 0 – 2 R.Ż.)STADIUM MYŚLENIA PRZEDOPERACYJNEGO ( 2 – 7 LAT)
STADIUM OPERACJI KONKRETNYCH ( 7 – 11 LAT)
STADIUM OPERACJI FORMALNYCH ( 11 – 15 LAT)
AD. 1. STADIUM SENSOMOTORYCZNE
ODRUCHY WRODZONE ( 0 – 1 M.Ż.)
ĆWICZENIE ODRUCHÓW
DZIECKO NIE ODRÓŻNIA SIEBIE OD INNYCH PRZEDMIOTÓW
PIERWSZE ROZRÓŻNIENIA (REAKCJE OKRĘŻNE WTÓRNE) ( 1 – 4 M.Ż.)
KONTYNUACJA ĆWICZENIA ODRUCHÓW
ZMIERZANIE DO UTRZYMANIA LUB PONOWNEGO WYKRYCIA INTERESUJĄCEGO REZULTATU ODKRYTEGO PRZYPADKOWO
KOORDYNACJA RUCHÓW RĘKI I UST
ODTWARZANIE (REAKCJE OKRĘŻNE WTÓRNE) (4 – 8, 9 M.Ż.)
KOORDYNACJA RUCHÓW RĘKI I OCZU
POCZĄTEK INTENCJONALNOŚCI
KONTYNUACJA REAKCJI OKRĘŻNYCH PIERWOTNYCH, ALE DOTYCZY JUŻ PRZEDMIOTÓW !
KOORDYNACJA SCHEMATÓW WTÓRNYCH (8, 9 M.Ż. – 12 M.Ż.)
STOSOWANIE ZNANYCH ROZWIAZAŃ DO NOWYCH PROBLEMÓW
STAŁOŚĆ PRZEDMIOTU !
EKSPERYMENTOWANIE (REAKCJE OKRĘŻNE TRZECIEGO RZĘDU) (12- 18 M.Ż.)
TWORZWENIE NOWYCH SCHEMATÓW
REPREZENTACJA (18 – 24 M.Ż.)
WYKRYWANIE NOWYCH SPOSOBÓW ZA POMOCĄ KOMBINACJI MYŚLOWYCH
2. STADIUM MYŚLENIA PRZEDOPERACYJNEGO
EGOCENTRYZM – POSTRZEGANIE ŚWIATA ZE SWEGO PUNKTU WIDZENIA
MOWA EGOCENTRYCZNA (MONOLOG KOLEKTYWNY, ZBIOROWY)
CENTRACJA – KONCENTROWANIE UWAGI NA JEDNEJ TYLKO WŁAŚCIWOŚCI SYTUACJI I POMIJANIE INNYCH, NAWET NAJBARDZIEJ ISTOTNYCH
NIEODWRACALNOŚĆ – NIEMOŻNOŚĆ DOKONANIA MYŚLOWEGO POWROTU DO SYTUACJI WYJŚCIOWEJ ROZUMOWANIA
ANIMIZM – PRZYPISYWANIE ŻYCIA OBIEKTOM NIEOŻYWIONYM
ARTYFICJALIZM – PRZEKONANIE, ŻE WSZYSTKO NA ŚWIECIE JEST PRZEZ KOGOŚ ZROBIONE DLA UŻYTKU CZŁOWIEKA
REPREZENTACJE W STADIUM MYŚLENIA PRZEDOPERACYJNEGO
NAŚLADOWNICTWO ODROCZONE
ZABAWA SYMBOLICZNA
RYSUNEK
MOWA (2 – 4 R.Ż. – BRAK INTENCJI KOMUNIKACJI)
ASYMILACJA – PROCES POZNAWCZY, DZIĘKI KTÓREMU NOWE TREŚCI PERCEPCYJNE, MOTORYCZNE, POJĘCIOWE WŁĄCZANE SĄ DO ISTNIEJĄCYCH SCHEMATÓW LUB WZORÓW ZACHOWANIA.
AKOMODACJA – TWORZENIE NOWYCH SCHEMATÓW LUB MODYFIKACJA SCHEMATÓW WCZEŚNIEJ ISTNIEJĄCYCH.
RÓWNOWAGA – STAN, W KTÓRYM PROCESY ASYMILACJI I AKOMODACJI SĄ ZRÓWNOWAŻONE. STAN ZRÓWNOWAŻENIA OSIĄGANY JEST W MOMENCIE POMYŚLNEGO ZAKOŃCZENIA ASYMILACJI NOWYCH BODŹCÓW.
RÓWNOWAŻENIE – PROCES PRZECHODZENIA Z NIERÓWNOWAGI DO RÓWNOWAGI.
GŁÓWNE REPREZENTACJE STADIUM PRZEDOPERACYJNEGO
NAŚLADOWNICTWO ODROCZONE – NAŚLADOWANIE OBIEKTÓW I ZDARZEŃ PO UPŁYWIE PEWNEGO CZASU OD ICH EKSPOZYCJI. NAŚLADOWANIE, DOKŁADNE KOPIOWANIE PRZEZ DZIECKO ZACHOWAŃ INNYCH OSÓB – TO PRZYKŁAD AKOMODACJI.
ZABAWA SYMBOLICZNA – KREOWANIE POMYSŁÓW, TWORZENIE SYMBOLI. JEST TO ASYMILACJA RZECZYWISTOŚCI DO JA POPRZEZ PRZEKSZTAŁCANIE TEGO, CO REALNE W TO, CO UPRAGNIONE.
MOWA - OK. 2 ROKU ŻYCIA DZIECKO ZACZYNA UŻYWAĆ SŁÓW W CHARAKTERZE SYMBOLI; DŹWIĘKI ZACZYNAJĄ REPREZENTOLWAĆ PRZEDMIOTY. OK. 4 ROKU ŻYCIA DZIECKO OSIĄGA ZNACZNĄ BIEGŁOŚĆ W POSŁUGIWANIU SIĘ MOWĄ (SŁOWNIK BIERNY, SŁOWNIK CZYNNY, STOSOWANIE WIĘKSZOŚCI REGUŁ GRAMATYCZNYCH).
ZNACZENIE MOWY DLA ROZWOJU INTELEKTUALNEGO – 1. KOMUNIKACJA SŁOWNA; 2. UWEWNĘTRZNIENIE SŁÓW; 3. UWEWNĘTRZNIENIE DZIAŁANIA.
RODZAJE MOWY W OKRESIE PRZEDOPERACYJNYM: 1. MOWA EGOCENTRYCZNA 2 – 4, 5 ROK ŻYCIA – POZBAWIONA INTENCJI KOMUNIKACJI; MONOLOGOWANIE ZBIOROWE; 2. MOWA USPOŁECZNIONA 6 – 7 ROK ŻYCIA – STANOWI NARZĘDZIE KOMUNIKACJI Z INNYMI.
METODY BADAŃ J.PIAGETA NAD ROZWOJEM MORALNYM
OBSERWACJA ZABAW W KULKI W CELU ZNALEZIENIA ODPOWIEDZI NA PYTANIA: JAK DZIECI TWORZĄ REGUŁY ORAZ JAK ICH PRZESTRZEGAJĄ.
BADANIE ZDOLNOŚCI DZIECKA DO MORALNEJ OCENY SYTUACJI I DO ROZSTRZYGNIĘCIA KWESTII: CZY DANE ZACHOWANIE JEST WŁAŚCIWE CZY NIE; CZY DANA OSOBA POWINNA BYĆ UKARANA.
FAZY STOSOWANIA I ŚWIADOMOŚCI REGUŁ GRY
RUCHOWA I INDYWIDUALNA – DO 2 R.Ż.
MANIPULACJA KULAMI WEDŁUG WŁASNYCH CHĘCI
REGUŁA NIE JEST PRZYMUSOWA
EGOCENTRYCZNA – 2 – 5 R.Ż.
NAŚLADOWANIE W ZACHOWANIU ZASAD WCZEŚNIEJ ZAOBSERWOWANYCH. BRAK DĄŻENIA DO ZNALEZIENIA PARTNERA, W CZASIE GRY Z INNYMI BRAK DĄŻENIA DO WYGRANIA.
PRZEKONANIE O ISTNIENIU STAŁYCH REGUŁ, KTÓRE SĄ ŚWIĘTE I NIETYKALNE, POCHODZĄ OD DOROSŁYCH.
WSPÓŁDZIAŁANIE – 7, 8 – 9 R.Ż.
KAZDE DZIECKO DĄŻY DO UZYSKANIA PRZEWAGI NAD INNYMI, CO STWARZA POTRZEBĘ WZAJEMNEJ KONTROLI I UJEDNOLICENIA REGUŁ (ZASADY OBOWIĄZUJĄ NA CZAS DANEJ GRY).
REGUŁA TRAKTOWANA JEST JAKO EFEKT WZAJEMNEJ UMOWY.
KODYFIKACJA REGUŁ - OD 11, 12 R.Ż.
PRZEKONANIE O TYM, ŻE GRUPA NIE TYLKO USTALA REGUŁY, ALE MOŻE JE ZMIENIAĆ. REGUŁY S.A. NIEZBĘDNE DO TEGO, BY GRA BYŁA UCZCIWA
REGUŁY MOŻNA PRZEKSZTAŁCIĆ POD WARUNKIEM UWZGLĘDN IENIA OPINII OGÓŁU
DYLEMATY MORALNE W BADANIACH J.PIAGETA
- PRZYPADEK I NIEZRĘCZNOŚĆ
- KRADZIEŻ
- KŁAMSTWO
- KARA I SPRAWIEDLIWOŚĆ
ANOMIA MORALNA – BRAK WRODZONEGO POCZUCIA DOBRA I ZŁA
- STADIUM 1. – 2 – 4 R.Ż.
EGOCENTRYZM. W ZABAWACH I GRACH DZIECI NIE STOSUJĄ REGUŁ, KIERUJĄ SIĘ WŁASNYM INTERESEM
- STADIUM 2 – 5 – 7 R.Ż.
REALIZM MORALNY - ROZUMOWANIE BAZUJE NA OBIEKTYWNYCH I FIZYCZNYCH ASPEKTACH SYTUACJI
HETERONOMIA MORALNA - PRZEKONANIE, ŻE REGUŁY SPOŁECZNE SĄ NARZUCONE Z ZEWNĄTRZ PRZEZ AUTORYTETY, NIE MOGĄ SIĘ ZMIENIAĆ.
ODPOWIEDZIALNOŚĆ OBIEKTYWNA – OCENA SYTUACJI MORALNEJ DOKONYWANA JEST ZE WZGLĘDU NA FIZYCZNE I OBIEKTYWNE KONSEKWENCJE.
IMMANENTNA SPRAWIEDLIWOŚĆ – PRZEKONANIE O TYM, ŻE ILEKROĆ ZOSTANIE NARUSZONA REGUŁA, MUSI WÓWCZAS NASTĄPIĆ KARA, NAWET GDY TO NARUSZENIE NIE ZOSTANIE WYKRYTE..
- STADIUM 3 – 8 – 11 R.Ż.
RELATYWIZM MORALNY – W ROZUMOWANIU BRANE SĄ POD UWAGĘ INTENCJE OSOBY.
AUTONOMIA MORALNA – REGUŁY POCHODZĄ Z WEWNĄTRZ. SĄ UMOWAMI, KTÓRE STWORZYLI LUDZIE, ŻEBY SOBIE WZAJEMNIE POMAGAĆ.
ROZWÓJ ZABAW
ZABAWA NAŚLADOWCZA – ZABAWA SYMBOLICZNA (TEMATYCZNA) – ZABAWY TEATRALNE
ZABAWA MANIPULACYJNA – ZABAWA KONSTRUKCYJNA – MAJSTREKOWANIE, KLEJENIE MODELI, SZYCIE, HAFTOWANIE, SZYDEŁKOWANIE
ZABAWA RUCHOWA – UPRAWIANIE RÓŻNYCH DYSCYPLIN SPORTOWYCH
GRY I ZABAWY DYDAKTYCZNE
ROZWÓJ MOWY I KOMUNIKACJI
PRZEDWERBALNE FORMY KOMUNIKACJI
ROZWÓJ WOKALIZACJI WEDŁUG STARKA:
STADIUM ODRUCHOWEGO KRZYKU I ŻYCIOWYCH ODGŁOSÓW (0 – 2 MIESIĄC)
STADIUM GRUCHANIA I ŚMIECHU (2 – 5 MIESIĄC)
STADIUM ZABAW WOKALNYCH (4 – 7, 8 MIESIĄC) – DZIECKO ZACZYNA WYPOWIADAĆ PROSTE SYLABY Z PRZEDŁUŻANIEM DŹWIĘKÓW PODOBNYCH DO SAMOGŁOSEK LUB SPÓŁGŁOSEK
STADIUM SAMONAŚLADUJĄCEGO GAWORZENIA(6 M. – 12 M.) – POWTARZANIE KOMBINACJI SAMOGŁOSEK I SPÓŁGŁOSEK
STADIUM GAWORZENIA I EKSPRESYWNEJ MOWY NIEZROZUMIAŁEJ (9 – 18 M.) – ZWIĘKSZA SIĘ REPERTUAR SPÓŁGŁOSEK, WYPOWIEDZI MOGĄ BYĆ NIEZROZUMIAŁE, ALE ODDAJĄ INTONACJĘ CHARAKTERYSTYCZNĄ DLA RÓŻNYCH WYPOWIEDZI SPEŁNIAJĄCYCH ROZMAITE FUNKCJE.
ROZWÓJ WERBALNY
POD KONIEC 1 R.Ż. DZIECKO OPERUJE 4 – 5 SŁOWAMI. W NASTĘPNYCH LATACH AŻ DO 6 R.Ż. OPANOWUJE DZIENNIE SREDNIO PO 9-10 SŁÓW.
W 2 R.Ż. ZNA WIELE NAZW DŹWIĘKONAŚLADOWCZYCH. POCZĄTKOWO WYPOWIEDZI MAJĄ FORMĘ HOLOFRAZ (WYPOWIEDZI JEDNOWYRAZOWYCH). POTEM ZACZYNAJĄ SIĘ TWORZYĆ ZLEPKI WYRAZOWE (NP. MAMA LALA – MAMO, JA CHCĘ LALĘ). PRZEWAGA FUNKCJI EKSPRESYWNEJ (WYRAŻANIE PRZEŻYĆ) I IMPRESYWNEJ (WYWIERANIE WPŁYWU) NAD SYMBOLICZNĄ.
W 3 R.Ż. SŁOWNIK DZIECKA LICZY 1000 - 1500 SŁÓW. ZDANIA SĄ BUDOWANE ZGODNIE Z REGUŁAMI GRAMATYCZNYMI. SKŁADAJĄ SIĘ ŚREDNIO Z 3 – 4 SŁÓW.
3 – 5 R.Ż – TENDENCJA DO TWORZENIA NEOLOGIZMÓW, WYKORZYSTYWANE SĄ ZASADY GRAMATYKI. OPANOWYWANA JEST UMIEJĘTNOŚĆ OPOWIADANIA (KOMPETENCJE NARRACYJNE), DOSKONALĄ SIĘ UMIEJĘTNOŚCI KONWERSACYJNE. 4 – 5 R.Ż. – WIEK PYTAŃ.
ROZWÓJ RYSUNKU (KONCEPCJA S.SZUMANA)
3 R.Ż. – BAZGROTY
3 – 5 R.Ż. – SCHEMAT UPROSZCZONY
5 – 7 R.Ż. – PRZEKSZTAŁCENIA AFEKTYWNE, SYMBOLICZNE UJMOWANIE FORMY
7 – 12 R.Ż. – SCHEMAT WZBOGACONY
12 – 13 R.Ż. – FAZA REALIZMU WRAŻENIOWEGO, NAŚLADOWANIE NATURY
13 – 15 R.Ż. – UJMOWANIE TRÓJWYMIAROWOŚCI, STOPNIOWE ZATRACANIE INDYWIDUALNEJ ŚWIEŻOŚCI RYSUNKU.
ROZWÓJ RYSUNKU (WEDŁUG G.KERSCHENSTEINERA)
3 – 6 R.Ż. – RYSUNEK SCHEMATYCZNY
6 – 11 R.Ż. – RYSUNEK ODPOWIADA W PRZYBLIŻENIU RZECZYWISTEMU WYGLĄDOWI PRZEDMIOTÓW
11- 16 R.Ż. – OKRES WIERNEGO ODTWARZANIA POSTACI
nutka_ciszy00