WYDOLNOŚĆ FIZYCZNA - zdolność organizmu do wykonania maksymalnej pracy fizycznej zależy od budowy i rozwoju organizmu, metabolizmu, sprawność układów zaopatrujących i mechanizmu termoregulacji.
Wydolność fizyczna - jest to zdolność do wykonywania ciężkich lub długotrwałych wysiłków bez oznak szybkiego narastającego zmęczenia (albo bez zaburzenia środowiska wewnątrzkomórkowego) oraz zdolność szybkości powrotu organizmu po wysiłku do stanu sprzed wykonywania pracy.
Jest to uzależnione od:
Płci - kobiety mają mniejszy mm sercowy (mniejszą objętość krwi krążącej) i mniej hemoglobiny we krwi oraz smukłą lejkowatą klatkę piersiową, a mężczyźni szeroką.
Od wieku - (inna jest ta zdolność wysiłkowa u dziecka a inna u dorosłego). Wraz z rozwojem biologicznym dziecka ta zdolność rośnie ( trzeba ją odnosić do wieku biologicznego). U osób starszych się zmniejsza (między 18-20 jest największa VO2 i od 20-23 obniża się) bo demineralizacja kości klatki piersiowej i zmniejsza się ruchomość klatki piersiowej.
Genetycznie uwarunkowana - wartości są dziedziczone i mogą być w trakcie treningu zwiększ o ok. 25%- zwiększa się wydolność.
Czynniki decyduj o wydolności:
1 grupa: budowa ciała w tym:
- wysokość ciała, ciężar, proporcje (inne u biegaczy inne u pływaków),
2 grupa: przemiany energetyczne:
- beztlenowe (decydują o nich mięśniowe zasoby związków wysokoenergetycznych i tolerancja na zaburzenia homeostazy);
- przemiany tlenowe (o ich sprawności decyduje sprawność funkcji zaopatrzenia tlenowego); poziom rezerw energetycznej
3 grupa: siła szybkość wykonywania ruchów, technika.
4grupa: czynniki psychiczne w tym: motywacja, taktyka.
5 grupa: sprawność funkcji mechanizmów termoregulacji. Mobilizacja źródeł energetycznych i związany z tym udział tlenowych i beztlenowych procesów metabolicznych zależy głównie od intensywności i czasu trwania wysiłku. Im większa intensywność tym większe zapotrzebowanie na tlen i więcej powstaje energii cieplnej. W zależności od wysiłku energia do skurczu może pochodzić z substratów mięśniowych (ATP, CP, glikogen) lub też ze źródeł pozamięśniowych (glikog wątrob, glukoza, tłuszcze). Składowe wydolności ogólnej są tlenowe i beztlenowe.
Ad. 6 TOLERANCJA WYSIŁKOWA - zdolność do długotrwałego wysiłku o określonej intensywności bez zaburzeń homeostazy i upośledzeń funkcji narządów.
Zmiany ewolucyjne, obejmuje całe pokolenia i będące wyrazem przystosowania organizmu do danych warunków środowiskowych.
WYSIŁEK MAKSYMALNY- obciążenie pracą fizyczna, przy której osiągane jest max. pobieranie tlenu
- intensywność i czas trwania wysiłku są odwrotnie proporcjonalne.
- wskaźnik intensywności wysiłku jest częstość skurczów serca. Intensywność podawana jest w % wartości max - wysiłek 90% . HR max. to obciążenie na poziomie 180 skurczów /min przy maksymalnej częstości 200/min.
- biorąc pod uwagę intensywność wysiłku (na podstawie wentylacji minutowej, częstość skurczów serca, czas pracy max.)
WYSIŁEK SUPERMAKSYMALNY – tlen nie jest pobierany z zewnątrz tylko z zapasów, jest on bardzo krótkotrwały .
Rozgrzewka - doprowadza do lepszego przygotowania do wysiłku, zmniejsza ryzyko kontuzji
generalne – nie związane z dyscypliną
specyficzne – związane z dyscyplina sportu
powoduje ona:
- zwiększa prędkość skracania i rozluźnienie mięsni szkieletowych
- obniża lepkość mięsni
- zwiększa oddawanie tlenu do mięśni
- zwiększa szybkość przewodzenia nerwowego i przepływu krwi przez tkanki
Wysiłek fizyczny powoduje wzrost :
- częstości akcji serca
- ciśnienia tętniczego
- objętość wyrzutowa serca
- wzrost parowani (pocenie) wzrasta poziom leukocytów i hematokrytu
- wzrasta ryzyko odwodnienia rośnie zatem i ryzyko zawału
- pobieranie tlenu po zakończeniu wysiłku (długo trenowany) związany z koniecznością eliminacji kwasu mlekowego
TRENING FIZYCZNY - systematyczna świadomie ukierunkowana działalność ruchowa człowieka podnosząca zdolność wysiłkową, umiejętności ruchowe.
SUPERKOMPENSACJA - zwiększona zdolność do wykonywania wysiłku.
Zasady treningu:
- indywidualizacja
- specyficzność
-stopniowe zwiększenie obciążenia
- cykliczność
- adaptacja do treningu zależy od początkowego poziomu wydolności tlenowej lub siły mięśniowej, intensywności ,częstotliwości i czasu trwania treningu
- po zaprzestaniu treningu funkcje fizjologiczne obniżają się - należy stosować trening podtrzymujący
- tworzenie nawyków
- generalizacja
- doskonalenie ruchu
- automatyzacja
Metody treningowe-
- metoda ciągła
- metoda interwałowa - wykonanie krótkiego intensywnego wysiłku na zmianę z wypoczynkiem
Bóle mięśniowe związane z wysiłkiem
- powstają podczas wysiłku (przez niedostateczny przepływ krwi przez mięśnie rozwija się niedotlenienie)
- powstające 12 -18 godz. po wysiłku na skutek uszkodzenia komórek mięśniowych
Fizjologiczne podstawy treningu
- nasilanie stopniowe obciążeń
- stosowanie odpowiednich przerw treningowych
- różne formy obciążenia w dłuższym cyklu treningu
- zróżnicowanie obciążeń treningowych
- trening powinien obejmować jak najwięcej mięśni
- 3x w tygodniu- utrata 300-500kcal (30min), 10-15 min obciążenie krótkotrwałe
- zaopatrzenie ciała (60% cukry, 25% tłuszcz, 10% białko) unikać spożywania mięsa 2x w tygodniu i spożycia piwa
- diagnostyka wydolności fizycznej oparta jest przede wszystkim na obserwacji wysiłkowej zużycia tlenu
- szczególne wysokie wartości ma VO2 max obserwuje się u przedstawicieli wytrzymałościowych
shelby_lane