promocja zdrowia 1.odt

PROMOCJA ZDROWIA

SAMOKSZTAŁCENIE

WYBRANE ELEMENTY STYLU ŻYCIA A STAN ZDROWIA POPULACJI

Wykonała:

Barbara Czarnecka gr. 1

Pielęgniarstwo 1 rok

Wydział Nauk o Zdrowiu

Rok akademicki 2009/10

              Styl życia dotyczy indywidualnego, swoistego dla danego człowieka sposobu bycia: ogółu motywów, cech, zainteresowań, wartości, zachowania, sposobu postrzegania świata i reagowania na niego. Styl życia zależy także od norm społecznych, środowiska w którym człowiek się identyfikuje są to również osobiste przekonania oraz wartości. Mogą się na niego składać różnorakie nawyki takie jak: mycie zębów, odżywianie, palenie tytoniu czy nadużywanie alkoholu. Należy zatem pamiętać, że na styl życia składają się zachowania zarówno pozytywne dla zdrowia jak i te negatywne. W mojej pracy chciałabym przedstawić kilka przykładów zachowań sprzyjających bądź nie sprzyjających zdrowiu.

HIGIENA JAMY USTNEJ

              Pierwszym przykładem zachowań zdrowotnych jest stosunek Polaków do higieny jamy ustnej. Według Instytutu Badań Rynku i Opinii Publicznej

•       Polacy myją zęby zbyt rzadko
Przeciętny Polak wie bardzo mało o potrzebach związanych z higieną jamy ustnej. Nasi rodacy nie mają nawyku mycia zębów po każdym posiłku – aż co czwarty Polak przyznaje, że myje zęby maksymalnie raz dziennie.

•       Polacy nie wiedzą, kiedy zacząć myć zęby
Rodzice nie są świadomi, kiedy dzieci powinny zacząć myć zęby. Tylko co czwarty badany wie, że szczotkowanie zębów dzieci należy rozpocząć, kiedy tylko pojawi się pierwszy mleczak (ok. 8 miesiąca życia). Pozostała grupa sądzi, że odpowiednim jest wiek ok. 2-3 lat, kiedy dzieci mają już prawie wszystkie zęby mleczne.

•       Polacy zmieniają szczoteczki zbyt rzadko
Ponad połowa badanych zmienia swoją szczoteczkę do zębów raz na dwa - trzy miesiące, natomiast aż 12% - rzadziej niż raz na sześć miesięcy.

•       Polacy odwiedzają stomatologa tylko w razie konieczności
Ponad połowa Polaków nie odwiedziła stomatologa w ciągu ostatniego pół roku. Około 25% respondentów nie złożyło wizyty w gabinecie dentystycznym w ostatnich dwóch latach, a 4% nigdy nie poddało się badaniu stomatologicznemu! Najczęściej chodzimy do stomatologa, aby wypełnić ubytki.

              Wyniki potwierdzają wiedzę o złych nawykach Polaków w podejściu do higieny jamy ustnej. Polska znajduje się w grupie 15 krajów, w których zachorowalność na choroby zębów i dziąseł jest największa. Polacy nie mają świadomości zagrożeń płynących z niewłaściwej higieny jamy ustnej, a próchnica jest w naszym kraju chorobą społeczną.

              Należy zatem edukować społeczeństwo na temat konieczności mycia zębów w celu zapobiegania rozszerzania się próchnicy. Już od wczesnego dzieciństwa należy uczyć dzieci jak prawidłowo szczotkować zęby oraz jakie są negatywne skutki nie mycia zębów. Należy także prowadzić więcej kampanii uświadamiających osoby dorosłe, jak często myć zęby, jak dobierać odpowiednie pasty do zębów oraz dlaczego warto chodzić na kontrolne wizyty do dentysty.

ODŻYWIANIE SIĘ

              Kolejnym zachowaniem wpływającym na zdrowie jest odżywianie się. W Polsce, podobnie jak w innych krajach, występują trendy związane ze zdrowym odżywianiem. Kobiety przywiązują do niego większą wagę (jedzą więcej produktów pełnoziarnistych, świeżych warzyw i owoców, produktów mlecznych), niż mężczyźni. To, że cenimy zdrowie, nie przekłada się jednak na nasze zachowania. Mimo, że w Polsce występuje zdecydowanie mniejsza ilość osób z nadwagą lub otyłością, niż np. w Anglii, można zauważyć, że w naszym kraju liczba zachorowań na choroby związane z otyłością jest znacznie większa. W Polsce nadwaga lub otyłość dotyczy 8 milionów osób, gdy tymczasem w USA, w niektórych grupach wiekowych (np. 45-54 lata), etnicznych i statusowych doświadcza jej ponad 70%, natomiast w Anglii około 60% . Jednak na cukrzycę zapadamy trzykrotnie częściej, niż np. Anglicy. Według prognoz, różnica ta będzie się niestety powiększać. Jest to wyraźny sygnał, że w Polsce system zapobiegania chorobom związanym z niezdrowym odżywianiem jest niewystarczający. Według statystyk zwyczaje żywieniowe Polaków aktywnych zawodowo są alarmujące. Z badań przeprowadzonych na zlecenie Koalicji na rzecz Zdrowego Serca wynika, że ponad 70% ankietowanych przynajmniej raz w miesiącu sięga po żywność typu Fast Food, a 24% badanych sięga po tego typu jedzenie przynajmniej raz w tygodniu. Aż 40% osób aktywnych zawodowo wychodzi z domu bez śniadania. 31% ankietowanych główny, bardzo obfity posiłek, zjada wieczorem. Wówczas ilość kalorii dostarczanych jednorazowo przekracza nasze zapotrzebowanie, co w krótkim czasie może doprowadzić do nadwagi.

              Podsumowując, typ żywienia Polaków sprzyja zarówno występowaniu otyłości, zaburzeń lipidowych, nadciśnienia i w konsekwencji prowadzi do zwiększonego ryzyka zachorowalności na choroby układu krążenia. Dlatego tak ważnym elementem jest przestrzeganie właściwej diety, odpowiedniej co do stanu zdrowia i aktywności fizycznej. Nie bez znaczenia jest także jedzenie posiłków regularnie.

PALENIE TYTONIU

              Trzecim przykładem stylu życia jest palenie tytoniu. Nie od dziś wiadomo, że jest to nałóg bardzo szkodliwy zarówno dla swojego zdrowia jak i otoczenia. Nikotyna zawarta w dymie tytoniowym podwyższa częstość tętna i ciśnienie tętnicze krwi, co powoduje wzrost zużycia tlenu przez mięsień sercowy. Tlenek węgla wdychany wraz z dymem redukuje możliwości transportowe tlenu przez krew. Udowodniono ponad to, że nikotyna uzależnia w większym stopniu niż popularny narkotyk jakim jest kokaina. Papierosy są też jedynym legalnie sprzedawanym środkiem rakotwórczym. Mimo wielu ruchów uświadamiających ludzi o szkodliwości palenia, to nadal coraz więcej ludzi sięga po papierosy. Badania wykazały, że około 10 mln. Polaków pali regularnie 15–20 papierosów dziennie, z czego prawie połowa dłużej niż 20 lat. Dane epidemiologiczne opublikowane przez prof. Richarda Peto z Uniwersytetu w Oxfordzie mówią, że choroby spowodowane paleniem tytoniu są przyczyną zgonu co drugiego Polaka w wieku 35–69 lat. W Polsce każdego dnia zaczyna palić papierosy około 500 nieletnich – chłopców i dziewcząt. Mimo prawnego zakazu sprzedaży papierosów osobom poniżej 16 roku życia, a także prowadzenia programów edukacyjnych, palenie tytoniu przez młodych ludzi jest zjawiskiem powszechnym w wielu krajach. Rocznie próbuje palenia około 180 tysięcy dzieci. Z badań Barbary Wojnarowskiej i jej współpracowników (1996) wynika, że próby palenia tytoniu ma za sobą 38% młodzieży – prawie co drugi chłopiec i co trzecia dziewczyna. Z wiekiem gwałtownie zwiększa się częstość prób palenia i dynamika tego wzrostu jest znacznie większa u dziewcząt. Szacuje się, że dzieci w Polsce wypalają rocznie od 3 do 4 miliardów papierosów. Istnieje wiele czynników warunkujących nieświadome często decyzje sięgnięcia po ten powszechny narkotyk, jakim jest papieros. Najczęściej jest to ciekawość i chęć naśladowania dorosłych, a także imponowanie otoczeniu oraz przekora i bunt przeciwko autorytetom.

              Zwalczanie palenia tytoniu powinno być jednym z głównych celów prewencji chorób układu krążenia i promocji zdrowia. Metody zapobiegania bądź zwalczania są różne- od zakazu reklam, palenia w miejscach publicznych, po zakazy sprzedawania papierosów osobom niepełnoletnim. Kształci się także negatywne postawy społeczeństwa w stosunku do palaczy. Jednakże mimo tego liczba osób palących wciąż rośnie co może świadczyć o zbyt małym uświadamianiu społeczeństwa co do zagrożeń płynących z palenia oraz brania przykładu z  negatywnych wzorców.

NADUŻYWANIE ALKOHOLU

              Ostatnim przykładem zachowań wpływających na zdrowie jest nadużywanie alkoholu. Alkoholizm w Polsce to przede wszystkim problem nadmiernego picia napojów wysokoprocentowych, dotyczy on zatem znacznie szerszej zbiorowości niż grupa alkoholików nałogowych i problemowych. Polska jest jednym z krajów europejskich o największej liczbie pijących. Polak zdecydowanie przedkłada napoje wysokoprocentowe nad wszystkie inne postacie alkoholu .Polska jest krajem o najwyższym w świecie spożyciu napojów spirytusowych. Spożycie to stale rośnie. Liczbę osób nadużywających alkoholu w Polsce szacuje się na około 2,8-3,5 mln, w tym 0,6-0,9 uzależnionych .Poniższe dane statystyczne nie uwzględniają spożycia alkoholu pochodzącego z nielegalnego gorzelnictwa. Najnowsze dane określają spożycie napojów alkoholowych na 10,5 litra 100% alkoholu na 1 mieszkańca. Według szacunków GUS nie zarejestrowane spożycie wysokoprocentowych napojów alkoholowych wynosi 20-30% rejestrowanego spożycia wódki. W Polsce przeważa spożycie mocnych napojów alkoholowych oraz obyczaj picia nieumiarkowanego. W ogólnej strukturze spożycia napojów alkoholowych napoje mocne (wódki) stanowią około 70% całości. Więcej niż połowa alkoholu spożywana jest w Polsce przez ludzi w wieku 25-44 lata w tym głównie mężczyzn w okresie największej aktywności zawodowej. Grupę osób intensywnie pijących szacowano w połowie lat siedemdziesiątych na 5 milionów,co stanowi około 23% ludności w wieku produkcyjnym. W ostatnich latach można obserwować zjawisko zwiększonej sprzedaży piwa ,nie oznacza to jednak ,że napoje mocne straciły na swej popularności. Przyczyny tego zjawiska tkwią w niskiej stosunkowo cenie tego artykułu jak również pewną modą i zapotrzebowaniem na ten rodzaj alkoholu szczególnie wśród młodzieży polskiej. Wyniki badań polskich i zagranicznych oraz analizy danych statystycznych wykazują, że picie alkoholu, szczególnie nadmierne, wiąże się ze zwiększonym ryzykiem zapadalności na niektóre choroby, a także zaostrzania się ich przebiegu. Alkohol przyczynia się do powstawania nie tylko chorób specyficznie z nim związanych, takich jak psychozy alkoholowe, uzależnienie od alkoholu czy zatrucie alkoholem. Nadmierne picie może przyczyniać się do powstawania wielu innych chorób i problemów zdrowotnych i zwiększać ryzyko ich pojawienia się. Wedle Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) takich chorób jest około 60, należą do nich także niektóre nowotwory. Alkohol jest też zdaniem tej organizacji trzecią co do częstości przyczyną zgonów na świecie (z powodu urazów, wypadków, samobójstw i chorób).

              Problem nadużywania alkoholu w Polsce jest zatem ogromny. Z roku na rok zwiększa się liczba osób pijących. Mimo wszelkich zakazów spożywania alkoholu przez osoby nieletnie, obserwuje się obniżanie granicy wieku, w którym następuje pierwszy kontakt z alkoholem.

              Podsumowując, Polacy względem innych państw w Europie wykazują w wyżej wymienionych przypadkach zachowania nie sprzyjające zdrowiu. Postawy Polaków wobec własnego zdrowia są wysoce niepokojące. Około 3/4 dorosłych twierdzi, że nie dba o zdrowie tak długo jak długo nie czują się chorzy. Takie postawy przejmują także ich dzieci. Świadczy to o niskim poziomie wychowania zdrowotnego naszego społeczeństwa. We wszystkich tych problemach niezbędne jest rozpoczęcie działań mających na celu uświadomienie społeczeństwa i zachęcenie do dbania o zdrowie własne oraz swoich najbliższych. Należy bowiem pamiętać, że styl życia można zmienić, wystarczy do tego jedynie chęć zmian swoich dotychczasowych nawyków na lepsze. Zmieniając siebie, możemy sprawić, że będziemy żyć dłużej i cieszyć się doskonałym zdrowiem.

BIBLIOGRAFIA:

1.                  pod red. J. B. Karaskiego „Promocja zdrowia”, Wyd. IGNIS, Warszawa, 1999,

ISBN 83-85724-37-0