II METODOLOGIA BADAŃ WŁASNYCH.doc

II METODOLOGIA BADAŃ WŁASNYCH

2.1  Cele, problem, pytania i hipotezy badawcze.

Interesujące badacza zjawiska, obiekty, a także dziedziny są określane mianem przedmiotu badań.

Przedmiotem moich badań są postawy społeczne wobec osób z uszkodzonym narządem ruchu.

Celem każdego poznania naukowego powinno być „ zdobycie wiedzy maksymalnie pewnej, ścisłej, maksymalnie prostej, maksymalnie ogólnej, o maksymalnej zawartości informacji.”[1]

Celem niniejszej pracy jest ukazanie postaw społecznych wobec osób z uszkodzonym narządem ruchu.

Problem badawczy według S.Nowaka „ to tyle co pewne pytanie lub zestaw pytań, na które odpowiedzi ma dostarczyć badanie.”[2]

Podobnie problem badawczy traktuje Tadeusz Pilch, który twierdzi, iż jest on pytaniem, które „ w sposób znacznie bardziej precyzyjny określa zakres naszych wątpliwości.”[3]

Głównym problemem badawczym mojej pracy są postawy społeczne wobec osób z uszkodzonym narządem ruchu. W celu uzyskania wyczerpującej odpowiedzi na główny problem badawczy sformułowałam następujące problemy szczegółowe:

1.      Jaki jest poziom wiedzy społeczeństwa na temat osób niepełnosprawnych- z uszkodzonym narządem ruchu?

2.      Jakie są postawy w stosunku do osób kalekich?

3.      Jakie czynniki decydują o postawach społecznych wobec inwalidów.

4.      Jaki jest stosunek społeczeństwa do osób z uszkodzonym narządem ruchu w ocenie respondentów.

5.      W jakim stopniu poziom wiedzy o ludziach niepełnosprawnych wpływa na postrzeganie ich przez osoby pełnosprawne.

6.      W jakim stopniu wykształcenie ma wpływ na postawy wobec osób z uszkodzonym narządem ruchu.

Po przedstawieniu problemów badawczych w celu skutecznego przeprowadzenia badań każdy badacz powinien wysunąć hipotezy.

Hipotezą nazywa się „ wszelkie twierdzenia częściowo tylko uzasadnione, przeto także wszelki domysł, za pomocą którego tłumaczymy dane faktyczne, a więc też i domysły w postaci uogólnienia, osiągniętego (…) na podstawie danych wyjściowych.”[4]

M.Muszyński przez hipotezę badawczą rozumie „ stwierdzenia, co do których istnieje pewne prawdopodobieństwo, że są one właściwym rozwiązaniem sformułowanych poprzednio problemów badawczych.”[5]

W przeprowadzonych badaniach jako główną hipotezę przyjęto, że postawy społeczne wobec osób z uszkodzonym narządem ruchu są zależne od wykształcenia, wieku, płci.

Szczegółowe hipotezy zakładały, że:

1.      Poziom wiedzy społeczeństwa ( mieszkańców Białegostoku) na temat osób niesprawnych fizycznie jest niski.

2.      Postawy osób pełnosprawnych w stosunku do osób z uszkodzonym narządem ruchu zależy od wykształcenia.

3.      Postawy respondentów w stosunku do osób z uszkodzonym narządem ruchu zależy od wieku, płci, wykształcenia.

4.      O postawach społecznych osób pełnosprawnych wobec osób kalekich decydują przede wszystkim czynniki rodzinne i cechy osobowości.

5.      Przyjęto również, że zachodzi zależność między wiedzą i postawami społecznymi wobec osób kalekich. Im większa znajomość ludzi niepełnosprawnych tym postawy wobec nich są bardziej przychylne.

6.      Zachodzi relacja między wykształceniem badanych a ich postawami wobec ludzi kalekich. Im wyższe wykształcenie, tym większe prawdopodobieństwo prezentowania przez nich postaw pozytywnych wobec osób kalekich.

2.2. Metody, techniki i narzędzia badawcze.

W literaturze możemy odnaleźć wiele definicji metody. Według autorów Słownika Wyrazów Obcych metoda- „ ( z gr. methodos = badanie ) to świadomie i konsekwentnie stosowany sposób postępowania dla określonego celu. W nauce to sposób badania rzeczy i zjawisk; ogół reguł stosowanych przy badaniu rzeczywistości, droga dochodzenia do prawdy.”[6]

Warunkiem podjęcia pracy badawczej jest wybór odpowiedniej metody, czy zespołu metod, przy pomocy których zamierzamy szukać odpowiedzi na interesujący nas problem.

S.Nowak podaje, „ Metoda naukowa to określony, powtarzalny sposób rozwiązywania problemów naukowych.”[7]

Aleksander Kamiński stwierdza, iż metody badawcze są to „ sposoby zaplanowania i realizowania procesu badawczego, w którym techniki badawcze stanowią bardzo ważny, lecz nie jedyny składnik.”[8]

Mieczysław Sobocki uważa, że metody są „ ogólnymi zaleceniami ( postulowanymi ) sposobami rozwiązywania nurtujących badacza problemów.”[9] Twierdzi, iż „ można powiedzieć, że metody badawcze w ich ogólnym rozumieniu są gatunkową nazwą określonych sposobów postępowania badawczego.”[10]

Tadeusz Pilch nawiązując do definicji metody A.Kamińskiego uważa, że przez metodę badań rozumiemy „ zespół teoretycznie uzasadnionych zabiegów koncepcyjnych i instrumentalnych obejmujących najogólniej całość postępowania badawczego, zmierzającego do rozwiązania określonego problemu naukowego.”[11]

Każdy z wymienionych autorów przedstawił też własną klasyfikację metod badawczych.

Dla potrzeb mojej pracy przyjęłam klasyfikację metod, którą zaproponował Tadeusz Pilch:

- eksperyment pedagogiczny

- monografię pedagogiczną

- metodę indywidualnych przypadków

- metodę sondażu diagnostycznego.[12]

W badaniach dotyczących postaw społecznych wobec osób z uszkodzonym narządem ruchu zastosowano metodę sondażu diagnostycznego.

T.Pilch twierdzi, że „ metoda sondażu diagnostycznego jest sposobem gromadzenia wiedzy o przedmiotach strukturalnych i funkcjonalnych oraz dynamice zjawisk społecznych, opiniach i poglądach wybranych zbiorowości, nasileniu się i kierunkach rozwoju określonych zjawisk instytucjonalnie nie zlokalizowanych, posiadających znaczenie wychowawcze, w oparciu o specjalnie dobraną grupę reprezentującą populację generalną, w której badane zjawisko występuje.”[13]

Wybrana metoda warunkuje dobór technik badawczych i dalszy sposób postępowania badawczego. Techniką badawczą T.Pilch nazywa „…czynności praktyczne, regulowane starannie wypracowanymi dyrektywami pozwalającymi na uzyskanie optymalnie sprawdzalnych informacji, opinii i faktów.”[14]

T.Pilch do technik badawczych zaliczył:

- obserwację

- ankietę

- wywiad

- badanie dokumentów

- analizę treści

- techniki projekcyjne

W swoich badaniach posłużyłam się techniką ankiety. W ujęciu T.Pilcha ankieta  to „…technika gromadzenia informacji, polegająca na wypełnieniu, najczęściej samodzielnie, przez badanego specjalnych kwestionariuszy, na ogół o wysokim stopniu standaryzacji w obecności lub częściej nie w obecności ankietera.”[15]

Przedmiotem służącym do realizacji wybranej techniki badawczej jest, zdaniem T.Pilcha,  narzędzie badawcze, które jest  „ zespołem technicznego gromadzenia danych z badań.”[16]

W tym rozumieniu narzędziem badań, jakie zastosowałam była ankieta.