PROGRAM DLA SZEŚCIOLATKÓW
SZCZEGÓŁOWE TREŚCI KSZTAŁCENIA ORAZ OPIS ZAŁOŻONYCH OSIĄGNIĘĆ UCZNIA
1. Wychowanie zdrowotne i kształtowanie sprawności ruchowej sześciolatków
l Uświadomienie dzieciom niebezpieczeństw zagrażających życiu i przekonanie ich o konieczności poszanowania życia ludzi, zwierząt i roślin. (6.1, 6.3, 12)
l Kształtowanie u dzieci intuicyjnego rozumienia zdrowia i zagrożeń, jakimi są choroby (na przykład: choroby brudnych rąk, niemytych owoców, alergie, choroby zakaźne typu grypa). Uświadomienie dzieciom, że można zmniejszyć zagrożenie chorobą poprzez: zdrowy tryb życia, szczepienia ochronne, właściwe odżywianie. (5.2, 5.1)
l Kształtowanie przekonania o konieczności przestrzegania higieny i prawidłowego odżywiania. (2.1, 5.1)
l Kształtowanie umiejętności rozumnego zachowania się w sytuacji choroby: leczenie w domu i w szpitalu, korzystanie z pomocy lekarza, obchodzenie się z lekarstwami. (6.4, 5.2)
l Dbałość o sprawność ruchową dzieci i koordynację ruchową poprzez organizowanie zabaw ruchowych, rytmiki, tańców, pływania i zawodów sportowych, podczas których dzieci mogą wykazać się swoimi osiągnięciami. (5.3, 5.4)
l Kształtowanie przekonania dzieci co do tego, że warunkiem zdrowia jest aktywność ruchowa, gimnastyka poranna, zabawy i sporty na świeżym powietrzu, spacery, marsze,biegi i wycieczki. (5.4)
Co sześciolatek powinien wiedzieć i umieć z wychowania zdrowotnego przed rozpoczęciem nauki w klasie pierwszej?
Jeżeli nauczycielka zrealizowała wszystkie hasła składające się na ten zakres wychowania,na pewno przyczyniła się do tego, że jej dzieci będą lepiej rozumiały:
l jak kruche jest życie i w jaki sposób należy je chronić przed zagrożeniami;
l czym jest zdrowie, jak groźne są choroby i w jaki sposób można się przed nimi ustrzec;
l konieczność przestrzegania higieny i chętniej będą o nią dbały;
l w jaki sposób trzeba zachowywać się w sytuacji choroby: nie będą się bały wizyty u lekarza i dentysty, nie będą zażywać lekarstw bez zezwolenia dorosłych itp.
Ponadto sprawniejsze ruchowo dzieci będą się charakteryzować lepszą koordynacją ruchową i piękniejszą sylwetką. Na dodatek lepiej będą rozumiały sytuację osób niepełnosprawnych i skuteczniej im pomogą, gdy zajdzie taka potrzeba.
Takich efektów wychowawczych i edukacyjnych nie trzeba ani mierzyć (na przykład testem), ani też kontrolować, odpytując dzieci. Problem bowiem polega na tym, że dzieci – podobnie, jak wielu dorosłych – potrafią wyczuć i udzielić takiej odpowiedzi, jakiej oczekuje pytający. W późniejszych sytuacjach życiowych mogą się zachować zupełnie inaczej.
Wychowanie zdrowotne – jak wiele innych form działalności wychowawczej i edukacyjnej sześciolatków – będzie kontynuowane w szkole. Jeżeli dziecko stosunkowo mało skorzystało z zajęć w grupie sześciolatków, zdąży poznać te treści później.
2. Wychowanie do dbałości o bezpieczeństwo własne oraz innych
l Przedmioty i urządzenia w domu groźne dla dziecka: wywrotne meble, niebezpieczne urządzenia, leki, środki czystości i ochrony roślin itp. Co zrobić, aby uniknąć niebezpieczeństw? (6.1)
l Zagrożenia ze strony zwierząt: niebezpieczne i chore zwierzęta. Co wolno dzieciom. (6.3)
l Niebezpieczne rośliny: uświadomienie dzieciom, że muszą się wstrzymywać przed jedzeniem samodzielnie znalezionych grzybów, owoców i liści. (6.3)
l Zagrożenia ze strony dorosłych: uprowadzenia, molestowanie itp. Kiedy można dorosłemu ufać, a kiedy tego czynić nie wolno? (6.3)
l Groźne kradzieże: uświadomienie dzieciom konieczności pilnowania swoich rzeczy i chronienia domowego dobytku. (6.3)
l Bezpieczne poruszanie się na drogach różnego typu i bezpieczna jazda na rowerze. (6.2)
l Uświadomienie dzieciom niebezpieczeństw, jakie mogą im grozić, gdy bawią się w domu, w lesie i nad wodą, na podwórku, bez opieki dorosłych. (6.5)
Co sześciolatek powinien wiedzieć w zakresie dbałości o bezpieczeństwo swoje oraz innych przed rozpoczęciem nauki szkolnej?
Z chwilą rozpoczęcia nauki szkolnej zmienia się sytuacja społeczna dziecka. Jest już małym uczniem i dorośli sądzą, że potrafi się rozważnie zachowywać w codziennych sytuacjach. Wychowawczyni klasy pierwszej, w pierwszych dniach pobytu dziecka w szkole, zapewne zadba o to, aby mali uczniowie poznali bezpieczną drogę do szkoły, a także nauczy ich bezpiecznego poruszania się po budynku i boisku szkolnym. Dla uniknięcia zagrożeń mały uczeń musi:
l mieć ograniczone zaufanie do dorosłych i starszych uczniów, szczególnie obcych;
l umieć opowiedzieć dorosłym, którzy się nim zajmują, o każdym zagrożeniu, które go spotkało;
l pilnować swoich rzeczy i nie narażać ich na zgubienie i kradzież;
l znać swoje obowiązki domowe, zwłaszcza w zakresie dbałości o dobytek, bez narażania domu na kradzież i zniszczenia;
l orientować się w bezpiecznym poruszaniu się po drogach w miejscowości, w której mieszka;
l rozumieć zagrożenia płynące ze świata roślin i zwierząt;
l mieć rozeznanie, gdzie można się bezpiecznie bawić, a gdzie nie.
Tych kompetencji nie da się zbadać testami. Dzieci – podobnie jak dorośli – potrafią przekonująco mówić o zagrożeniach (mówią to, czego oczekuje dorosły), a jednocześnie postępować nierozważnie. Można jednak mieć nadzieję, że realizacja wszystkich treści wymienionych w tym obszarze wychowania korzystnie zmieni świadomość dziecka. Jeśli chce się to osiągnąć, trzeba dodatkowo rodzicom sześciolatków uświadomić, co ich dziecko powinno wiedzieć i rozumieć w dziedzinie dbałości o bezpieczeństwo swoje oraz innych, nim rozpocznie naukę w szkole.
3. Wychowanie do radzenia sobie z samoobsługą oraz do utrzymywania ładu i porządku
l Kształtowanie umiejętności potrzebnych do utrzymania higieny osobistej w taki sposób, aby stały się nawykiem. (2.1, 2.2, 2.3)
l Wdrażanie dzieci do kulturalnego zachowania się przy stole podczas spożywania posiłków. (2.2)
l Wyrabianie u dzieci nawyku dbałości o odzież i buty oraz kształtowanie umiejętności samodzielnego ubierania i rozbierania się. (2.4)
l Uświadomienie dzieciom korzyści, które płyną z utrzymywania ładu i porządku w sali zabaw, szatni i w ogrodzie. Kształtowanie nawyku sprzątania po sobie i pomagania innym w utrzymywaniu porządku. (2.5)
l Kształtowanie odpowiedzialności za ład i porządek w przedszkolu, ogrodzie, w najbliższym otoczeniu. (2.5)
Co sześciolatek powinien wiedzieć i umieć po zrealizowaniu treści? Wychowanie do radzenia sobie z samoobsługą oraz do utrzymywania ładu i porządku?
Od września sześciolatek będzie małym uczniem, od którego dorośli będą więcej wymagać. Nie może spóźniać się do szkoły dlatego, że guzdrze się podczas ubierania i marudzi przy jedzeniu. Musi także dbać o przybory szkolne i pamiętać o tym, aby swoje rzeczy kłaść w szatni na właściwym miejscu. Nauczycielka może nauczyć dzieci wielu pożytecznych rzeczy, ale ważne jest, aby mogła też liczyć na pomoc rodziców. Dlatego radzimy, aby na spotkaniach z rodzicami nieco uwagi poświęcić ustaleniu wspólnych działań w zakresie:
l higieny osobistej dzieci;
l kulturalnego zachowania się przy stole;
l samodzielnego ubierania się i rozbierania (małemu uczniowi raczej nikt nie pomoże ubrać się po lekcjach lub przebrać się w strój gimnastyczny);
l dbałości o osobiste rzeczy (dzieci będą mniej niszczyć i bardziej dbać w domu o porządek);
l utrzymywania porządku w domu i na podwórku (pierwszoklasista musi być do tego przyzwyczajony).
Taka współpraca jest niebywale skuteczna. Działania wychowawcze podejmowane przez rodziców, nim dziecko przyjdzie do przedszkola lub klasy zerowej, będą także kontynuowane, gdy przedszkolak zostanie uczniem. Szósty rok życia jest jedynie etapem na tej długiej drodze. Efekty tych działań zależą od wielu czynników, dlatego naturalne jest, że niektóre dzieci potrafią więcej, inne mniej. Nie trzeba więc robić problemu ze zróżnicowanych umiejętności dzieci, tylko systematycznie dbać o to, aby dobre nawyki zostały ukształtowane.
4. Wychowanie do zgodnego współdziałania z rówieśnikami i dorosłymi
l Kształtowanie obrazu własnego „Ja” przez wzbogacanie wiedzy o sobie, a także przekonania o tym, że warto być odważnym, mądrym, dobrym dla innych i prawdomównym. (1.2)
l Wzmocnienie u dzieci więzi emocjonalnej z rodziną. Dopilnowanie, aby dzieci wiedziały, kim są najbliższe osoby oraz czym się zajmują w domu i w pracy. (1.5, 15.1)
l Kształtowanie zdolności do obdarzania uwagą innych i wypowiadania się w taki sposób, by inni rozumieli. Pomoże to dzieciom w czytelnym komunikowaniu własnych intencji i rozumieniu tego, o czym mówią inni. (1.1)
l Kształtowanie umiejętności zgodnego współdziałania z innymi dziećmi w zabawach i różnych sytuacjach zadaniowych. (1.2)
l Wdrażanie dzieci do rozumienia, że inni są równie ważni, a dorośli (także rówieśnicy) mają ograniczone możliwości spełniania pragnień. (15.5)
l Przygotowanie sześciolatków do pełnienia roli ucznia: nowe obowiązki, oczekiwania dorosłych, ambicje, aby być dobrym uczniem. (1.3)
Co dziecko powinno wiedzieć i umieć po zrealizowaniu treści? Wychowanie do zgodnego współdziałania z rówieśnikami i dorosłymi?
Jeżeli dziecko ma podjąć rolę ucznia i należycie ją pełnić, nauczycielka musi starannie zrealizować każde z wymienionych haseł. Chodzi tu nie tylko o dobre przygotowanie dziecka do szkoły. Od efektów uzyskanych w tym obszarze wychowania zależy bowiem to, jak się będą układały relacje pomiędzy dzieckiem a dorosłymi i innymi dziećmi. Jak bardzo jest to ważne, można dowiedzieć się z książki R. Fulghuma Wszystkiego, co naprawdę trzeba wiedzieć, nauczyłem się w przedszkolu. Jej autor twierdzi, że tam właśnie nauczył się, jak żyć, co robić i jak postępować. „Mądrość nie znajdowała się na szczycie wiedzy zdobytej w szkole średniej, ale w piaskownicy niedzielnej szkółki. Tam się nauczyłem, że trzeba: dzielić wszystko, nie bić innych, odkładać na miejsce każdąznalezioną rzecz, sprzątać po sobie, nie brać nic, co do mnie nie należy, powiedzieć przepraszam, jeśli się kogoś uraziło, myć ręce przed jedzeniem, spuszczać wodę”. Niewiele trzeba dodać do tej mądrej wypowiedzi. Może tylko to, że przed pójściem do szkoły dziecko powinno:
l być w miarę zrównoważone, odważne, mądre, prawdomówne i dobre dla innych;
l mieć silną wieź ze swoją rodziną i sporo wiedzieć o osobach, z którymi mieszka, gdyż niebywale ważna jest świadomość swoich korzeni;
l umieć obdarzać uwagą innych i słuchać ich ze zrozumieniem, a także mówić w taki sposób, aby inni chcieli słuchać;
l ochoczo wykonywać polecenia i pomagać innym, a także umieć zgodnie współdziałać w zabawie i sytuacjach zadaniowych;
l być przygotowanym do pełnienia roli ucznia.
Wymienione zakresy umiejętności społecznych są niebywale ważne dla uniknięcia nadmiernych trudności wychowawczych w dalszych losach dzieci.
5. Wychowanie rodzinne i obywatelskie: przynależność do rodziny, miejsca zamieszkania i kraju
l Kształtowanie u dzieci rozumienia sensu przynależności do swojej rodziny i rozeznanie w relacjach, jakie łączą najbliższych. Powinności dziecka względem najbliższych. (15.1)
l Kształtowanie świadomości, że sytuacja ekonomiczna rodzin jest różna: są rodziny bogatsze i biedniejsze. (1.4)
l Poznanie miejscowości, w której dzieci mieszkają: ważniejsze instytucje i ich znaczenie w życiu społecznym. Uświadomienie dzieciom ról społecznych pełnionych przez obywateli: policjant, strażak, lekarz, weterynarz itd. (15.2)
l Rozwijanie poczucia dumy z przynależności do lokalnej społeczności. Znajomość ważniejszych obyczajów i osiągnięć kulturalnych. (15.2)
l Kształtowanie świadomej przynależności do narodu i kraju. Każde dziecko musi wiedzieć, że jest Polakiem, mieszka w Polsce, że Polska znajduje się w Europie i utrzymuje dobre stosunki z sąsiadami. Dziecko powinno także orientować się, z kim sąsiaduje Polska. (15.3, 15.4)
Co sześciolatek powinien wiedzieć i umieć z zakresu wychowania rodzinnego i obywatelskiego, zanim rozpocznie naukę w szkole?
Niestety, znamy małych uczniów, którzy nie rozpoznają flagi i godła swojej Ojczyzny. Nie wiedzą, że miasto, w którym mieszkają, ma swój herb. W wieku dziewięciu lat nie wiedzą, z jakimi państwami graniczy Polska. Na dodatek dzielą ludzi na swoich i obcych, a obcych uważają za gorszych. Jest to trudne do zaakceptowania, szczególnie w czasach, gdy zależy nam na zgodnym funkcjonowaniu w Europie. Staranna realizacja treści kolejnych haseł w tym zakresie wychowania rodzinnego i obywatelskiego zapobiegnie takim sytuacjom. Ukształtowanie pozytywnego związku emocjonalnego z Ojczyzną otworzy dziecięce umysły na informacje dotyczące Polski i jej miejsca w Europie. Chociaż wiedza o Ojczyźnie jest ważna, nie trzeba robić problemu, gdy któreś z dzieci nie przyswoiło sobie jeszcze niektórych ważnych informacji, bo pozna je w szkole. W tym okresie rozwojowym ważniejsze jest budowanie pozytywnych emocji związanych z miejscem urodzenia, z przynależnością do społeczności, w której dziecko się wychowuje, i do Ojczyzny.
6. Wychowanie do rozumienia oraz poszanowania świata roślin i zwierząt
Jesień
l Jesień w parku, w lesie, na polu, w sadzie i w ogrodzie warzywnym. Dojrzewanie owoców w sadzie. Owoce i nasiona drzew i krzewów w parku i w lesie. (11.1, 12.1, 12.2, 12.3)
...
wiktorynka3