Radiacja ordowicka.doc

Radiacja ordowicka

Ordowik to czas wielkiej radiacji adaptatywnej morskich zwierząt, z których wiele będzie podlegało szybkim przemianom ewolucyjnym niemal w całej erze paleozoicznej. Radiacja ta rozpoczęła się dopiero w środkowym ordowiku. Wczesny ordowik charakteryzował się umiarkowanym tempem ewolucyjnej ekspansji życia.

Masowe wymieranie w końcu kambru zdziesiątkowało kambryjską faunę trylobitową .Trylobitom jednak udało się bardzo szybko odzyskać poprzednia świetność, tak że we wczesnym ordowiku stanowiły nadal najliczniejszą grupę wśród wielu morskich zespołów. Bardzo szybko zyskiwały na znaczeniu też inne grupy, w tym powstałe już w morzach kambryjskich ramienionogi i ślimaki.

Wielka ordowicka radiacja życia: w środkowym i późnym ordowiku grupy morskich zwierząt przeszły okres efektywnej radiacji adaptatywnej. Wśród organizmów żyjących na powierzchni dna i w osadzie, jak też wśród form żyjących w toni wodnej, pojawiło się  bardzo wiele nowych form

s

Formy żyjące w osadzie:

Rys. Tekstura powstała w wyniku rycia dolnopaleozoicznych osadów Wielkiej Kotliny zachodniej części Stanów Zjednoczonych

osadów Wielkiej Kotliny zachodniej części Stanów Zjednoczonych

Przystosowanie do życia w osadzie nie jest  dla zwierząt zadaniem łatwym. Główną przeszkoda jest utrzymanie dostępu do wód bogatych. Niektóre zwierzęta  radzą sobie z tym, pompując wodę spod powierzchni dna. Skamieniałości śladowe pokazują, iż już w końcu proterozoiku do życia w osadzie przystosowała liczna grupa robaków, a sadząc po teksturach skał osadowych intensywność rycia w strefie niżej pływowej zwiększała się wyraźnie między kambrem a późnym ordowikiem.(rys 1) Prawdopodobnie wzrost ten był wynikiem stałego różnicowania się robaków i innych form bezszkieletowych. Z pewnością różnicowały się również formy  szkieletowe ryjace w osadzie. Należy zaznaczyć, iż to właśnie w ordowiku dzisiejszą pozycję w ordowiku dzisiejszą pozycję ekologiczną zajęły małże , stając się  najefektywniejszą grupa ryjących, szkieletowych filtratorów. Zaokrąglone, o gładkich powierzchniach formy pojawiły się tez  wśród trylobitów.

Życie na dnie morza:

Rys. Zróznicowanie morfologiczne trylobitów w czasie radiacji ordowickiej ( based on Foote, 1991)

Podobnie jak w kambrze i wczesnym ordowiku, w środkowym ordowiku  na dna mórz zasiedlało całe mnóstwo różnych taksonów trylobitów, których w końcu większym stopniu zaczynały towarzyszyć inne grupy organizmów

W poszukiwaniu pożywienia powierzchniowe partie dna nadal  były rozgrzebywane przez bezszczękowce. Ślimaki natomiast spasły dna porośnięte glonami, a nieliczne z nich prowadziły osiadły tryb życia, filtrując pożywienie z otaczającej wody.

Intensywnemu zróznicowaniu podlegały ramienionogi zawiasowe, które poczynając od środkowego ordowiku stały się najbardziej charakterystyczną grupa wśród paleozoicznych skamieniałości. Ramienionogi prowadziły przydenny tryb życia, przyczepiając się do podłoża  za pomocą mięsistej nóżki, bądź leżąc swobodnie na dnie. Głowne grupy ramienionogów które uległy radiacji to: Dalmanellidines, Orthidines, Strophomenoideans,Plectambonitoideans, Rhynchonellides,Atrypides,Pentamerides

Kolejną grupa przeżywająca intensywny rozwój były tez liliowce, tworzące różnogatunkowe zespoły, z poszczególnymi gatunkami dorastającymi do różnych wysokości nad powierzchnie dna.

Bogato reprezentowane na dnie ordowickim były też koralowce czteropromienne. Niektóre z nich rozmnażały się przez pączkowanie, tworząc rozległe kolonie przyczyniając się do wzrostu ordowickich budowli rafowych. Należy podkreślić, iż właściwie pojawienie się nowego typu zespołów rafowych było największym wydarzeniem ekologicznym w ordowiku. Zespoły zaczęły tworzyć ogromne budowle rafowe we wszystkich  tropikalnych basenach morskich. Najistotniejszymi elementami tych raf były koralowce zwane denkowcami  oraz grupa gąbek stromatoporoidów.

Obie grupy wytwarzały masywne , kalcytowe szkielety. Tworzone przez nie budowle rafowe były pierwszymi znaczącymi budowlami od czasu zniknięcia raf archeocjatowych. Wiele ordowickich raf znacznies przewyższało rozmiarami kambryjskie budowle archeocjatowe, a ponadto nowo powstałe zespoły rafowe istniały jeszcze długo po zakończeniu okresu rodowickiego.

Życie w toni wodnej: W toni wodnej ordowickich mórz burzliwy rozwój przeżywają dwie grupy, rozwijające się raczej umiarkowanie w kambrze: łodziki i graptolity. Większość graptolitów należała do zooplanktonu, dryfując biernie w toni wodnej, a ich delikatne kolonie miały głównie szanse na zachowanie się w stanie kopalnym w drobnoziarnistych osadach tworzących się w mało ruchliwym środowisku, oddalonym znacznie od brzegu.  Ich szerokie rozprzestrzenienie  w ciemnych łupkach powstających w tych partiach basenów czyni z nich grupę bardzo przydatna do datowania tego typu skał.

Łodziki były formami pływającymi czynnie, które od czasu do czasu mogły osiadać na dnie, gdzie żerowały również na organizmach bentonicznych. Kambryjskie łodziki są znane z Chin, gdzie pojawiły się w najwyższym kambrze, tuż przy granicy z ordowikiem. Wczesny ordowik to czas ich intensywnego taksonomicznego zróżnicowania i bardzo szybkiej dyspersji geograficznej. Najbardziej rozwijająca się grupa to Nautiloidex.

1