PSYCHOLOGIA SPOŁECZNA – PROF. J. MILUSKA – pytania na egzamin
59. POSTAWY, ICH CECHY, KOMPONENTY I RODZAJE
I – POJĘCIE
II – RODZAJE POSTAW
III – KOMPONENTY POSTAWY
IV – CECHY POSTAWY
I POSTAWA – POJĘCIE
S. Nowak: Ogół względnie trwałych dyspozycji do oceniania danego obiektu i emocjonalnego reagowania na niego (oceny, emocje) oraz ewentualnie towarzyszących im względnie trwałych przekonań o naturze i własnościach tego obiektu (to co wiemy o nim) i względnie trwałych dyspozycji do zachowania się wobec tego przedmiotu (program, sposób zachowania się wobec tego obiektu)
§ Posiadanie postaw jest cecha ludzką, tylko ludzie je posiadają
§ Postawa jest z reguły względnie trwała (szczególnie wobec siebie samego, ludzi, których dobrze znamy i wysoko cenionych obiektów)
§ Odnosi się zawsze do danego obiektu
ü Obiekt postawy – własna osoba, inne osoby, narody, przedmioty nieożywione, zjawiska
§ Każde zdanie typu „lubię/nie lubię” itd. jest wyrażeniem naszej postawy wobec danego obiektu
§ 3 komponenty postaw:
1. oceniająco – emocjonalny (nasze emocje, oceny wobec danego obiektu) – komponent główny
2. poznawczy (to co wiemy o danym obiekcie) – komponent dodatkowy
3. behawioralny (programy zachowania, dyrektywy postępowania wobec danego obiektu, to jak się zachowujemy wobec niego) – komponent dodatkowy
II – RODZAJE POSTAW – S. Nowak – ze względu na różny stopień rozwinięcia komponentów
1) ASOCJACJA AFEKTYWNA – komponent 1
§ Asocjacja – skojarzenie; afektywna – Dotyczy emocji
§ Opiera się na uczuciach, emocjach, mniej na wiedzy o danym obiekcie
→ zatem ma ona rozbudowany i dominujący komponent oceniająco - poznawczy, mniej rozbudowany komponent poznawczy i behawioralny
§ Wyraża się ona m. in. w postulowaniu realizacji haseł wolności, sprawiedliwości – ale opiera się to na emocjach głównie (komponent 1), ale nie wiemy co te hasła w sumie oznaczają (brak komponentu 2) i nie wiemy jak je zrealizować (brak komponentu 3)
Przyczyną takiej postawy może być: (to było tylko w notatkach na kompie)
warunkowanie klasyczne – gdy bodziec wywołujący reakcję emocjonalną jest wielokrotnie doświadczany razem z bodźcem neutralnym, który nie wywołuje takiej reakcji do czasu aż nabierze emocjonalnych właściwości pierwszego bodźca
warunkowanie instrumentalne – częstotliwość swobodnie podejmowanych zachowań zmienia się zależnie od kar lub nagród
2) POSTAWY POZNAWCZE – komponent 1 i 2
§ Połączenie komponentu oceniająco – emocjonalnego i poznawczego, przy braku komponentu behawioralnego
§ Np. stereotypy narodowe – występują emocje połączone z wiedzą (wiedza „stereotypowana”;), ale wciąż wiedza:)
§ Np. – nie lubimy Szkotów za skąpstwo = są emocje, ocena i wiedza (są skąpi), ale nie mamy wobec nich programu zachowania (np. nie decydujemy się w nich rzucać kamieniami)
3) POSTAWY BEHAWIORALNE – komponent 1 i 3
§ Silny 3 komponent – behawioralny
§ Np. nienawiść wobec czarnych → segregacja (program zachowania), ale nie wiemy skąd ta nienawiść (brak 2 komponentu)
4) POSTAWY PEŁNE (POZNAWCZO-BEHAWIORALNE) – wszystkie komponenty
§ Posiada wsie 3 komponenty
§ Są to z reguły obiekty dobrze nam znane: ja, rodzina, przyjaciel, idee, wartości etc. – mamy wobed nich uczucia, emocje, mamy wiedzę na ich temat oraz określony program działania wobec nich
III – KOMPONENTY POSTAW – omówienie szczegółowe J
1) KOMPONENT OCENIAJĄCO - EMOCJONALNY
§ Nasze emocje, oceny wobec danego obiektu
§ Komponent główny
§ Należy odróżnić pojęcie emocji i oceny
ü emocje – maja silną podbudowę biologiczną, występują spontanicznie, brak wiedzy
ü ocena – związane z wiedzą o danym obiekcie, zinstytucjonalizowana forma wiedzy o obiekcie
§ czasem emocja i oceny nie są jednakowe → wówczas zachodzi tzw. ambiwalencja postaw (dwuwartościowość, konflikt wewnętrzny, nie możemy się zdecydować)
Ambiwalencja postaw – 4 formy:
1) znaki oceny i emocji nie są jednakowe
Ø cenię kogoś za profesjonalizm, ale lubię za charakter (lub odwrotnie)
Ø czyli pozytywna ocena, ale negatyw emocja (lub na odwrót)
2) ocena przedmiotu ze względu na jego jedną cechę lub funkcję nie zgadza się z oceną innej cechy czy funkcji tego obiektu
Ø za 1 cechę kogoś cenię, ale za 2 już nie
Ø im bardziej złożony obiekt tym większe prawdopodobieństwo ambiwalencji postaw (bo wiele ma cech)
Ø Kelly-Rep - test (konstrukcja personalna), człowiek tworzy wymiary oceny innych ludzi (to było w notatkach na kompie)
3) w odniesieniu do dyspozycji behawioralnych
Ø ze względu na pewne cechy dążymy do danego obiektu, a ze względu na inne unikamy go (jednocześnie pociąga nas a jednocześnie odpycha)
4) łączne występowanie dwóch różnych emocji
Ø jednocześnie tę samą cechę akceptujemy i nie
Jednakże ambiwalencja ocen i postaw jest niewygodna, zwłaszcza jeżeli dotyczy znaczącego dla nas obiektu (trudno wtedy funkcjonować) → potrzeba redukcji, likwidacji ambiwalencji
Sposoby likwidacji ambiwalencji postaw:
1) supresja/represja słabszych Walencji (ocen) cząstkowych
a) supresja – zepchnięcie pewnych treści do podświadomości
b) represja – wypchnięcie pewnych treści ze świadomości, intencjonalne zapomnienie
o polega ten sposób na tym iż wyróżniamy u kogoś 10 cech, następnie każdą oceniamy i pewne uznajemy za mniej ważne
o mechanizm ten wywołuje efekt halo – jedna cecha, postrzegana jako najważniejsza, decyduje o globalnej ocenie danego obiektu
o efekt halo może mieć 2 wersje
1. wersja pozytywna = efekt anielski/aureoli – ktoś uzyskuje niezasłużenie wyższą ocenę globalną (ponieważ główna pozytywna cecha rzuca cień na wszystkie inne cechy)
2. wersja negatywna = efekt diabelski – ktoś niezasłużenie uzyskuje niższą ocenę globalną (główna negatywna cecha rzuca cień na wszystkie inne cechy)
(efekt polianny – znajdowanie zawsze dobrych cen, ktoś woli przeszacować kogoś niż nie docenić)
2) Mechanizm psychologicznej średniej ważonej
§ bierze się pod uwagę średnią ocenę wszystkich cech cząstkowych danego obiektu
§ średnia ocena = wsie cechy dodać i podzielić
2) KOMPONENT POZNAWCZY
§ Nasza wiedza o danym obiekcie
§ Komponent dodatkowy
§ 2 kryteria:
1) rozległość wiedzy
2) prawdziwość wiedzy
§ Postawy mogą być logicznie spójne lub niespójne:
Ø Postawy logicznie niespójne = do postawy należą 2 sądy logicznie sprzeczne ze sobą (np. Polacy są jednocześnie leniwi i pracowici)
Ø Postawy logicznie spójne = 2 sądy nie są sprzeczne ze sobą
§ Spójność psychologiczna = nasze oceny są zgodne z emocjami
§ Sądy mogą być logiczne ale niespójne psychologicznie (spójność logiczna bez psychologicznej – np. on jest mordercą i dobrym ojcem)
§ Ale mogą być i sądy nielogiczne, ale spójne psychologicznie (Spójność psychologiczna bez logicznej – uprzedzenia rasowe)
3) KOMPONENT BEHAWIORALNY
§ programy zachowania, dyrektywy postępowania wobec danego obiektu, to jak się zachowujemy wobec niego) – komponent dodatkowy
§ ze względu na stopień skrystalizowania, wyróżniamy następujące programy zachowania:
1) Treść programu określa jasno i jednoznacznie jak się zachować, by osiągnąć cel
2) Okr...
Margolcia