T: Pod zaborem austriackim
Ziemie polskie zagarnięte przez Austrię, zwane Galicją, były gęsto zaludnione. Ludność zajmowała się tam przeważnie rolnictwem. Ziemie te dawały małe plony, toteż chłopi galicyjscy żyli w nędzy. Po zniesieniu pańszczyzny, w połowie XIX w., los ich niewiele się poprawił. Chłopi otrzymali zbyt małe kawałki ziemi, aby mogli z nich wyżyć. Wielu spośród nich musiało wyjeżdżać za granicę w poszukiwaniu pracy. Emigrowali przeważnie do Ameryki. Po odkryciu w Galicji złóż ropy naftowej zaczął się tam rozwijać przemysł. Część poszukujących pracy znalazła zatrudnienie w przemyśle naftowym.
Polacy w Galicji, podobnie jak inne narody słowiańskie wchodzące w skład państwa austriackiego, byli uciskani i germanizowani. Dopiero po klęskach Austrii w wojnach z Francją i Prusami sytuacja Polaków w Galicji polepszyła się. Galicja otrzymała samorząd. Polacy uzyskali prawo wybierania swoich posłów do sejmu krajowego. Sejm ten decydował o sprawach gospodarki i oświaty. Powstawały polskie urzędy, sądy i szkoły. Władza w Galicji była jednak w rękach obszarników, to znaczy właścicieli majątków ziemskich. Chłopi i robotnicy mieli utrudniony dostęp do sejmu i do wyższych stanowisk urzędniczych.
Dzięki bardziej sprzyjającym warunkom mogła w Galicji, swobodniej niż w innych zaborach, rozwijać się nauka i kultura. W szkołach młodzież uczyła się po polsku. Uczono się swobodnie i historii, i literatury polskiej. Galicja miała dwa uniwersytety – w Krakowie i we Lwowie oraz wyższe szkoły techniczne, rolnicze i sztuk pięknych. Kształciła się w nich młodzież nie tylko z Galicji, ale i z innych zaborów. Najwybitniejsi uczeni, znani nie tylko w kraju, ale i za granicą, byli profesorami tych szkół. W Galicji można było swobodnie drukować utwory naszych wielkich pisarzy, co w innych zaborach było zabronione.
W Krakowie żył i pracował wielki malarz polski, Jan Matejko. Malował on głównie obrazy o treści historycznej, przedstawiające ważne wydarzenia z dziejów Polski. Matejko pragnął w ten sposób wzbudzić uczucia patriotyczne i przypomnieć narodowi jego wielką przeszłość.
Pytania:
1. Jakie były przyczyny nędzy chłopskiej w Galicji?
2. Na czym polegał samorząd w Galicji?
3. Napisz, jakie były możliwości rozwoju nauki i kultury polskiej w zaborze austriackim.
Powtórzenie wiadomości
3. Napisz w zeszycie, jak Polacy walczyli z germanizacją.
4. Napisz, jak Polacy walczyli z rusyfikacją.
maksiulo