pomoce_dydaktyczne.pdf

Jolanta Kochanowska

Tomasz Nowak

POMOCE DYDAKTYCZNE

DLA NAUCZYCIELI ODWIEDZAJĄCYCH

OGRÓD BOTANICZNY WE WROCŁAWIU

WROCŁAW 2003

Pomoce dydaktyczne dla nauczycieli odwiedzających

Ogród Botaniczny we Wrocławiu

Recenzenci dr hab. prof. Danuta Kromer

dr hab. prof. Jerzy Piórecki

Współpraca Elżbieta Bogaczewicz (EB) – plansza: Chamerops niski

Hanna Grzeszczak-Nowak (HG-N) – plansza: Bluszcz

Kunegunda Lorenc (KL) – plansza: Hurma kaukaska

Janusz Mazurek (JM) – plansza: Aksamitki

Magdalena Mularczyk (MM) – plansze: Próchnojady

Krystyna Ziemba (KZ) – plansze: Araukariowate, Cisowate,

Dyniowate, Fiołkowate, Lipowate, Lnowate, Szarłatowate,

Trojeściowate, Magnetyzm ziół, Mitologia roślin, Polska Czerwona

Księga Roślin, Rośliny aromatyczne, Rośliny okrywowe, Rośliny

w sztuce, Uprawa współrzędna

WROCŁAW 2003

Wydanie I

Integralną częścią publikacji jest CD-Rom

ISBN 83-917818-9-5

Rysunek na okładce I Suchodrzew pospolity ( Lonicerea xylosteum )

rys. Aneta Panasiuk

Rysunek na okładce II Agrest pospolity ( Ribes grossularia ) – fragment kwitnącej gałązki

rys. Anna Mamzer

Wydanie dofinansowane ze środków

Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej

we Wrocławiu

Łamanie A. Duliba

Druk Drukarnia ATLA 2

tel. +48 71 354 30 54

Wydawca A.U.T. INTERIOR

54-058 Wrocław, ul. Stabłowicka 72a

tel./fax: +48 71 354 30 06, tel. kom. 601 792 995, 691 394 711

www.interior.net.pl, e-mail: info@interior.net.pl

wszelkie prawa zastrzeżone

Spis plansz

-przegląd rodzin:

Akantowate . . . . . . . . . . . 5

Aktinidiowate . . . . . . . . . . 5

Ananasowate . . . . . . . . . . 6

Araliowate . . . . . . . . . . . . 6

Araukariowate . . . . . . . . . 7

Astrowate . . . . . . . . . . . . . 7

Babkowate . . . . . . . . . . . . 8

Bażynowate . . . . . . . . . . . 8

Berberysowate . . . . . . . . . 9

Biegunecznikowate . . . . . . 9

Bignoniowate . . . . . . . . . . 10

Błotniowate . . . . . . . . . . . 10

Bodziszkowate . . . . . . . . . 11

Brzozowate . . . . . . . . . . . . 11

Bukowate . . . . . . . . . . . . . 12

Bukszpanowate . . . . . . . . . 12

Cisowate . . . . . . . . . . . . . . 13

Cyprysowate . . . . . . . . . . . 13

Cypryśnikowate . . . . . . . . 14

Cytryńcowate . . . . . . . . . . 14

Czystkowate . . . . . . . . . . . 15

Datiskowate . . . . . . . . . . . 15

Dawidiowate . . . . . . . . . . . 16

Dereniowate . . . . . . . . . . . 16

Dławiszowate . . . . . . . . . . 17

Dyniowate . . . . . . . . . . . . 17

Dziurawcowate . . . . . . . . . 18

Dzwonkowate . . . . . . . . . . 18

Eukomiowate . . . . . . . . . . 19

Euptelowate . . . . . . . . . . . 19

Faceliowate . . . . . . . . . . . 20

Fiołkowate . . . . . . . . . . . . 20

Flaszowcowate . . . . . . . . . 21

Gązewnikowate . . . . . . . . 21

Głowocisowate . . . . . . . . . 22

Goryczkowate . . . . . . . . . . 22

Goździkowate . . . . . . . . . . 23

Granatowcowate . . . . . . . 23

Gruboszowate . . . . . . . . . . 24

Grujecznikowate . . . . . . . . 24

Grzybieniowate . . . . . . . . . 25

Hebankowate . . . . . . . . . . 25

Jaskrowate . . . . . . . . . . . . 26

Jasnotowate . . . . . . . . . . . 26

Kaktusowate . . . . . . . . . . . 27

Kameliowate . . . . . . . . . . . 27

Kaparowate . . . . . . . . . . . . 28

Kapustowate . . . . . . . . . . . 28

Kasztanowcowate . . . . . . . 29

Kielichowcowate . . . . . . . 29

Klonowate . . . . . . . . . . . . . 30

Kłokoczkowate . . . . . . . . . 30

Kokornakowate . . . . . . . . . 31

Komosowate . . . . . . . . . . . 31

Kozłkowate . . . . . . . . . . . . 32

Krępieniowate . . . . . . . . . . 32

Krwawnicowate . . . . . . . . 33

Krzyżownicowate . . . . . . . 33

Kulnikowate . . . . . . . . . . . 34

Lipowate . . . . . . . . . . . . . . 34

Lnowate . . . . . . . . . . . . . . 35

Magnoliowate . . . . . . . . . . 35

Makowate . . . . . . . . . . . . . 36

Martyniowate . . . . . . . . . . 36

Marzanowate . . . . . . . . . . 37

Męczennicowate . . . . . . . . 37

Miesięcznicowate . . . . . . . 38

Miłorzębowate . . . . . . . . . 38

Miodlowate . . . . . . . . . . . . 39

Mirtowate . . . . . . . . . . . . . 39

Morwowate . . . . . . . . . . . 40

Mydleńcowate . . . . . . . . . 40

Nanerczowate . . . . . . . . . . 41

Nasturcjowate . . . . . . . . . 41

Niecierpkowate . . . . . . . . . 42

Nocnicowate . . . . . . . . . . 42

Nolanowate . . . . . . . . . . . 43

Obrazkowate . . . . . . . . . . . 43

Oczarowate . . . . . . . . . . . . 44

Oliwkowate . . . . . . . . . . . . 44

Oliwnikowate . . . . . . . . . . 45

Ołownicowate . . . . . . . . . . 45

Omżynowate . . . . . . . . . . . 46

Orszelinowate . . . . . . . . . . 46

Orzechowate . . . . . . . . . . . 47

Ostrokrzewowate . . . . . . . 47

Parolistowate . . . . . . . . . . 48

Pierwiosnkowate . . . . . . . 48

Pittosporowate . . . . . . . . . 49

Piwoniowate . . . . . . . . . . . 49

Platanowate . . . . . . . . . . . 50

Podokarpowate . . . . . . . . . 50

Pokrzywowate . . . . . . . . . 51

Portulakowate . . . . . . . . . . 51

Powojowate . . . . . . . . . . . 52

Przewiertniowate . . . . . . . 52

Przęślowate . . . . . . . . . . . 53

Przypołudnikowate . . . . . . 53

Psiankowate . . . . . . . . . . . 54

Rdestowate . . . . . . . . . . . 54

Rezedowate . . . . . . . . . . . 55

Rosiczkowate . . . . . . . . . . 55

Różowate . . . . . . . . . . . . . 56

Rutowate . . . . . . . . . . . . . 56

Sagowcowate . . . . . . . . . . 57

Sandałowcowate . . . . . . . 57

Saururowate . . . . . . . . . . . 58

Selerowate . . . . . . . . . . . . 58

Skalnicowate . . . . . . . . . . 59

Sosnowate . . . . . . . . . . . . 59

Strączkowate . . . . . . . . . . 60

Strzeligłogowate . . . . . . . . 60

Styrakowate . . . . . . . . . . . 61

Szakłakowate . . . . . . . . . . 61

Szarłatowate . . . . . . . . . . . 62

Szczawikowate . . . . . . . . . 62

Szczeciowate . . . . . . . . . . 63

Szkarłatkowate . . . . . . . . . 63

Szorstkolistne . . . . . . . . . . 64

Ślazowate . . . . . . . . . . . . . 64

– 3 –

Tamaryszkowate . . . . . . . . 65

Toinowate . . . . . . . . . . . . . 65

Trędownikowate . . . . . . . . 66

Trojeściowate . . . . . . . . . . 66

Ukośnicowate . . . . . . . . . . 67

Wawrzynkowate . . . . . . . . 67

Wawrzynowate . . . . . . . . . 68

Werbenowate . . . . . . . . . . 68

Wiązowate . . . . . . . . . . . . 69

Wiechlinowate . . . . . . . . . 69

Wielosiłowate . . . . . . . . . . 70

Wierzbowate . . . . . . . . . . 70

Wiesiołkowate . . . . . . . . . 71

Wilczomleczowate . . . . . . 71

Winoroślowate . . . . . . . . . 72

Woskownicowate . . . . . . . 72

Wrzosowate . . . . . . . . . . . 73

Zarazowate . . . . . . . . . . . . 73

Kasztan jadalny . . . . . . . . . 86

Klon cukrowy . . . . . . . . . . 86

Kosaciec . . . . . . . . . . . . . . 87

Kukurydza zwyczajna . . . . 87

Len zwyczajny . . . . . . . . . . 88

Lilia . . . . . . . . . . . . . . . . . . 88

Liliowiec . . . . . . . . . . . . . . 89

Magnolia drzewiasta . . . . . 89

Makadamia . . . . . . . . . . . . 90

Mamutowiec olbrzymi . . . 90

Melonowiec właściwy . . . 91

Metasekwoja chińska . . . . 91

Miłorząb dwuklapowy . . . . 92

Mimoza wstydliwa . . . . . . 92

Modrzewnik chiński . . . . . 93

Narcyz . . . . . . . . . . . . . . . . 93

Orzesznik pięciolistkowy . . 94

Piwonia . . . . . . . . . . . . . . . 94

Platan klonolistny . . . . . . . 95

Pnącza . . . . . . . . . . . . . . . 95

Pnącza -

sposoby wspinania się . . . . 96

Pnącza -

sposoby wspinania się (cz.II) 96

Poncyria trójlistkowa . . . . 97

Rącznik pospolity . . . . . . . 97

Rojniki . . . . . . . . . . . . . . . . 98

Różanecznik . . . . . . . . . . . 98

Sagowce . . . . . . . . . . . . . . 99

Skrzydłorzech kaukaski . . . 99

Słonecznik bulwiasty . . . . 100

Słonecznik zwyczajny . . . . 100

Sorgo zwyczajne . . . . . . . . 101

Sośnica japońska . . . . . . . 101

Tulipan . . . . . . . . . . . . . . . 102

Urodlin trójłatkowy . . . . . . 102

Wawrzyn szlachetny . . . . . 103

Wiktoria . . . . . . . . . . . . . . 103

Ziemniak . . . . . . . . . . . . . . 104

Kozioróg dębosz . . . . . . . . 106

Las liściasty . . . . . . . . . . . 107

Magnetyzm ziół . . . . . . . . . 107

Mitologia i rośliny . . . . . . . 108

Odlew pnia kopalnego widłaka 108

Owady pożyteczne . . . . . . 109

Pneumatofory . . . . . . . . . . 109

Polska Czerwona

Księga Roślin . . . . . . . . . . . . 110

Próchnojady . . . . . . . . . . . 110

Próchnojady (cz.II) . . . . . . 111

Roślinny telegraf . . . . . . . . 111

Rośliny aromatyczne . . . . . 112

Rośliny barwierskie . . . . . . 112

Rośliny chronione . . . . . . . 113

Rośliny miododajne . . . . . . 113

Rośliny okrywowe . . . . . . 114

Rośliny przyprawowe . . . . 114

Rośliny strefy subtropikalnej 115

Rośliny w sztuce . . . . . . . . 115

Skamieniałe pnie . . . . . . . . 116

Suchorosty . . . . . . . . . . . . 116

Sukulenty . . . . . . . . . . . . . 117

Uprawa współrzędna . . . . 117

- opis wybranych gatunków,

rodzajów i grup roślin:

Awokado . . . . . . . . . . . . . 74

Bambusy . . . . . . . . . . . . . . 74

Banan . . . . . . . . . . . . . . . . 75

Banan manilski . . . . . . . . . 75

Bluszcz - kolekcja narodowa 76

Błotnia leśna . . . . . . . . . . . 76

Burak zwyczajny . . . . . . . . 77

Cedr libański . . . . . . . . . . . 77

Chamerops niski . . . . . . . . 78

Cis pospolity . . . . . . . . . . . 78

Cypryśnik błotny . . . . . . . . 79

Dawidia chińska . . . . . . . . 79

Dyptam jesionolistny . . . . 80

Dzbaniwo . . . . . . . . . . . . . 80

Epifity . . . . . . . . . . . . . . . . 81

Figowiec pospolity . . . . . . 81

Filodendrony . . . . . . . . . . . 82

Głowocis . . . . . . . . . . . . . . 82

Gryka zwyczajna . . . . . . . . 83

Gunnera . . . . . . . . . . . . . . 83

Hurma kaukaska . . . . . . . . 84

Jednoliścienne . . . . . . . . . 84

Jednoliścienne - wybrane gat. 85

Kakaowiec właściwy . . . . 85

- biologia i morfologia roślin:

Formy życiowe roślin . . . . 118

Kwiat . . . . . . . . . . . . . . . . 118

Kwiatostany . . . . . . . . . . . 119

Liściaki i gałęziaki . . . . . . . 119

Morfologia liścia . . . . . . . . 120

Ochrona przed

samozapylaniem . . . . . . . . 120

Owoce . . . . . . . . . . . . . . . 121

Pędy . . . . . . . . . . . . . . . . . 121

Rozsiewanie nasion . . . . . 122

System korzeniowy I . . . . 122

System korzeniowy II . . . . 123

Zapylanie roślin . . . . . . . . . 123

- notatki . . . . . . . . . . . . . 124

- opis wybranych zagadnień:

Aksamitki . . . . . . . . . . . . . 104

Biologiczna ochrona roślin 105

Czarny dąb . . . . . . . . . . . . 105

Hydroponiczna uprawa roślin 106

– 4 –

AKANTOWATE ( Acanthaceae )

WYSTĘPOWANIE: zdecydowana większość w

obszarach tropikalnych całego świata (4 centra:

Indo-Malaje, Afryka, Brazylia, Ameryka Środk.).

Rodzina obejmuje ok. 240 rodzajów i 2600

gatunków.

MORFOLOGIA: trwałe rośliny zielne, krzewy,

rzadziej drzewa (często pnącza o zdrewniałych łody-

gach). Liście ułożone naprzeciwlegle, niepodzielone

lub pierzastowcinane bez przylistków.

KWIATY: grzbieciste, obupłciowe z pod-

kwiatkami, zebrane zazwyczaj w wierzchotkowe

albo groniaste kwiatostany, opatrzone przyk-

wiatkami. Korona zrosłopłatkowa, 5-łatowa,

zazwyczaj dwuwargowa. Przeważnie 4 pręciki,

wolne. Słupek górny, zbudowany z 2 owoco-

listków, o zalążni 2-komorowej. Rośliny owado-

jak i ptakopylne.

OWOCE: z reguły torebka, pękająca dwoma kla-

pami; u kilku rodzajów pestkowiec.

UŻYTKOWANIE: mają niewielkie znaczenie dla

człowieka. Niektóre ozdobne: akant (Acanthus) , tun-

bergia ( Thunbergia ). Inne gatunki lecznicze, np. bar-

lerka ( Barleria prionitis ) stosowana jest w Indiach

jako lek przeciw malarii.

AKTINIDIOWATE ( Actinidiaceae )

WYSTĘPOWANIE: Azja Pd.-Wsch. od Sachalinu

po Jawę i Himalaje, Australia, Ameryka

tropikalna. Wyróżniamy 3 rodzaje: Actinidia

(ok. 50 gat.), Saurauia (ok. 300 gat.),

Clematoclethra (ok. 10 gat.).

MORFOLOGIA: drzewa, krzewy, zdrewniałe

pnącza o pędach nagich lub pokrytych szczecinia-

stymi włoskami. Rdzeń pędów pełny lub podzielony.

Liście pojedyncze, ułożone skrętolegle, bez przy-

listków.

KWIATY: obu- albo jednopłciowe (wtedy rośliny

dwupienne), zebrane w pęczki, wierzchotki, względ-

nie wiechy. Okwiat podwójny, 5-krotny. Pręcików

10 i więcej. Słupek 1, z szyjkami zazwyczaj trwa-

łymi, owocolistków 3-5 lub liczne. Zalążnia górna,

o tylu komorach ile owocolistków. Zalążki liczne,

odwrócone, w jednej osłonce.

OWOCE: jagoda lub skórzasta torebka. Nasiona

zwykle z dużym zarodkiem i obfitą tkanką odżywczą.

UŻYTKOWANIE: u nas ozdobne, szczególnie

piękna jest aktinidia pstrolistna ( Actinidia kolomikta )

– liście osobników męskich przebarwiają się do

połowy na biało, różowo, później karminowoczer-

wono; natomiast w wielu krajach Azji Pd.-Wsch.

pnącza z rodzaju Actinidia uprawiane są jako krzewy

owocowe. Owoce zawierają b.dużo kwasu askor-

binowego (wit.C). Powszechnie znane kiwi należy do

gatunku aktinidia smakowita ( A. deliciosa ).

– 5 –

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: