szansa-na-bliskosc,12.pdf

62 | ˚YCIE WEWN¢TRZNE | ZNAKI

– Czyli jakich?

W.E.: Chodzi tu o osoby o typowo narcystycznej po-

trzebie zdobycia uznania, a jednoczeÊnie słabych grani-

cach wewn´trznych. Cz´sto nie potrafià one odró˝niç wła-

snych potrzeb, przekonaƒ i uczuç od potrzeb, myÊli

i uczuç innych ludzi, nie szanujà przestrzeni i autonomii

innych. W bezpoÊrednich relacjach z ludêmi brakuje im

wyczucia fizycznego i psychicznego dystansu. Np. z bli-

skimi nie rozmawiajà, a nowo poznanej osobie opowiada-

jà o najintymniejszych sprawach. Ludzie z osobowoÊcià

typu borderline nie majà zaufania do wi´zi łàczàcej ich

z innymi. Nie potrafià si´ troszczyç o swoje zwiàzki.

K.M.: Co z oczu, to z serca, a co przed oczami, to mo-

je. Nie umiejà sobie niczego odmówiç, sà niestali, ulegajà

zachciankom.

W.E.: Takim osobom brakuje wiary, wytrwałoÊci i odpor-

noÊci na kryzysy. W nieskoƒczonoÊç domagajà si´ dowodów,

˝e sà wa˝ni. Sà jak beczka bez dna. Poza tym majà zwykle

trudnoÊci z wyczuwaniem konwencji, z dotrzymywaniem

umów. Potrafià w nieskoƒczonoÊç powtarzaç te same bł´dy,

obwiniajàc za nie otoczenie. Z jednej strony chcà zwiàzku

symbiotycznego, bo majà wra˝enie, ˝e druga osoba jest jak-

by cz´Êcià ich samych, a z drugiej – z błahych powodów do-

prowadzajà do rozstaƒ, by uniknàç nieuchronnego, w ich

przekonaniu, bólu porzucenia.

– Dlaczego takich osób ma byç coraz wi´cej?

W.E.: Psychika ludzka dostosowuje si´ w ten sposób

do wymogów naszych czasów, w których w obszarze warto-

Êci rzàdzi sukces materialny, atrakcyjnoÊç i popularnoÊç. To

sprawia, ˝e zwiàzki z ludêmi sà traktowane instrumentalnie,

przestajà byç wartoÊcià samà w sobie, słu˝à robieniu wra˝e-

nia i osiàganiu konsumpcyjnego sukcesu.

K.M.: DziÊ liczy si´ pozór, fasada, a nie prawdziwe

emocje, gł´bia.

W.E.: Tak ukształtowani ludzie to idealni pracownicy

i konsumenci. Nie tworzà stałych zwiàzków, sà wi´c dys-

pozycyjni, a dla sukcesu poÊwi´cà wszystko. Poniewa˝

uzale˝niajà si´ od autorytetów, od nagród i pochwał, łatwo

nimi manipulowaç i kierowaç. Przy tym sà to z reguły lu-

dzie ambitni, inteligentni i zdolni, potrafiàcy studiowaç

kilka fakultetów naraz.

K.M.: DziÊ inwestujemy w inteligencj´. Dla rodziców

wa˝ne sà dobre stopnie, a nie relacje dziecka w szkole.

Lepsze wykształcenie ma gwarantowaç pieniàdze, za któ-

re mo˝na kupiç domy, auta, czyli symbole sukcesu, oraz

techniczne zabawki pozwalajàce na utrzymywanie masy

pozornych kontaktów i zwiàzków.

W.E.: OsobowoÊç typu borderline staje si´ powszech-

na równie˝ dlatego, ˝e społeczeƒstwo cechuje dziÊ niesły-

chana mobilnoÊç. WartoÊcià jest zdolnoÊç do asymilowa-

nia si´, przemieszczania si´ tam, gdzie jest praca, cz´sto

na ogromne odległoÊci, do innych krajów i kultur. Dzieci

od małego prze˝ywajà liczne rozstania, wiele trudnych

| 63

Katarzyna Miller

na bliskoÊç

emocjonalnie sytuacji, sà tak˝e ofiarami i Êwiadkami bo-

lesnych rozstaƒ w Êrodowisku dorosłych. Skutecznà obro-

nà przeciwko takiej sytuacji jest nawyk nieanga˝owania

si´ i ograniczania do powierzchownych relacji.

– Bo b´dzie mniej bolało?

W.E.: W ogóle nie b´dzie bolało. Tymczasem ciàgle t´-

sknimy za zwiàzkiem idealnym, który sam z siebie, bez

˝adnego wysiłku z naszej strony zachowa Êwie˝oÊç

i atrakcyjnoÊç, przetrwa. Prawdziwa miłosna relacja prze-

nosi si´ w sfer´ mitu, staje si´ romantycznà iluzjà. Jej efe-

merydà, a zarazem substytutem jest stan zakochania.

K.M.: Dopóki działa chemia, dopóty ˝yjemy jak w nie-

bie. Gdy si´ koƒczy, zmieniamy partnera jak prac´, która

Coraz cz´Êciej brakuje nam zaufania do wi´zi łàczàcej nas z innymi

ludêmi, nie potrafimy troszczyç si´ o relacje z bliskimi. Uciekamy

w marzenia o zwiàzku idealnym, który bez ˝adnego wysiłku z naszej

strony zachowa Êwie˝oÊç i atrakcyjnoÊç. Tymczasem budowanie

bliskoÊci wymaga wysiłku i zaanga˝owania, mówià Katarzyna Miller

i Wojciech Eichelberger w rozmowie z Tatianà Cichockà

Wojciech Eichelberger

Zdj´cia Zosia Zija

– Wsz´dzie słychaç, ˝e prze˝ywamy kryzys bliskoÊci. Co dzisiaj

stoi za tym wyÊwiechtanym sformułowaniem?

W.E.: Bulwersujàcà prognoz´ tego, co b´dzie si´ dzia-

ło w relacjach mi´dzyludzkich, stawia w ksià˝ce „Razem,

lecz osobno” [Prószyƒski i S-ka 2007] francuski socjolog

i antropolog Serge Chaumier. Według niego ju˝ wkrótce

przestrzeƒ mi´dzyludzkich zwiàzków zupełnie zdominujà

relacje powierzchowne i krótkotrwałe.

– Dlaczego?

W.E.: Serge Chaumier uwa˝a, ˝e znakiem naszych

czasów sà relacje z innymi charakterystyczne dla tzw.

osobowoÊci borderline z silnym odchyleniem narcy-

stycznym. Mam nadziej´, ˝e te prognozy si´ nie po-

twierdzà, jednak trzeba przyznaç, ˝e w gabinetach psy-

choterapeutów gwałtownie wzrasta liczba klientów

o tym typie osobowoÊci.

zwierciadło 07/07

www.zwierciadlo.pl

Szansa

64 | ˚YCIE WEWN¢TRZNE | ZNAKI

K.M.: W symbiozie jest nudno, panuje stagnacja, ma-

razm. Pozostaje ucieczka w jakàÊ aktywnoÊç, tak˝e w nało-

gi, np. alkoholizm, równie˝ ten ukryty, albo pracoholizm.

– Jest z tego inne wyjÊcie?

W.E.: Zale˝y, co dla nas wa˝ne. Na podstawie obser-

wacji tego, co dzieje si´ dziÊ w społeczeƒstwach zachod-

nich, Chaumier sugeruje, ˝e ludzie, próbujàc zachowaç

zwiàzek, a jednoczeÊnie uciec od nudy, cierpienia i tru-

dów budowania gł´bokiej relacji, coraz cz´Êciej zaprasza-

jà do niego kogoÊ trzeciego.

– Zdrada ma pomóc utrzymaç zwiàzek?

W.E.: Chaumier dowodzi, ˝e ktoÊ trzeci albo i czwar-

ty, bo bywajà zwiàzki, w których ka˝dy z partnerów jest

jednoczeÊnie w drugim zwiàzku, wnosi Êwie˝à energi´

do wypalonej relacji i pomaga zwalczyç znienawidzonà

nud´. To kontrowersyjna teza, ale statystyki mówiàce

o wielkiej liczbie dodatkowych, „ratunkowych” zwiàzków,

niepowodujàcych wcale rozpadu relacji pierwotnej, zdajà

si´ to potwierdzaç.

K.M.: Mamy stałego, nudnego partnera, zabezpieczone

tyły, ustabilizowane jako tako ˝ycie i od czasu do czasu fun-

dujemy sobie drobny lifting uczuciowo-seksualny! Pozornie

idealna sytuacja. Jednak takie podejÊcie prowadzi do tego, ˝e

zwiàzki przypominaç b´dà pozbawione emocji sojusze: on

si´ nie b´dzie wtràcał w moje ˝ycie, a ja w jego. Tyle ˝e to

nie ma nic wspólnego z bliskoÊcià czy miłoÊcià.

| 65

przestała zaspokajaç nasze aspiracje. A chemia wytrzymu-

je góra dwa lata. Potem przez idealny obraz zaczyna prze-

bijaç si´ rzeczywistoÊç. Rozpadajà si´ zwiàzki, gdy ludzie

budzà si´ z owego romantycznego snu, czasem ju˝ po kil-

ku miesiàcach, kiedy tylko pojawià si´ pierwsze trudnoÊci.

– Czy tak nie było zawsze?

K.M.: Ró˝nica jest taka, ˝e dziÊ ludzie nie majà ocho-

ty, by nad zwiàzkiem pracowaç. Najprostszym wyjÊciem

okazuje si´ rozstanie. Było fajnie, ale przestało, znaczy, ˝e

to nie był ten albo ta, wi´c koƒczymy znajomoÊç. Nawet

bez wi´kszych kosztów. U podstaw le˝y owa iluzja, prze-

konanie, ˝e gdzieÊ jednak istnieje wymarzony ten jedyny,

z którym nami´tnoÊç nie wygaÊnie, z którym b´dziemy

si´ rozumieç bez słów... Wi´c szukamy dalej.

– Albo si´ rozczarujemy i przestaniemy szukaç w ogóle. Ale t´-

sknota zostaje.

K.M.: Mo˝na jà nieco przyklepaç, zagadaç. I tu przy-

chodzi z pomocà technologia: coraz wi´cej jest wirtual-

nych zwiàzków, których emocjonalna intensywnoÊç potra-

fi dorównywaç zwiàzkom z realnym partnerem, mimo ˝e

si´ tego człowieka nigdy na oczy nie widziało.

– Pokazuje to m.in. ksià˝ka „SamotnoÊç w sieci” Janusza Wi-

Êniewskiego i zrealizowany na jej podstawie film Witolda Adamka.

W.E.: Internetowe zwiàzki bywajà urzeczywistnie-

niem miłosnej iluzji, odgrywaniem marzeƒ: partner mo˝e

byç ideałem i my sami mo˝emy byç ideałami, jakimi prze-

cie˝ nie jesteÊmy. Wi´cej nawet, mo˝emy byç kimÊ zupeł-

nie innym ni˝ w rzeczywistoÊci. To niebezpieczna, uzale˝-

niajàca gra. Uzale˝niajàca właÊnie dlatego, ˝e rzàdzi si´

zupełnie innymi regułami. W prawdziwym ˝yciu trudno

jest osiàgnàç podobnà intymnoÊç, przełamaç emocjonalne

bariery. Łatwiej jest, siedzàc przed ekranem komputera,

wypisywaç piorunujàco szczere wyznania, ni˝ coÊ powie-

dzieç prosto w oczy siedzàcej naprzeciwko osobie. Łatwiej

jest nawiàzaç wirtualny kontakt, a przede wszystkim ła-

twiej go zerwaç bez wi´kszych konsekwencji.

– Ale dla osoby wirtualnie porzuconej konsekwencje bywajà

podobne jak w realnym zwiàzku.

K.M.: Taka strata bywa nawet trudniejsza do prze˝y-

cia ni˝ rozstanie z kimÊ realnym. Trzeba si´ pogodziç

z tym, ˝e nigdy si´ nie dowiemy, dlaczego tak si´ stało,

mo˝na przy tym wpaÊç w obsesj´, ˝e si´ wsz´dzie tej oso-

by szuka, a nikt realny nie dorasta do ideału.

W.E.: W rzeczywistym zwiàzku mamy przed sobà

trzy mo˝liwe drogi: mozolne budowanie, rozstanie albo

utrzymywanie iluzji dobrego zwiàzku – gdy po fazie ro-

mantycznej nast´puje tak zwana symbioza, kiedy to part-

nerzy sà tak bardzo razem, ˝e praktycznie tracà własnà

autonomi´.

K.M.: To zakłada rezygnacj´ z siebie, podporzàdko-

wanie. Warto wytłumaczyç, co to jest symbioza, bo dwoje

ludzi, którzy trzymajà si´ cały czas za ràczki i patrzà so-

bie w oczy, to obrazek bliski romantycznemu ideałowi,

za którym nasza kultura podà˝a. A nie ma nic wspólnego

z prawdziwà, gł´bokà relacjà. Ludzie pozornie sà blisko,

dbajà o to, ˝eby si´ nic nie zepsuło. Jednak prawie nie ko-

munikujà si´ na gł´bszym poziomie, tylko trwajà, wypie-

rajàc rzeczy, które obna˝ałyby płytkoÊç i nieprawdziwoÊç

tego bycia razem. Odcinajà to, co ich ró˝ni, wsz´dzie cho-

dzà razem, robià wszystko razem, zawsze do domu po pra-

cy, prawie si´ nie kłócà...

W.E.: To niepisany pakt o nieagresji: unikamy konfron-

tacji. Lubimy to samo, wierzymy w to samo, mamy t´ samà

ideologi´, tych samych znajomych, te same potrzeby. Nie

ma ˝adnej własnej, prywatnej przestrzeni, która tych ludzi

od siebie odró˝nia i czyni partnerami w zwiàzku.

K.M.: Taki zwiàzek nie jest zwiàzkiem, bo do zwiàz-

ku trzeba dwojga całych ludzi. A nie dwóch połówek, choç

takim mitem si´ karmimy.

W.E.: OczywiÊcie, nie mówimy tutaj o jednoÊci ducho-

wej. Tego rodzaju jednoÊç nie wymaga nawet bycia na co

dzieƒ razem, to miłoÊç, w której partnerzy czujà si´ wolni.

Odkrycie jednoÊci duchowej to zwykle rezultat długoletniej

pracy dwóch autonomicznych, niezale˝nych osób. Nie ma

ona nic wspólnego z symbiozà – to jednoÊç w ró˝norodnoÊci.

W.E.: To sà właÊnie zwiàzki narcystyczne, w których

druga osoba jest dopełnieniem wizerunku pierwszej

i na odwrót. Ten, kto nie spełnia ostrych kryteriów bycia

cool, dobrego wyglàdu i sukcesu – wypada z gry.

K.M.: M´˝czyznom coraz cz´Êciej podobajà si´ zaj´te

tylko własnà urodà laski. A ile kobiet chciałoby mieç ta-

kiego faceta, co prze do sukcesu? Mnóstwo. Nie zdajà so-

bie sprawy, ˝e on poza wyglàdem i statusem finansowym

nie jest w stanie nic zaproponowaç. Owszem, jest zadba-

ny, bo jego ciało ma byç obiektem podziwu. Jako produkt

doskonały jest zwykle dobrze ubrany, ma pieniàdze, ga-

d˝ety. Ale do wspólnego ˝ycia si´ nie nadaje. Nie mówiàc

o seksie...

– Nie pozwoli sobie na bliskoÊç i luz?

K.M.: B´dzie myÊlał tylko o tym, czy dobrze wypadł.

Normalny człowiek jednego dnia powie: DziÊ mi si´ nie

chce kochaç, a innego: Bardzo mi si´ chce. Albo dziÊ si´

nie gol´ czy nie maluj´ (w wersji dla paƒ). Na odpuszcze-

nie sobie pozwoliç sobie mo˝e tylko ktoÊ ze zdrowym dy-

stansem do samego siebie, nigdy ten, komu zale˝y wy-

łàcznie na ocenie innych. Narcyz jest przy tym

niedost´pny emocjonalnie, co dzisiejsze dziewczyny, któ-

re wychowujà si´ praktycznie bez ojców, przyciàga jak

magnes. Od kogoÊ takiego dziewczyna nie dostanie czuło-

Êci, uwagi, a staraç si´ o to mo˝e i całe ˝ycie. Za to on b´-

dzie wymagał, jak ojciec, ˝eby była nienaganna, wytknie

jej ka˝de niedociàgni´cie.

– Jest dziÊ szansa na bliskoÊç?

K.M.: By poczuç bliskoÊç, trzeba opuÊciç gard´, zre-

zygnowaç na u˝ytek drugiej osoby z pi´knego wizerunku.

A ludzie bojà si´ tego coraz bardziej. By przestaç si´ baç,

trzeba zajrzeç w siebie. Jako młódka szłam kiedyÊ

na randk´ i ze zdziwieniem poczułam, ˝e si´ boj´: coÊ

mnà telepało w Êrodku, jakby w brzuchu latały mi moty-

le. Wczułam si´ w siebie i dotarło do mnie, ˝e to jest przy-

jemne uczucie, nie strach, tylko rodzaj oczekiwania, pod-

niecenie. To było wa˝ne odkrycie. Boimy si´ nowych

rzeczy, bo nam rodzice nie mówià: kochaj te drgania

w brzuchu, zauwa˝aj to, co czujesz, bo to jest twoje ˝ycie,

najfajniejsze momenty. Odbieraj sygnały, obserwuj siebie.

Wtedy nauczysz si´ kontaktowaç ze sobà, a co za tym

idzie, z innymi, i si´ nie baç. Tylko tak mo˝na poczuç bli-

skoÊç, otworzyç si´ przed tym, kogo wybierzemy.

Tatiana Cichocka

Zwiàzki narcystyczne polegajà

na tym, ˝e druga osoba jest

dopełnieniem wizerunku pierwszej

i na odwrót. Ten, kto nie spełnia

ostrych kryteriów bycia cool, dobrego

wyglàdu, sukcesu, wypada z gry

Podyskutuj na www.forum.zwierciadlo.pl

zwierciadło 07/07

www.zwierciadlo.pl

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: