ADMINISTRACJA PUBLICZNA
STRUKTURA ADMINISTRACJI PUBLICZNEJ
Organizacja administracji publicznej.
- Najistotniejsze → przyznanie jednostkom administracji władztwa administracyjnego = możliwości stosowania przymusu dla realizacji decyzji (najczęściej aktów administracyjnych).
- Administracja centralna (Rada Ministrów i ministrowie – dopełnienie funkcji wykonawczych) i terytorialna (lokalna) (dzieliła się na administrację rządową i samorząd).
Administracja rządowa
administracji ogólnej (nazywana polityczną)
administracji specjalnej
zadania należące do resortu spraw wewnętrznych
funkcje wchodzące w zakres działania pozostałych resortów
zespolona
niezespolona (odrębna struktura)
Podział na województwa (wojewodowie, a w W-wie Komisarz Rządu – II instancja), powiaty (starostowie powiatowi lub grodzcy), gminy miejskie i wiejskie (organy wykonawcze samorządu terytorialnego)
Podział niepokrywający się z podziałem adm. ogólnej (okręgi szkolne, kolejowe, wojskowe, skarbowe itd.)
resorty: Spraw Wojskowych, Sprawiedliwości, Skarbu, Poczt i Telegrafów, do 1932 r. Reform Rolnych, a częściowo Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego, Przemysłu i Handlu, Komunikacji, Opieki Społecznej
zbudowane na zasadzie hierarchiczno-instancyjnej
- Samorząd – forma udziału społeczeństwa w samodzielnym zaspokajaniu potrzeb życia zbiorowego o znaczeniu lokalnym bądź grupowym.
* terytorialny (powszechny) – dzieli się na organ uchwałodawczy i organ wykonawczy
→ województwo – tylko w Poznańskiem i Pomorskiem, oraz na autonomicznym Śląsku
→ powiat – sejmiki, a od 1933 rady i wydziały powiatowe
→ gminy – miejskie (rady i zarząd z burmistrzem lub prezydentem), wiejskie (rady i zarządy gminne z wójtami, a w gromadach – rady gromadzkie i sołtysi)
* gospodarczy – Izby przemysłowo-handlowe, Izby rolnicze, Izby rzemieślnicze
* zawodowy – Izby adwokackie, Izby lekarskie
- Pozycja samorządu zależna od ustroju → w II RP w konstytucji marcowej – rozbudowany samorząd; konstytucja kwietniowa – ograniczenie jego roli jako dodatku do organów administracji rządowej („samorząd urzeczywistnia zadania administracji państwowej w zakresie potrzeb miejscowych”.)
Podstawy prawne organizacji i działalności administracji.
- Prawo administracyjne określa organizację, zakres i formy działania administracji publicznej.
* Ustrojowe p. a. – normowało organizację aparatu administracyjnego państwa.
* Materialne p. a. – regulowało w oparciu o konkretne przesłanki polityczne, społeczne i ekonomiczne różne dziedziny życia zbiorowego → z jednej strony uprawnienia i obowiązki organów administracji publicznej, z drugiej zaś prawa i obowiązki obywateli.
* Proceduralne p. a. – określało formy działania i tryb funkcjonowania organów administracyjnych oraz uprawnienia obywateli w toku postępowania administracyjnego oraz system kontroli działalności administracji.
- Przepisy konstytucyjne – podstawowe dla prawa administracyjnego
* konstytucja kwietniowa – pominięto te postanowienia o zabarwieniu demokratyczno-liberalnym.
- Ustawowe źródła prawa administracyjnego – częste zmiany w II RP → likwidacja przepisów zaborczych, dostosowywanie do potrzeb obozu sanacyjnego, tworzenie jednolitego systemu
* Uzupełniane przez rozporządzenia wykonawcze.
ADMINISTRACJA CENTRALNA
Rada Ministrów.
- centralny organ administracji publicznej
* uzgadnianie działalności administracyjnej ministrów
* rozpatrywanie sprawozdań poszczególnych ministrów,
* zatwierdzanie statutów organizacyjnych ministerstw.
* wydawanie zarządzeń, podejmowanie uchwał, wydawanie aktów administracyjnych.
- Komitet Ekonomiczny (istniał w RM) → Skład: ministrowie stojący na czele resortów gospodarczych. Zadania: opracowywanie programu gospodarczej działalności rządu.
- W II RP → proces stopniowego wzrostu samodzielnych uprawnień administracyjnych prezesa Rady Ministrów (na mocy ustaw szczególnych)
* uprawnienia do sprawowania ogólnego kierownictwa i nadzoru w sprawach personalnych całej administracji.
* uprawnienia koordynacyjne w stosunku do działalności administracyjnej ministrów.
* powiększały się agendy i zakres działania Prezydium Rady Ministrów (organu pomocniczy premiera i RM)
Ministrowie.
- członkowie ciała kolegialnego Rady Ministrów i kierownicy wyodrębnionych przedmiotowo resortów administracji państwowej.
* podsekretarz stanu – wiceminister.
* Ministerstwo – aparat pomocniczy ministra
→ Urzędnicy ministerstwa – sprawowali władzę na podstawie upoważnienia ministra, w granicach określonych prawem i poleceniami ministrów.
→ 1926 r. – RM ustaliła jednolite zasady organizacji ministerstw → wzmocnienie samodzielności i odpowiedzialności urzędników
→ dzieli się na: departamenty (dyrektorzy) – wydziały (naczelnicy). Ich ilość i kompetencje określa statut organizacyjny ministerstwa, zatwierdzony przez Radę Ministrów.
- Liczba resortów w II RP stopniowo malała, ze względów oszczędnościowych. W 1932 r. → resorty: Spraw Wewnętrznych, Spraw Zagranicznych, Sprawiedliwości, Spraw Wojskowych, Skarbu, Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego, Rolnictwa i Reform Rolnych, Przemysłu i Handlu, Komunikacji, Opieki Społecznej, Poczt i Telegrafów.
- Początkowo powstało wiele urzędów centralnych, niezależnych od ministrów, ale zasada konstytucji marcowej, że każdy urzędnik musi podlegać ministrowi, spowodowała podporządkowanie ich ministrom → m.in. GUS, Dyrekcja Monopoli Państwowych, Główny Urząd Miar, Główny Inspektor Pracy, Państwowy Instytut Geologiczny.
- różnorodne rady, komisje, komitety → funkcje doradcze i opiniodawcze (np. Państwowa Rada Rolnicza, Finansowa, Kolejowa, Chemiczna).
ADMINISTRACJA OGÓLNA
ORGANIZACJA ADMINISTRACJI OGÓLNEJ
Administracja województwa.
- Wojewoda – mianowany przez prezydenta na wniosek ministra spraw wewnętrznych uchwalony przez Radę Ministrów.
* podlegał ministrowi spraw wewnętrznych, a zależnie od sprawy właściwemu ministrowi
- Działał jako:
* przedstawiciel rządu → reprezentował rząd w województwie; koordynował działalność administracji rządowej zgodnie z polityką państwa; miał uprawnienia nadzorczo-ingerencyjne wobec organów administracji specjalnej; nadzór nad obsadą kierowniczych stanowisk; mógł zawieszać zarządzenia administracji specjalnej; organizował okresowe zebrania ich kierowników.
* szefa administracji ogólnej → wykonywał administrację w zakresie spraw wewnętrznych (bezpieczeństwo i porządek publiczny → podlega mu policja, nadzór nad prasą, stowarzyszeniami, samorządem.); sprawował administrację w sprawach zespolonych resortów; prawo wydawania rozporządzeń wykonawczych (upoważnienie ustawowe lub od ministrów) oraz rozporządzeń porządkowych (dot. bezpieczeństwa i porządku publicznego);
→ Urząd wojewódzki (organ pomocniczy dla wojewody) → dzieli się na wydziały i oddziały
...
mbenio85