Skutki wynalezienia ruchomej czcionki:
1. pomnożenie liczby ksiąg
- rozwój handlu książką
- lektura intensywnaà ekstensywna
- stymulują twórczość [także w językach narodowych!]
2. standaryzacja, ujednolicenie
- możliwość wykonywanie identycznych egzemplarzy
- możliwość cytowania, podając adres bibliograficzny
- posunięcie badań filologicznych
- errata – można dodrukować /proste poprawianie/
- rozpowszechnienie map, kalendarzy, notacji muzycznych, tablic matematycznych
- rozwój badań filol. – pisownia, ortografia – środowisko drukarzy i wydawców jest zainteresowane tworzeniem norm
- różna tematyka książek
3. reorganizacja, zmiana sposobu postępowania
- indeksowanie (zastąpienie ars memoranda indexem)
- bawienie się w szczegóły (od ogółu do szczegółu)
- dzielenie tekstu na rozdziały i zdania (Pismo Święte!) [1551 Rob. Estienne], numerowanie klasyków co 5 wersów
4. teksty prawne
- zaczyna się przestrzeganie :) (jak jest tekst, to łatwo udowodnić winę)
5. wizualizacja
- herbarze, anatomiczne (dokładniejsze, nie fałszują obrazu) Vesalius De humani corporae
6. nowe zawody
- drukarz (org. cechowa – majster i czeladnik), zecer (składacz), giser (odlewnik), papiernik
- środowisko drukarzy: wykształceni, obrotni, przedsiębiorczy, 40% po uniwerkach,
7. III podejścia do tekstu:
- bez komentarzy, czysty edytorsko (Aldus) – primal authority
- wydawca ingeruje w tekst (korektor = wyd.naukowy = Erazm u Frobena) – idiosyncratic authority
- kompilacja wielu źródeł (Krz.Plantin) – consensual authority
8. Gromadzenie ksiąg:
- możliwa lektura ekstensywna, dobór lektur wg uznania, a nie dostępności
- dokładniej czytano klasyków, mniej błędów w edycjach
9. kultura książki:
- Petrarca – z Cyceronem na spacerze, ks. jak żywy nauczyciel, przyjaciel
- książka droższa niż złoto, klejnoty,
- jak szlachetna choroba
- Bessarian: unieśmiertelniają pamięć, przechowują kulturę
- Poggio Bracciolini: w St. Gallen o Kwintylianie: ów maż znakomity nie mógł znieść brzydoty tego miejsca i strażników (Kwintylian = książka)
- Erazm: zamykam się z przyjaciółmi. Na rozkaz mówią i milczą. Pocieszają w przeciwnościach.
10. Bibliofilstwo
- Niccolo Niccoli – florencki humanista,, cały majątek wydał na książki, Medyceusze pożyczali mu za pieniądze ze swojej biblioteki
- Tomaso Parentucelli – mnich; choć ślubował ubóstwo, gromadził księgozbiór, ok. 1000 wol., sam przepisywał (w 1448 jako papież Mikołaj V założył Bibliotekę Watykańską)
- wielkie querendy – wyprawy po klasztorach (ulub. rozrywką szukaczy były dekady Liwiusza; Poggio B.: W Danii jest Liwiusz, warto wytoczyć im wojnę)
- fałszerstwa – Consolatio ad se ipsum Cycerona, „pełne” wydanie Carlo Sigonio (Sygoniusza) (zamieszany A.Patrycy Nidecki)
Gabrysiania1602