Korelaty kliniczne i kognitywne objawów schizofazji.pdf

Psychiatria

PRACA ORYGINALNA

tom 3, nr 2, 55–61

ISSN 1732–9841

Andrzej Czernikiewicz 1, 2 , Daniel Bibułowicz 1 , Dorota Płońska 1 , Tomasz Woźniak 2

1 Klinika Psychiatrii Akademii Medycznej w Białymstoku

2 Zakład Logopedii Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie

Korelaty kliniczne i kognitywne

objawów schizofazji

Clinical and cognitive correlates of schizophasia

Background. Language disorders are one of the most important characteristics of schizophrenia. They were formerly

described by Bleuler as disorders of association and as formal thoughts disorder in DSM III R. However, there is a large

group of schizophrenic patients, who never present typical language disorders, defined by authors (Czernikiewicz,

Wozniak) as schizophasia. According to these information, authors try to find out, which clinical symptoms of schizo-

phrenia and cognitive deficits typical for this psychosis correlate with high level of schizophasia.

Material and methods.

Material and methods. We assessed linguistic, clinical and cognitive status of 30 patients who fulfilled DSM IV

diagnostic criteria of schizpohrenia and DSM III criteria of chronicity. All subjects were divided into two subgroups

according to the total score in TLC Scale by Andreasen: 1) Subgroup S with high or extremely high level of

thought, language and communication disorders (n = 18) and 2) subgroup N without schizophasia symptoms

according to TLC Scale (n = 12). The same battery of psychometric and cognitive measures was used for both

groups.

Conclusions.

1. Patients with high or extremely high level of schizophasia had significantly poorer results in: 1) global asses-

sment of mental state (CGI); 2) global assessment of psychosocial functioning (GAF) and 3) all positive symp-

toms of schizophrenia (SAPS) and four negative symptoms of schizophrenia (except apathy and avolition).

2. Cognitive correlates of insomnia were: executive memory, verbal fluency, auditory and visual memory disorders.

key words: schizophrenia, language disorders

Wstęp

W niniejszej pracy na podstawie zarówno danych

z literatury, jak i doświadczenia klinicznego założono

wstępnie, że jedną z cech charakterystycznych prze-

wlekłej schizofrenii jest występowanie w obrazie kli-

nicznym objawów patologii języka — schizofazji

[1–3]. Jednocześnie u wielu chorych na schizofrenię,

w tym u osób przewlekle chorych, nie stwierdza się

objawów schizofazji [1, 2]. Interesujące jest to, jakie

są korelaty kliniczne i poznawcze schizofazji lub jej

braku. Dotychczasowe badania nad zaburzeniami ję-

zykowymi, prowadzone przez psychiatrów, skupiały

się raczej na analizach, w których oceniano frekwen-

cję patologicznych fenomenów językowych na pod-

stawie narzędzi klinicznych, na przykład skali Thought,

Language and Communication (TLC) według Andre-

asen [1, 4]. Dopiero w dwóch ostatnich dekadach uzy-

skano zasób danych lingwistycznych, w których wy-

kazano dwie obiektywne cechy schizofazji: a) zabu-

rzenia spójności tekstu także na poziomie narracji i b)

uproszczenie złożoności syntaktycznej [2, 5]. Intere-

sujące jest to, co w obrazie klinicznym schizofrenii,

szczególnie w jej pozytywnym i negatywnym wymia-

rze i w obrębie deficytów poznawczych, różni cho-

rych na schizofrenię przewlekłą, u których występują

znaczne objawy schizofazji, od chorych mających to

samo rozpoznanie i przewlekłość psychozy, u których

nie występuje dezorganizacja wypowiedzi. Jeden

Adres do korespondencji:

prof. dr hab. med. Andrzej Czernikiewicz

Klinika Psychiatrii Akademii Medycznej w Białymstoku

Pl. Brodowicza 1, 16–070 Choroszcz

e-mail: czernikiewicz@op.pl

www.psychiatria.viamedica.pl

Background.

Abstract

Background.

Material and methods.

Conclusions.

Psychiatria 2006, tom 3, nr 2

Tabela 1. Porównanie średnich wyników grup S i N w zakresie zmiennych parametrycznych związanych

z ich historią życia

Table 1. Mean values of parametric life history variables in S and N groups

Zmienna

Średnia

Dif. (S-N)

p <

w grupie S

w grupie N

t =

Wiek w czasie

38,50

6,29

39,50

10,64

–1,00

badania (lata)

0,29

Poziom edukacyjny

2,06

1,11

1,67

1,30

0,39

–0,85

Liczba rodzeństwa

1,22

1,77

2,41

2,15

–1,19

1,60

SD ( standard deviation ) — odchylenie standardowe

z autorów niniejszej pracy, Andrzej Czernikiewicz, w po-

przednich swoich pracach porównywał parametry kliniczne

chorych na schizofrenię z wysokim i niskim poziomem

schizofazji, ale ta praca jest pierwszą próbą zmierzenia się

z problemem co w historii choroby, jej aktualnym obrazie

klinicznym decyduje o obecności ciężkiej schizofazji lub

braku jakichkolwiek objawów schizofazji [2].

Sorting Test ), test fluencji słownej, podskale testu

według Łuckiego, oceniające pamięć wzrokową i słu-

chową, a także wybrane podskale z testu według

Łuckiego do oceny następujących funkcji mowy: po-

wtarzania i nazywania.

W grupie S było 18 osób, a w grupie N — 12 osób.

W grupie S było 11 kobiet i 7 mężczyzn, podczas gdy

w grupie N 4 kobiety i 8 mężczyzn — różnica w za-

kresie tego parametru była wysoce statystycznie istot-

na (p < 0,001).

Materiał i metody

Kryteria doboru grup badanych były następujące: speł-

nianie kryterium diagnostycznego schizofrenii przewle-

kłej według kryteriów DSM-IIIR i DSM-IV; wiek 25–60

lat; brak objawów poważnego (możliwego do stwier-

dzenia za pomocą badania przedmiotowego) uszko-

dzenia ośrodkowego układu nerwowego; używanie

języka polskiego jako macierzystego; wyrażenie pisem-

nej zgody na badanie. Kryterium podziału na grupy

obejmowało duże lub bardzo duże nasilenie schizo-

fazji (grupa z wysokim poziomem schizofazji; grupa

S) lub brak objawów schizofazji (grupa N) przy użyciu

skali TLC według Andreasen we wstępnym badaniu

korpusu tekstu [4].

Do oceny klinicznej badanych zastosowano: podsta-

wowe dane socjodemograficzne, dane o wieku za-

chorowania i długości leczenia, wyniki w 4 punktach

Skali Oceny Objawów Negatywnych (SANS, Scale for

Assessment of Negative Symptoms ) i Skali Oceny Ob-

jawów Pozytywnych (SAPS, Scale for Assessment of

Positive Symptoms ) (do oceny pozytywnego i nega-

tywnego syndromu schizofrenii), skalę Ogólnego Wra-

żenia Klinicznego (CGI, Clinical Global Impression ) (do

oceny aktualnego stanu psychicznego) i skalę Cało-

ściowej Oceny Funkcjonowania (GAF, Global Asses-

smeny of Functioning ) (do oceny poziomu funkcjo-

nowania psychosocjalnego).

Do oceny funkcji poznawczych wykorzystano: Test

sortowania kart Wisconsin (WCST, Wisconsin Card

Wyniki

W tabeli 1 porównano wyniki obydwu grup w zakresie

danych parametrycznych związanych z historią życia.

Jak wynika z przedstawionych powyżej danych, nie było

istotnych statystycznie różnic między wynikami grup

w zakresie zmiennych parametrycznych związanych

z historią życia, natomiast grupa z bardzo wysokim po-

ziomem schizofazji (grupa S) charakteryzowała się niższą

średnią wieku (w czasie badań), wyższym poziomem edu-

kacyjnym i mniejszą liczbą rodzeństwa w porównaniu

z grupą funkcjonującą na poziomie normy językowej.

W tabeli 2 porównano średnie wyników obydwu grup

w zakresie zmiennych parametrycznych związanych

z przebiegiem schizofrenii.

Jak wynika z danych przedstawionych w tabeli 2,

w analizowanych parametrach średnie wyniki obydwu

grup nie różniły się na poziomie istotności statystycz-

nej. Porównanie średnich wyników obydwu grup wska-

zuje jedynie na tendencje, to znaczy grupa z bardzo

wysokim poziomem schizofazji (S) charakteryzowała się

następującymi cechami przebiegu schizofrenii: badani

byli częściej hospitalizowani psychiatrycznie, byli dłużej

hospitalizowani psychiatrycznie, wcześniej zachorowali

na schizofrenię, dłużej chorowali na schizofrenię, byli

hospitalizowani psychiatrycznie w młodszym wieku

i mieli dłuższy czas aktualnej hospitalizacji psychiatrycz-

www.psychiatria.viamedica.pl

Andrzej Czernikiewicz i wsp., Korelaty kliniczne i kognitywne objawów schizofazji

Tabela 2. Porównanie średnich wyników grup S i N w zakresie zmiennych parametrycznych związanych

z przebiegiem schizofrenii

Table 2. Mean values of parametric course of schizophrenia variables in S and N groups

Zmienna

Średnia

Dif. (S-N)

w grupie S

w grupie N

t =

Liczba hospitalizacji

10,39

9,06

7,17

5,64

3,22

psychiatrycznych

–1,20

Długość wszystkich

72,00

74,09

33,67

76,24

38,33

hospitalizacji (miesiące)

–1,36

Wiek zachorowania

21,17

3,94

24,33

6,18

–3,16

na schizofrenię (lata)

1,57

Czas trwania

17,33

8,62

15,17

10,68

2,16

schizofrenii (lata)

–0,59

Wiek w czasie pierwszej

22,11

4,39

25,00

5,80

–2,89

hospitalizacji (lata)

1,47

nej (w czasie badań) w porównaniu z grupą N.

W tabeli 3 porównano wyniki obydwu grup w zakre-

sie ogólnej oceny stanu psychicznego.

Jak wynika z danych przedstawionych w tabeli 3, gru-

pa S charakteryzowała się istotnie gorszym stanem

psychicznym (wg CGI) i istotnie niższym poziomem

funkcjonowania psychosocjalnego (wg GAF) w porów-

naniu z grupą N.

W tabelach 4 i 5 porównano średnie wyniki obydwu

grup w zakresie nasilenia objawów pozytywnych

i negatywnych schizofrenii.

Jak wynika z przedstawionych powyżej danych, gru-

pa S charakteryzowała się istotnie większym (różnica

średnich obydwu grup we wszystkich przypadkach na

poziomie wysokiej istotności statystycznej) nasileniem

objawów pozytywnych schizofrenii (wg SAPS) w po-

staci wyższego poziomu patologii w zakresie: oma-

mów, urojeń, dziwacznego zachowania i niedostoso-

wania afektywnego w porównaniu z grupą N.

Jak wynika również z danych przedstawionych powy-

żej, w grupie S średnie nasilenie objawów negatyw-

nych schizofrenii (wg SANS) było wyższe, w porów-

naniu z grupą N, w odniesieniu do wszystkich anali-

zowanych kategorii objawów negatywnych, przy czym

różnica średnich wyników obydwu grup osiągała po-

ziom istotności statystycznej w trzech kategoriach, to

znaczy grupa S miała istotnie wyższe średnie wyniki

w zakresie: stępienia emocjonalnego (p < 0,001),

zaburzeń uwagi (p < 0,001), anhedonii i asocjalności

(p < 0,05).

W tabeli 6 porównano wyniki obydwu grup w zakre-

sie wyników testu WCST.

Jak wynika z przedstawionych powyżej danych, śred-

nie wyniki wszystkich analizowanych parametrów te-

stu WCST były wyższe w grupie S, w porównaniu

z grupą N, przy czym były one istotnie wyższe (różni-

ca średnich na poziomie istotności statystycznej)

w odniesieniu do czterech parametrów, to znaczy gru-

Tabela 3. Porównanie średnich wyników obydwu grup (S i N) w zakresie parametrów oceny stanu

psychicznego (w czasie badania)

Table 3. Mean values of mental state assessment parametetrs in S and N groups

Zmienna

Średnia

Dif. (S-N)

p =

w grupie S

w grupie N

t =

Stan psychiczny

5,78

0,81

3,75

0,62

2,03

wg CGI

–7,75

0,000

Poziom funkcjonowania

34,44

6,16

46,67

7,79

–12,23

psychosocjalnego (GAF)

4,57

0,000

www.psychiatria.viamedica.pl

Psychiatria 2006, tom 3, nr 2

Tabela 4. Porównanie średnich wyników obu grup (S i N) w zakresie nasilenia objawów pozytywnych

schizofrenii (kategorie wg SAPS)

Table 4. Mean values of positive symptoms assessment paramenters in S and N groups (categories accor-

ding to SAPS)

Kategorie

Średnia

Dif. (S-N)

p =

w grupie S

w grupie N

t =

SAPS:

Omamy

3,00

1,78

1,08

1,56

1,92

–3,11

0,005

Urojenia

3,78

1,17

2,00

1,35

1,78

–3,73

0,001

Dziwaczne zachowanie

2,78

0,88

0,75

0,96

2,03

–5,84

0,000

Niedostosowanie

3,22

1,16

1,08

0,90

2,14

afektywne

–5,65

0,000

Tabela 5. Porównanie średnich wyników obydwu grup (S i N) w zakresie nasilenia objawów negatywnych

schizofrenii (kategorie wg SANS)

Table 5. Mean values of negative symptoms assessment paramenters in S and N groups (categories

according to SANS)

Kategorie

Średnia

Dif. (S-N)

p =

w grupie S

w grupie N

t =

SANS:

stępienie afektywne

2,83

1,04

1,17

1,03

1,66

–4,32

0,000

Apatia i awolicjonalność

1,67

1,41

1,00

1,04

0,67

–1,48

Anhedonia i asocjalność

1,06

0,94

0,42

0,67

0,64

–2,18

0,038

Zaburzenia uwagi

2,00

1,14

0,67

0,65

1,35

–4,07

0,000

Tabela 6. Porównanie średnich wyników obydwu grup (S i N) w zakresie parametrów WCST

Table 6. Mean WCST scores in S and N groups

Kategorie

Średnia

Dif. (S-N)

p =

WCST

w grupie S

w grupie N

t =

Liczba błędów

24,28

19,79

19,17

19,88

5,11

perseweracyjnych

–0,69

0,496

Liczba błędów szczególnych 12,28

15,27

1,75

3,98

10,53

–2,79

0,011

Ogólna liczba błędów

41,78

13,86

24,00

19,58

22,20

–2,72

0,014

Liczba skompletowanych

1,33

0,91

5,00

3,16

–3,67

kategorii

3,91

0,002

Liczba kart potrzebnych

34,83

28,91

14,42

4,40

12.41

do skompletowania

–2,95

0,009

pierwszej kategorii

www.psychiatria.viamedica.pl

Andrzej Czernikiewicz i wsp., Korelaty kliniczne i kognitywne objawów schizofazji

pa S miała istotnie wyższe wyniki w zakresie: liczby

błędów szczególnych (p < 0,05), ogólnej liczby błę-

dów (p < 0,05); oraz istotnie niższe wyniki w zakre-

sie: liczby skompletowanych kategorii kart (p < 0,01)

i liczby kart potrzebnych do odgadnięcia pierwszej

kategorii kart (p < 0,01).

W tabeli 7 porównano średnie wyniki obydwu grup

w zakresie wybranych prób oceniających funkcje po-

znawcze (wg „Zestawu prób do badania procesów

poznawczych u pacjentów z uszkodzeniami mózgu”

Łuckiego).

Jak wynika z przedstawionych powyżej danych, śred-

nie wyniki grupy S były gorsze w porównaniu ze śred-

nimi wynikami grupy N, w odniesieniu do wszyst-

kich analizowanych parametrów, przy czym grupa S

charakteryzowała się istotnie gorszymi wynikami (po-

ziom istotności statystycznej) w zakresie: fluencji

słownej (p < 0,01) i powtarzania (p < 0,05).

W tabeli 8 porównano średnie wyniki obydwu grup

w zakresie funkcji pamięciowych.

Jak wynika z danych przedstawionych w tabeli 8, oso-

by badane z grupy S uzyskały gorsze wyniki w zakre-

sie wszystkich analizowanych parametrów przedsta-

wiających funkcjonowanie pamięci, jednak różnice

średnich wyników obydwu grup były na poziomie istot-

ności statystycznej tylko w obrębie dwóch parame-

Tabela 7. Porównanie średnich wyników obydwu grup (S i N) w zakresie wybranych funkcji poznawczych

(część A)

Table 7. Mean scores of selected cognitive functions assessment in S and N groups (part A)

Zmienne

Średnia

Dif. (S-N)

p =

w grupie S

w grupie N

t =

Powtarzanie

0,67

0,91

0,08

0,29

0,59

–2,54

0,019

Nazywanie

1,50

2,89

0,08

0,29

1,42

–2,06

Fluencja słowna

15,89

13,69

33,83

15,25

–17,94

21,90

0,003

Tabela 8. Porównanie średnich wyników obydwu grup (S i N) w zakresie funkcji pamięciowych

Table 8. Mean scores of memory functions assessment in S and N groups

Rodzaje pamięci

Średnia

Dif. (S-N)

p =

(wynik w postaci

w grupie S

w grupie N

t =

liczby

zapamiętanych

słów lub

przedmiotów)

IRS

2,94

2,31

4,17

0,83

–1,23

2,05

STMS

2,94

1,83

4,33

0,89

–1,39

2,77

0,010

LTMS

1,83

1,76

2,83

1,64

–1,00

1,59

IRW

2,50

2,04

3,83

2,12

–1,33

1,71

STMW

1,56

1,69

3,00

2,26

–1,44

1,89

LTMW

1,39

1,91

3,50

2,69

–2,11

2,36

0,030

IRS — natychmiastowa pamięć słuchowa; STMS — krótkoterminowa pamięć słuchowa; LTMS — długoterminowa pamięć słuchowa; IRW — natychmiastowa pamięć

wzrokowa; STMW — krótkoterminowa pamięć wzrokowa; LTMW — długoterminowa pamięć wzrokowa

www.psychiatria.viamedica.pl

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: