tory (10).pdf

MAKIETA

Tory na makiecie (10)

Nadszedłwreszcieczasnaułożeniewtorzewłaściwejpodsypki.Odjako

ściwykonaniatejpracywznacznymstopniubędziezależałkońcowyefekt

naszych poczynań. Pamiętajmy, że celem jest odtworzenie wminiaturze

toru, który do złudzenia przypomina oryginał.

Na początku opiszę metodę stosowaną przeze

mnie od wielu lat, którą niegdyś prezentowałem

nałamachŚwiatakolei(nr10/2001).Wskrócie

można przyjąć, że obowiązuje wniej zasada: naj

pierw klej, później kruszywo. Zatem na początku

wszystkie„okienka”i„bankiety”modelowegotoru

zostająposmarowanewikolem.Tymrazem(wod

różnieniuodpierwszegowypełnianiatoruklejem)

używamybardzorzadkiegowikolu.Klejnanosimy

ostrożnie,abyniedostałsięonnaszynyipodkła

dy, chyba że celowo chcemy uzyskać efekt nad

miaru podsypki (np. taki jak przedstawiony na fo

tografii wŚK 7/03). Wówczas kleju można dać

więcej,pamiętającjednak,abyniedostałsięonna

szynyodstronywewnętrznej,bospowodujeprzy

klejeniesiętamziarenpodsypkiisprawitrudności

wtoczeniusiękółmodelitaboru.Naklejsypiemy

tłuczeń.Torobsypujemyzeznacznymnadmiarem,

podsypkę zagęszczamy lekko ubijając ją palcem

ipozostawiamy do wyschnięcia. Po około 24 go

dzinach,używającdużegopędzlazdośćtwardym

włosiem,zgarniamynadmiarypodsypki,którenie

przykleiłysię.Sprawdzamy,czynatorzeniepozo

stały gdzieś miejsca, wktórych podsypki brakuje.

Zapewne ujawnimy ich sporo. Smarujemy je po

nownierzadkimwikolemiposypujemytłuczniem,

apo wyschnięciu kleju nadmiar zgarniamy pędz

lem. Czynimy to do czasu, aż efekt końcowy bę

dzie nas wpełni satysfakcjonował, ana torze nie

będzie już miejsc pozbawionych podsypki. Za

mieszczony rysunek (rys. 1) przedstawia kolejne

opisane czynności.

Drugi sposób balastowania toru tłuczniem,

pokazywanyczęstowniemieckojęzycznychczaso

pismach, streścić można: „najpierw kruszywo,

późniejklej”.Polegaonnazasypaniutorusuchym

tłuczniem,uformowaniuzniegopryzmyopożąda

nym kształcie, usunięciu nadmiarów idopiero

wówczas„zapuszczeniu”okienekibankietówbar

dzorzadkimklejem.Próbowałemtejmetody,lecz

moim zdaniem daje ona gorsze efekty niż pierw

sza,aklej–mimo,żeprzezroczystypowyschnię

ciu – pozostaje widoczny na ziarnach podsypki,

nadając im nienaturalny, satynowy połysk. Zaletą

tej metody jest na pewno znacznie mniejsza pra

cochłonność,aledlaprawdziwegomodelarzanie

powinien to być żaden argument.

Jeżelichcemyzastosowaćpodsypkęinnąniż

tłuczeń, to jest żwir, kliniec lub żużel, musimy

przedewszystkimdobraćodpowiedniekruszywo,

pamiętającżenanaszejmakieciewszystko–rów

nieżziarnapodsypki–powinnobyćodpowiednio

mniejszeniżworyginale.Żwirdobrzeimitujedrob

ny piasek zpewną zawartością pyłu (oby nie był

to piasek kwarcowy – zbłyszczącymi ziarnami).

Kliniec można wykonać przesiewając tłuczeń

przez drobne sito, dodatkowo nawet krusząc

część jego ziaren. Pospółka dobrze wychodzi

zwyrobu firmy Heki (nr kat. 3327), zaś żużel

zrozbitejiprzesianejprawdziwejszlaki.Zachęcam

do eksperymentowania zróżnymi materiałami

iporównywania efektów pracy zoryginałem.

W tym miejscu powinienem dodać, że

wszystko, co napisałem dotychczas opodsypce,

wzasadzie dotyczy dość dobrze utrzymanych to

rów na szlakach. Tory źle utrzymane (lub niemal

wogóle pozbawione konserwacji inapraw), tory

bocznenastacjach,azwłaszczatoryspecjalnego

przeznaczenia, wyglądają nieco inaczej. Najlep

szym tego przykładem są tory trakcyjne przezna

czone do postoju iobrządzania lokomotyw. Daw

niej, wczasach parowozów, wyróżniały się one

wyglądem jeszcze bardziej. Jednak także dzisiaj

często zamiast podsypki widać na nich „kożuch”

ze smaru, kałuże wody iinne zanieczyszczenia.

Bywają miejsca, wktórych taka błotnosmarna

Fot. 1. Tory trakcyjne zcharakterystycznymi zabru

dzeniami podsypki smarem iolejami.

maźpokrywapodkłady,aponadniąwystająjedy

niegłówkiszyn.Gdzieindziejpodkładyleżąniemal

nawierzchupodsypki(czyli,jakmawiająkolejarze

drogowcy,torleży„naboso”),aokienkawypełnia

gdzieniegdziewodairesztkioleju.Prezentowane

fotografie (fot. 1) na pewno nie przedstawiają

wszystkich możliwych przypadków występują

cychworyginale,aledająpewienpoglądnaspra

wę.Dlategoprzedwykonaniempodsypkiwtakich

torach war to podpatrzeć oryginał, anawet –

wmiarę możliwości – udokumentować go foto

grafiami.

Warto również zauważyć, że tory boczne

mają układ geometryczny znacznie odbiegający

od ideału. Występują tam liczne skrzywienia

wplanieinierównościwprofilu.Wszystkotopo

winniśmy również odtwor zyć na makiecie.

Układającwięctakietorypamiętajmyowykona

niu kilku geometrycznych „kiksów”. Oczywiście

nierówności muszą być proporcjonalne do ska

li, wktórej budujemy model. Zawsze należy też

sprawdzić,czyniebędąonepowodowaływyko

lejania się modeli taboru lub nie spowodują kło

potów zprzenoszeniem napięcia zszyn do kół

Rys. 1. Kolejne czynności podczas balastowania toru tłuczniem: a) nałożenie kleju; b) zasypanie kruszywem; c) ugniatanie podsypk i;

d) usuwanie nadmiaru tłucznia.

Świat kolei 10/2003

MAKIETA

Fot. 2. Zanieczyszczenia smarem iolejem odtworzone na makiecie.

pojazdów.Gdywreszcieuporamysięztakąnie

typową geometrią, możemy przystąpić do od

twarzania specyficznej, smarnobłotnej podsyp

ki.Najpierwzaplanujmy,gdziemajejbyćwnad

miarze, agdzie zbyt mało. Zgodnie ztakim pla

nem tor wypełniamy wikolem tak, jak przy opi

sanym już pierwszym balastowaniu toru szlako

wego.Jeżelitormamiećniedoborypodsypki,to

już po pierwszym naniesieniu kleju posypujemy

gopiaskiemipyłemimitującymiżwirlubpospół

kę.Niektórzymodelarzewypełniajątorymasami

szpachlowymi. Jest to zpewnością niezły spo

sób,alezapewniam,żetrudniejjestułożyćwto

rze szpachlówkę niż klej typu wikol. Preferowa

neprzezniektórychużywaniedotegostrzykaw

ki lekarskiej uważam również za złą metodę, bo

masa taka szybko zapycha jej końcówkę. To

zmusza do silniejszego naciskania tłoczka imo

że spowodować niekontrolowany wypływ nad

miaru substancji prosto na tor. Wówczas czeka

nas żmudne oczyszczanie szyn, które zpewno

ścią skończy się uszkodzeniem powłoki malar

skiej nałożonej na szyny ikonieczne będą po

prawki wmalowaniu.

Pamiętajmy opodstawowej zasadzie: po za

kończeniu balastowania toru nie powinno na nim

pozostać miejsc nie wypełnionych kruszywem.

Nie ważne, czy jest to tłuczeń, żwir czy żużel.

Może go być mniej lub więcej, ale podsypka po

winna pokryć klej, aby stał się on niewidoczny.

Chcąc wykonać imitację smaru wtorze war

toposłużyćsięmetodąopracowanąprzezmode

larzarealistę Krzysztofa Wiśniewskiego. Należy

użyćdrobinzkredekpastelowych(tzw.„suchych”

pasteli) koloru czarnego iżółtooliwkowego, po

wstałychpostarciuichnapapierześciernym.Uży

wając lakieru bezbarwnego (błyszczącego isaty

nowego),np.firmyHumbrol(nr35i135),sporzą

dzamy pastelowolakierową masę, którą nakłada

mynapodsypkęiwcieramyjąmniejlubbardziej.

Po kilku próbach przekonamy się, że tym sposo

bem można wykonać charakterystyczną smarno

błotną polepę oraz niewielkie plamy smarne.

Wszystko będzie zależeć od gęstości iilości tej

„mikstury”nałożonejwtorluboboktoru.Dodatko

womożnapokryćzewnętrznebokiszyn,tworząc

na nich charakterystyczną strukturę „baranka”.

Zpyłu zżółtooliwkowych pasteli zmieszanych

zbłyszczącym lakierem wykonamy niewielkie ka

łuże oleju, umieszczając je np. wzagłębieniach

podsypki.

Kałużewodyradzęwykonaćzdwuskładniko

wejżywicy(np.Fallernrkat.508lubHekinrkat.

3550+3555). Miejsce, wktórym chcemy wyko

nać taką kałużę malujemy najpierw lakierem bez

barwnymidopieropojegowyschnięciunakłada

my kroplę lub kilka kropli żywicy. Wstępne malo

wanie lakierem sprawi, że żywica nie wsiąknie

wpodsypkę irozleje się dokładnie wmiejscu,

wktórym chcemy wykonać kałużę wody. Stoso

wanietylkolakieru(beżżywicy)dajegorszeefek

ty, ale często bywa stosowane przez modelarzy,

gdyżdwuskładnikoważywicaimitującawodęjest

niestety bardzo droga. Tych, którzy jednak chcą

miećrealistycznąwodęnamakiecie(nietylkoprzy

torach trakcyjnych) zachęcam do jej zakupu, bo

uzyskiwane efekty godne są ceny.

Niecoinaczejwykonamytory,któremająbyć

silnie zachwaszczone. Takim torom oraz sposo

bomostatecznegopatynowaniatorówbędziepo

święcony kolejny odcinek artykułu.

Leszek Lewiński

Fot. 3. Kałuże wody wykonane zdwuskładnikowej żywicy.

Fot.4.Dwatorygłówne:zlewejzachwaszczony,dawnonieremontowany;zpra

wej – czysta podsypka kilka lat po naprawie głównej.

Świat kolei 10/2003

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: