budujemy_najprostsze_obiekty_kolejowe.pdf

Budujemy najprostsze obiekty kolejowe

Leszek Lewiński

W poprzednim numerze „Świata kolei" zamieszczone zostały plany modelarskie kilku

charakterystycznych, spotykanych na PKP tzw. obiektów pomocniczych. Dla modelarza, który w swej

karierze wykonywał już modele obiektów budowlanych, dokumentacja ta jest z pewnością

wystarczająca do zbudowania przedstawionych na rysunkach obiektów.

Początkujący adepci sztuki modelarskiej będą jednak zastanawiali się, jak i z czego takie budynki

wykonać. Niniejszy artykuł kierowany jest przede wszystkim do nich i choć zawiera szczegółowe

opisy wykonania tylko dwóch najprostszych budynków (ustępu i magazynu DZ), to przedstawione

sposoby dotyczyć mogą realizacji obiektów znacznie większych i trudniejszych. Być może z podanych

sposobów i doświadczeń autora skorzystają także zaawansowani modelarze, którzy znajdą tu

podpowiedzi na temat sposobu wykonania określonego detalu, elementu czy też technologii montażu.

Ustęp

Jednym z typowych obiektów drewnianych jest przedstawiony w planach modelarskich ustęp, czyli

drewniana latryna. Oryginał to mało skomplikowana konstrukcja z kilku krawędziaków, desek i listew,

pokryta arkuszem blachy. Model, aby jak najwierniej przypominał pierwowzór, należy wykonać

podobnie.

Podstawowym materiałem konstrukcyjnym będą „mini-krawędziaki" wykonane z zapałek.

Tradycyjna zapałka ma przekrój 2x2 mm. W rzeczywistości (dla skali HO - 1:87) byłaby to belka o

wymiarach 17,5x17,5 cm. W oryginale stosuje się belki 10x10, maksymalnie 12x12 cm, co odpowiada

w skali HO wymiarom boku 1,1 ÷ 1,3 mm. Wypadałoby niemalże podzielić zapałkę „na czworo".

Skuteczne wykonanie takiego podziału jest bardzo trudne,

należy zatem użyć innego sposobu. Kilka zapałek (z usuniętymi

łebkami) układamy obok siebie na twardej podkładce i mocno

przyciskając z jednego końca spiłowujemy ostrym, drobnym,

szerokim i płaskim pilnikiem (rys. 1). Po kilkunastu ruchach

pilnikiem każdą z zapałek obracamy o 90°, znów składamy je

razem, przyciskamy i spiłowujemy pilnikiem. Podobnie

czynimy z pozostałymi bokami. Krawędziaki są już gotowe.

Pora na przygotowanie

desek. Za materiał do ich

wykonania posłuży nam fornir

(okleina meblowa) o grubości

0,6 - 0,8 mm. W rzeczywistości

stosuje się deski o grubości 25 -

30 mm, ale w skali HO byłby to

materiał o grubości rzędu 0,3 mm, czyli zbyt wiotki i zbyt trudno obrabialny. Nasze „deski" w

rzeczywistości miałyby grubość ok. 50 mm. Z forniru wycinamy paski o szerokości ok. 2 mm - tniemy

go skalpelem chirurgicznym lub innym ostrym, lecz cienkim nożykiem (np. docięcia tapet). Aby

krawędzie byty równe, a linia cięcia prosta, należy używać jako przykładnicy metalowego liniału.

Odradzam cięcie przy linijce z tworzywa sztucznego lub drewna, gdyż łatwo można ją uszkodzić lub

uzyskać linię cięcia znacznie odbiegającą od założonej. Im liniał jest grubszy, tym łatwiej zachować

prostopadłość ostrza w stosunku do ciętego materiału i prostoliniowość cięcia (rys. 2).

Deski zostały już prawie przygotowane - wystarczy tylko przyciąć poprzecznie paski forniru do

potrzebnych długości. Można teraz przystąpić do przygotowania i montażu konstrukcji -szkieletu

obiektu.

Przygotowane wcześniej krawędziaki („pocienione" zapałki) przycinamy do wymaganych długości

- najpierw te, które będą słupami ustawionymi w czterech narożach obiektu. Muszą mieć one długość o

1,5 mm mniejszą niż wymiary na rysunku (gdyż owe 1,5 mm będzie grubością dachu). Przycinamy

również belki poziome, które umieścimy pomiędzy słupami na poziomie podłogi i tuż pod dachem, Ich

długości muszą uwzględniać grubości słupów i grubość desek. Klejem typu wikol sklejamy najpierw

„obrysy" ścian bocznych, a gdy wyschną, składamy je w przestrzenny szkielet (rys.3)

Gdy konstrukcja wysycha, można przygotować drzwi. Do ich wykonania użyjemy naszych

fornirowych desek. Docinamy je na długość 23 mm i łączymy bocznymi krawędziami na klej wikol.

Dodatkowo, zgodnie z oryginałem, na wewnętrzną stronę drzwi przyklejamy węższe (1,0 -1,5 mm

szerokości) paski forniru, tworząc usztywnienie typu „Z"

(rys. 4). Po wyschnięciu kleju wyrównujemy zewnętrzne

krawędzie drzwi przy użyciu pilników iglaków. Wiercimy

otwór o średnicy 1,5 mm i końcem skalpela „przerabiamy"

go na otwór o kształcie rombu. Doklejamy też (oczywiście

klejem typu wikol) malutki kawa-tek forniru, imitujący

uchwyt do otwierania drzwi (w rzeczywistości nie

stosowano klamki i zamka, lecz jedynie drewniany

uchwyt). W miejscach, w których powinny znajdować się

zawiasy doklejamy (tu najlepiej użyć kleju cyjanoakrylowego) dwa kawałki drutu o średnicy 0,5 mm i

długości 1,5 mm. W ten sposób drzwi są gotowe i przygotowane do wstawienia.

Musimy jeszcze wykonać dach. Podobnie jak drzwi, polać dachową sklejamy z przyciętych do

długości 22 mm fornirowych desek. Można oczywiście wyciąć dach z jednolitego kawałka forniru lub

nawet z tektury, gdyż w gotowym modelu jego konstrukcja będzie i tak niewidoczna. Połać dachową

należy (jak w oryginale) oblistwować. Stosujemy fornirowe listwy o szerokości 0,8 -1 mm, naklejone

na krawędziach pod połacią dachową. Szkielet trzeba jeszcze uzupełnić o podłogę. Pomiędzy dolne

„krawędziaki" wklejamy dopasowany, wycięty z 1 mm tektury prostokąt. Imitować on będzie klepisko,

bądź ułożoną na podłodze płytę pilśniową.

Pozostało już tylko oszalowanie wykonanego szkieletu

deskami. Gdy podłoga zostanie wklejona można,

rozpoczynając od naroża, przyklejać jedna obok drugiej,

przycięte do odpowiednich wymiarów (u góry ze skosem!)

fornirowe deski. Jeżeli chcemy (tak jak autor) wykonać

drzwi uchylone lub otwarte, należy wbudować do wnętrza

ustępu deskę kloaczną (z otworem) i ścianką czołową.

Szkielet w czasie oklejania oraz przygotowane

do zamontowania drzwi i dach pokazano na fot.1.

„Odeskowany" obiekt pozostawiamy do wyschnięcia,

a gdy klej dobrze zwiąże, szlifujemy poszczególne ściany

i krawędzie pilnikami iglakami i ewentualnie drobnym papierem ściernym.

Aby nasz ustęp przypominał oryginał, należy jasne drewno forniru i zapałek

przyciemnić (postarzyć). Istnieją różne techniki postarzania. Autor użył

mieszanki czarnej i brązowej, bardzo mocno rozcieńczonej farby Humbrol.

Rozcieńczenie było tak duże, że praktycznie obiekt został pomalowany lekko

zabarwionym rozpuszczalnikiem. Pomalowane zostało także wnętrze ustępu

oraz drzwi, które po wyschnięciu farby zostały doklejone do obiektu w stanie

uchylonym -umożliwiającym zaglądnięcie do wnętrza.

Na zakończenie przyklejono na powierzchnię dachu, prostokąt z cienkiego

(maszynowego) papieru, pomalowanego na kolor szary. Prostokąt ten był

z każdej strony o 1 mm dłuższy i szerszy niż wymiary połaci dachowej, aby

można było go „wywinąć" na boczne oblistwowanie dachu.

Magazyn Odcinka Drogowego

Do budowy tego obiektu użyjemy zupełnie innego materiału. Oryginał wykonany został także z

drewna, lecz konstrukcja pokryta tynkiem, maskującym fakturę drewna, umożliwia wykonanie tego

modelu tak, jak budynku murowanego.

Podstawowym materiałem na ściany będzie spoista tektura o grubości 1,5 mm. Najlepiej nabyć ją w

sklepie z materiałami dla artystów plastyków, co zagwarantuje jej dobrą jakość i „obrabialność".

Na tekturę przenosimy z planów zarys ścian. Pamiętamy, że ściana czołowa (frontowa) i tylna

muszą być o 3 mm krótsze, niż podany wymiar na planie (po 1,5 mm z każdej strony). Różnica

wymiarów wynika z tego, że ściany te przykleimy czołowo do ścian bocznych. Na ścianie frontowej

wyznaczamy też zarys otworów okiennych i drzwiowych. Można teraz przystąpić do wycinania, które

rozpoczynamy od otworów. Używając skalpela bądź innego bardzo ostrego nożyka (np. do cięcia

tapet) wykonujemy cięcia zawsze od naroża otworu (rys. 5). Otwór wycięty jest poprawnie, gdy jego

wnętrze bez odrywania pozostaje na stole. Gdy wszystkie otwory są wykonane, można przystąpić do

wycinania ścian po obrysie. Czynność tę wykonujemy także skalpelem (nigdy nie nożycami!), zgodnie

z zasadami podanymi przy opisywanym wcześniej cięciu forniru (gruby, metalowy liniał, ostry nożyk,

silny docisk itp.). Oprócz ścian wyciąć należy także podłogę, której wymiary uwzględniać będą

grubość ścian (dla naszego magazynu o ścianach o grubości 1,5 mm będzie to prostokąt o wymiarach

137x30 mm).

Gdy ściany i podłoga są przygotowane, można je zestawić razem, tworząc bryłę budynku. Grubość

ścian (1,5 mm) jest wystarczająca, aby elementy łączyć poprzez czołowe klejenie (na styk) przy użyciu

kleju typu wikol (rys. 6). Stosować należy dość grubą warstwę kleju, aby jego nadmiar został z

połączeń wyciśnięty. Po sklejeniu i usunięciu nadmiarów kleju palcem bryła budynku powinna być

równa, o kątach prostych, a elementy ścian nie mogą wystawać na krawędziach więcej niż na 0,1 mm.

Ewentualne nierówności na łączeniach ścian i w otworach usuniemy po całkowitym wyschnięciu kleju,

stosując pilniki (iglaki) i bardzo drobny papier ścierny (o ziarnistości 1000-2000).

Aby budynek wyglądał jeszcze bardziej naturalnie, przygotujemy paski brystolu o szerokości 1 mm

(oczywiście wycięte skalpelem lub nożykiem). Paskami tymi okleimy otwory drzwiowe, uzyskując w

ten sposób imitację ościeżnic. U dołu otworów okiennych można nakleić paski kartonu o grubości 1

mm i szerokości 1,5 mm, imitujące parapety. Bryła budynku powinna przypominać obiekt w stanie

surowym, jak przedstawia to fot, 3.

Teraz można przygotować stolarkę okienną i drzwiową. Na tekturze o grubości 0,5 mm trasujemy

(przenosimy z planu) zarys ram okiennych i wycinamy prostokąty w miejscach gdzie znajdować się

będą szyby. Oczywiście najpierw wycinamy otwory, a później tniemy okno po obrysie zewnętrznym.

Obrys zewnętrzny może być o 3-4 mm większy niż wielkość otworu okiennego. Ułatwi to montaż

okien. Podobnie wycinamy skrzydła drzwi. Autor wykonał jedne drzwi jako otwarte, ale

początkującym modelarzom tego nie poleca się, gdyż wówczas wymagane jest odtworzenie w modelu

przylgi drzwiowej zarówno na ościeżnicy, jak i skrzydle drzwi, aby do złudzenia przypominały one

oryginał. Nieodzowne jest natomiast wykonanie, także przy drzwiach zamkniętych, imitacji okucia

zamkowego (malutki fragmencik brystolu przyklejony do skrzydła drzwi) oraz wywiercenie otworu o

średnicy 0,1 mm (autor poleca stosowanie kanałowych wierteł dentystycznych) i wprowadzenie

kawałka drutu nawojowego, z którego należy uformować klamkę. W tym momencie okna i drzwi

trzeba pomalować, Zalecane jest stosowanie matowej lub półmatowej emalii Humbrol (w

prezentowanym modelu użyto koloru nr 30, charakterystycznego dla wielu obiektów kolejowych). Po

wyschnięciu farby ramy okienne podklejamy kawałkami przezroczystego tworzywa sztucznego (autor

użył usztywnienia, które znajduje się pod kołnierzykiem zakupionej w sklepie koszuli).

Dach obiektu wytrasowany został na tekturze o grubości 1 mm i wycięty sposobem opisanym przy

wycinaniu ścian. W związku z tym, że w oryginale dach oparty jest na drewnianych belkach, których

fragmenty są widoczne, należy końcówki tych belek odwzorować także w modelu. W tym celu z

kawałka forniru o grubości 0,8 mm wycięto skalpelem 2-milimetrowe paski. Czynność ta jest dosyć

trudna i wymagać może od mniej zaawansowanych modelarzy wykonania nawet kilkunastu prób!

Pasek forniru pociąć teraz trzeba na kawałki o długości 3 i 4 mm, które będą imitować widoczne

fragmenty belek. Te kawałki przyklejamy do spodu tektury, stanowiącej połać dachową. Oczywiście

wcześniej precyzyjnie wyznaczamy (wg planu) miejsca, w których belki te mają się znajdować.

Wyciętą i sklejoną bryłę budynku (z naklejonymi ościeżnicami i parapetami), wycięte i pomalowane

okna i drzwi oraz dach z przyklejonymi fragmentami belek przedstawiono na fot. 3.

Następną czynnością jest tynkowanie budynku. Najlepszą „zaprawą

tynkarską" jest gęsta farba emulsyjna. Aby uzyskać naturalny szary

kolor cementu białą emulsję dobarwiamy czarną farbą plakatową i

ewentualnie kilkoma kroplami farby w kolorze orzechowym. Chcąc

uzyskać inny kolor elewacji niż szary „złamanie" bieli można wykonać

dowolnie wybranym kolorem. Należy przygotować odpowiednią ilość

farby o jednolitej barwie tak, aby wystarczyła na wszystkie ściany

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: