Traumatologia sportowa – wykład 20.11.10 r.
Urazowe uszkodzenie kręgosłupa i rdzenia kręgowego
Funkcja kręgosłupa:
- funkcja nośna
- zapewnia elastyczność
- amortyzuje obciążenia dynamiczne
Tętnica korzeniowa wielka (Adamkiewicza) Th10/L2
Najmniejsza rezerwa zaopatrzenia w krew – odc. piersiowy
Unaczynienie rdzenia:
Tętniczki wnikają od powierzchni istoty szarej
Ucisk naczyń, obrzęk = zaburzenie mikrokrążenia
Rodzaje uszkodzeń rdzenia kręgowego
1. Uraz pierwotny rdzenia - nieodwracalny, powstaje w chwili wypadku, jest to natychmiastowe zniszczenie aksonów i neuronów rdzenia
2. Uraz wtórny rdzenia – powstaje po pewnym czasie jako skutek ucisku, niedokrwienia, obrzęku
Objawy neurologiczne pierwotnego uszkodzenia rdzenia:
· Natychmiast po urazie objawy całkowitego lub częściowego uszkodzenia rdzenia:
- tetraplegia, paraplegia
- zespół połowiczego uszkodzenia rdzenia
- „cięte” zaburzenia czucia powierzchniowego
- zniesione czucie głębokie
!!! Uraz pierwotny rdzenia – poprzeczne uszkodzenie rdzenia kręgowego !!!
C1-C2 – zazwyczaj natychmiastowy zgon wskutek porażenia czynności oddechowej
C3-C5 – porażenie 4 kończyn
C6-C7 – niedowład kończyn górnych i bezwład spastyczny kk. dolnych
Odc. piersiowy do Th11 włącznie: bezwład spastyczny kk. dolnych
Th12 i L1: zespół stożka końcowego
Uszkodzenia poniżej kręgu L2: dotyczą korzeni ogona końskiego
Koncepcja urazu wtórnego rdzenia
Ucisk na rdzeń a unaczynienie rdzenia kręgowego
- ucisk powoduje zaburzenie krążenia w rdzeniu
- uraz mechanicznie uszkadza aksony i komórki rdzenia
Strefa martwicy centralnej – wywołuje dalszy ucisk naczyń i obrzęk. Powoduje zwiększenie stopnia uszkodzenia.
Objawy neurologiczne świadczące o udarze wtórnym rdzenia:
1. Pacjent początkowo bez objawów neurologicznych
2. Charakterystyczne jest wystąpienie objawów uszkodzenia rdzenia wskutek szerzenia się martwicy centralnej rdzenia
Wskazania i cele leczenia uszkodzeń kręgosłupa
1. Aspekt neurochirurgiczny – odbarczenie elementów nerwowych i przeciwdziałanie wtórnemu pogłębianiu uszkodzenia rdzenia
2. Aspekt ortopedyczny odtworzenia kształtu kręgosłupa z zapewnieniem jego stabilności
Wybór metody leczenia uszkodzeń kręgosłupa
W leczeniu uszkodzeń kręgosłupa stosuje się metody:
- zachowawcze
- operacyjne
Sposoby leczenia zachowawczego – usztywnienie zewnętrzne:
- kołnierz
- aparat „HALO”
- gorset
Cele leczenia operacyjnego
- usunięcie ucisku na rdzeń kręgowy
- zapobieganie dalszemu uszkodzeniu rdzenia kręgowego
- przeciwdziałanie niestabilności kręgosłupa
- poprawa jakości życia – zmniejszenie bólu, umożliwienie pionizacji , rehabilitacja
- stworzenie warunków do rehabilitacji
Złamanie zęba kręgu obrotowego
Podział złamań wg Andersa i D’Alonzo
A złamania typu 1
B złamania typu 2
C złamania typu 3
Leczenie uzupełniające po stabilizacji kręgosłupa
- orteza zewnętrzna – kołnierz, gorset
- kinezyterapia
- zapewnienie stałej opieki osobie niepełnosprawnej
!!! Urazy kręgosłupa – objawy uszkodzenia rdzenia!!!
C5 – przednio-boczna powierzchnia ramienia
C6 – kciuk
C7 – palec środkowy
C8 – palec mały
Th1 – przyśrodkowa pow. ramienia
Th4 – linia sutków
Th6 – wyrostek mieczykowaty
Th10 – pępek zaburzenia czucia
Th12 – spojenie łonowe
L2 – przyśrodkowa pow. uda
L3 – przyśrodkowa pow. kolana
L4 – kostka przyśrodkowa, paluch
L5 – grzbiet stopy
S1 – boczny brzeg stopy
S2 – tylna pow. uda
S3-S5 – okolica krocza i odbytu
C1 – C2 – brak funkcji przepony
C3-C4 – osłabiona funkcja przepony, brak funkcji zginaczy łokcia
C5 – osłabiona funkcja zginaczy łokcia, brak funkcji prostowników nadgarstka
C6 – osłabiona funkcja prostowników nadgarstka, brak funkcji prostowników kolana
C7 – osłabiona funkcja prostowników łokcia zaburzenia ruchowe
L1 – brak funkcji przywodzenia uda
L2 – osłabiona funkcja przywodzicieli uda, brak funkcji prostowników kolana
L3 – osłabiona funkcja prostowników kolana, brak funkcji prostowników stawu skokowego
L4 – osłabiona funkcja prostowników stawu skokowego, brak funkcji prostowników palucha
L5 – osłabiona funkcja prostowników palucha, brak funkcji zginaczy stawu skokowego
S1 – osłabiona funkcja zginaczy stawu skokowego, brak funkcji zwieracza odbytu
S2 – osłabiona funkcja zwieracza odbytu
Złamania miednicy
- często są wynikiem tępych urazów o dużej sile, takich jak wypadki samochodowe i motocyklowe, upadki z wysokości i potrącenia pieszych
- stanowią 3% wszystkich złamań
- występują w 10 – 20% ofiar urazów
- w 50% przypadków występują z nim inne uszkodzenia
- są źródłem zagrażających życiu krwotoków, obrażeń narządów jamy brzusznej i przestrzeni zaotrzewnowej
- śmiertelność wynosi 10 -20 % ale może sięgać 50% w przypadku złamania otwartego lub ciężkiego krwotoku wewnętrznego
Klasyfikacja uszkodzeń obręczy miednicy w Pennala-Tile’a ‘95
- Typ A – stabilne
- Typ B – rotacyjne, niestabilne, pionowo stabilne
- Typ C – rotacyjne i pionowo niestabilne
Diagnostyka
- wywiad, okoliczności urazu
- ATLS (Advanced Trauma Life Support)
- badanie kliniczne (ucisk w kierunku przednio-tylnym, dośrodkowym, spojenie łonowe również …per rectum i per vaginum, badanie krocza)
- badanie radiologiczne
Standardowe TP (?) uzupełnione o dwie projekcje:
· Projekcja wchodu miednicy
· Projekcja wyjścia miednicy
· Tomografia komputerowa
· Uretrografia wstępująca
· Cystografia
Zwichnięcie stawu biodrowego
- duża energia
- sport wypadki komunikacyjne
- bezpieczna pozycja wyprostna
- najmniej korzystna pozycja to zgięcie i przywiedzenia uda
- uraz„deski rozdzielczej”
Zwichnięcie tylne:
- biodrowe
- kulszowe
Zwichnięcie przednie:
- łonowe
- zasłonowe
- kroczowe
- mosznowe
Zwichnięcia centralne
Zwichnięcia tylne – kończyna dolna ustawiona w większym zgięciu, przywiedzeniu i rotacji wewnętrznej w stawie biodrowym. Wielkość zgięcia zależy od wysokości położenia głowy kości udowej najczęściej w wypadkach komunikacyjnych
Zwichnięcia przednie – kończyna dolna ustawiona w wyproście, odwiedzeniu i rotacji zewnętrznej
Zwichnięcia centralne – uraz działający z dużą siłą na krętarz większy
I st. – złamanie dna panewki bez przemieszczenia głowy
II st. – wieloodłamowe złamanie dna panewki i zagłębienie głowy kości udowej do miednicy poza równik
III st. – rozkawałkowanie dna panewki ze zdecydowanym wgłębieniem głowy kości udowej do miednicy często towarzyszy temu wstrząśnienie miednicy
Powikłania
- jałowa martwica głowy kości udowej
- zmiany zwyrodnieniowe
- zwapnienia i skostnienia okołostawowe
- niestabilność stawu
- uszkodzenia nerwów i naczyń krwionośnych
baksztag