Rolnictwo I.pdf

Rolnictwo – jeden z działów gospodarki, którego głównym zadaniem jest dostarczenie płodów

rolnych. Rolnictwo uzyskuje produkty roślinne i zwierzęce dzięki uprawianie roli i roślin oraz

chowu i hodowli zwierząt.

Rolnictwo można podzielić na rolnictwo ekstensywne (zwane drobnotowarowym lub tradycyjnym)

i rolnictwo intensywne (znane też jako wysokotowarowe lub uprzemysłowione) w zależności od

jego cech: wysokości nakładów, ilości plonów, a także średniej powierzchni gospodarstw rolnych i

powierzchni obszaru rolniczego kraju), np. Francja ma rolnictwo intensywne, gdyż cechują je:

• wysokie nakłady, tj.: duży stopień mechanizacji (1 ciągnik na 14 ha użytków rolnych),

nawożenie, inwestycje irygacyjne (nawadnianie), technologia oraz specjalizacje;

• duże zbiory z jednego hektara (plony)- w szczególności w tym podziale uwzględnia się

zboża;

• średnia powierzchnia gospodarstw rolnych wynosi 42 ha (w krajach o rolnictwie

ekstensywnym najczęściej spotyka się gospodarstwa małe);

• 54,5% kraju zajmuje obszar wykorzystywany rolniczo.

Z rolnictwem ekstensywnym jest odwrotnie. Rolnictwo ekstensywne występuje tam, gdzie

wykorzystuje się jeszcze tradycyjne formy uprawy, a państwo jest słabo rozwinięte (np. kraje

Afryki). Są jednak wyjątki, np. Egipt - przez kontrolowane wylewy Nilu (dzięki tamie w Asuanie)

plony uzyskuje od 2 do 4 razy w roku, więc są one dosyć wysokie, lecz samo rolnictwo ma

charakter ekstensywny. W strefie klimatów umiarkowanych w klimacie ciepłym i w strefie

klimatów podzwrotnikowych o typie śródziemnomorskim rolnictwo jest bardziej intensywne wtedy,

jeśli na terenie kraju występują uprawy pszenicy, ziemniaków i buraków cukrowych przynoszących

znaczące plony. Rolnictwo intensywne występuje w szczególności w krajach wysoko rozwiniętych,

lecz które nie mają zbyt dużej powierzchni (np. Stany Zjednoczone charakteryzują się rolnictwem

ekstensywnym ze względu na dużą powierzchnię obszaru rolniczego i wysoką średnią powierzchnię

gospodarstw rolnych pomimo wysokich nakładów choćby na nawożenie i nawadnianie), będą to

więc wysoko rozwinięte kraje zachodniej Europy (np. Holandia i Włochy i wspomniana wcześniej

Francja).

Badaniem rolnictwa zajmuje się dział nauk rolniczych, m.in. agrotechnika, zootechnika, agronomia,

agrobiologia, agrochemia, agroekologia, agrogeologia, agrometeorologia, agroklimatologia, itp.

Historia rolnictwa

Rolnictwo należy do najstarszych dziedzin wytwórczości materialnej człowieka - jego początki

datuje się na neolit - 10 000 do 3 000 lat p. n. e. Przejście od łowiectwa i zbieractwa do uprawy roli

doprowadziło do "rewolucji" w społecznościach ludzkich (tzw rewolucja neolityczna), przy czym

często wymieniana fazą pośrednią był etap tworzenia ogrodów, które służyły jako tymczasowe

zabezpieczenie dla społeczeństw zbieracko-łowieckich na wypadek nieurodzaju. Zmienił się ich

tryb życia z koczowniczego na osiadły, co doprowadziło do powstania liczniejszych i bardziej

złożonych form społecznych umożliwiających dalszą ewolucję umysłowości człowieka. Zmienił się

też stosunek człowieka do przyrody, którą zaczął dostosowywać do własnych potrzeb.

Pierwsza uprawa roli rozpoczęła się ok. 8000 r. p. n. e. Na Bliskim Wschodzie (żyzny półksiężyc,

Mezopotamia,Egipt), a wkrótce niemal jednocześnie w trzech oddalonych od siebie częściach

świata na obszarze współczesnych" Chin, Meksyku i Peru. Pierwszymi roślinami uprawnymi były

różne rodzaje pszenicy i jęczmienia (Bliski Wschód). W Azja Południowo-Wschodniej były to

groch, bób, ryż i proso natomiast w Ameryce Środkowej i Południowej – dynia, fasola i kukurydza.

I tak dzięki uprawie roślin mogły się rozwinąć wielkie cywilizacje starożytne, nazywane niekiedy

od głównych roślin uprawnych cywilizacją pszenicy, ryżu i kukurydzy.

Nieco wcześniej doszło do udomowienia niektórych zwierząt: owiec i kóz - ok. 10 000-7 000 lat p.

n. e., później bydło i świnie - ok. 6000 lat p. n. e. Doszło do tego także na Bliskim Wschodzie, skąd,

zarówno uprawa roślin, jak i hodowla zwierząt, rozprzestrzeniła się po całym Starym Świecie.

Rolnictwo należy do sektorów gospodarki o najbardziej szkodliwym wpływie na środowisko

naturalne i zdrowie. Na poziomie Unii Europejskiej podejmuje się skoordynowane działania na

rzecz ograniczenia tego szkodliwego wpływu poprzez integrację polityki rolnej i wiejskiej z

polityką ekologiczną.

Udział gruntów ornych w powierzchni (%)

Polityka rolna – oznacza zespół środków, regulacji i działań, które podejmuje państwo, aby

wpływać na rozmiar produkcji rolnej i jej opłacalność. We współczesnych gospodarkach

rynkowych jej celem jest koncentracja i specjalizacja rolnictwa oraz przyspieszanie postępu

technologicznego i agrotechnicznego, który zapewniać ma efektywność tego działu gospodarki, a

także przeciwdziałanie wyludnianiu wsi.

Funkcje rolnictwa

Gospodarka rolna pełni trzy funkcje:

1. ekonomiczne (polegają na produkcji żywności i pasz, wytwarzaniu surowców dla przemysłu

przetwórczego, udział w tworzeniu Produktu Krajowego Brutto),

2. społeczne (polegają na zapewnianiu społeczeństwu miejsc pracy),

3. przestrzenne (polegają na przekształcaniu krajobrazu naturalnego w rolniczy),

Warunki rozwoju rolnictwa

Na rozwój rolnictwa składają się warunki przyrodnicze oraz pozaprzyrodnicze.

Warunki przyrodnicze rozwoju rolnictwa

1. Ukształtowanie powierzchni - najbardziej sprzyjające rolnictwu są tereny równinne lub

pagórkowate o łagodnych stokach. Takie warunki występują na Nizinach Środkowopolskich,

Kotlinach Podkarpackich, a także w pasie pobrzeży. Najmniej korzystne warunki panują w

górach (praca maszyn rolniczych na stromych stokach jest bardzo utrudniona, konieczne jest

wykonywanie orki w tradycyjny sposób. Stanowi to problem w mechanizacji robót

polowych) oraz w pasie pojezierzy.

2. Klimat - istotne są: wielkość i rozkład opadów oraz długość okresu wegetacyjnego. W

Polsce roczna suma opadów zapewnia ilość wody potrzebną do uprawy roli, jednakże ich

rozkład w ciągu roku jest niekorzystny. W okresie wzrostu roślin zdarzają się susze, a w

okresie żniw - obfite deszcze.

3. Gleby - od rodzaju gleby zależy w dużej mierze rodzaj uprawianych roślin i wielkość

plonów. Największy obszar w Polsce zajmują gleby średniej i słabej jakości (np. bielicowe).

Gdzieniegdzie występują także gleby bardzo żyzne (np. brunatne). Najżyźniejsze gleby

zajmują niewielki obszar.

Warunki pozaprzyrodnicze rozwoju rolnictwa

1. Struktura wielkości gospodarstw rolnych - większość gospodarstw rolnych w Polsce nie

przekracza 5 ha, więc nie przynoszą dużych zysków. W takim przypadku nie można

zainwestować w ich rozbudowę czy też mechanizacje.

2. Forma własności gospodarstw - w Polsce przeważają gospodarstwa indywidualne (ich

właścicielami są pojedyncze osoby lub rodziny). Znacznie mniej jest gospodarstw

spółdzielczych (będących wspólną własnością grupy rolników)

3. Mechanizacja rolnictwa - ma duży wpływ na efektywność gospodarki rolnej. W Polsce

poziom mechanizacji nie jest zbyt wysoki. Rolników często nie stać na zakup nowych

urządzeń.

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: