JAK ZALOZYC STOWARZYSZENIE.pdf

JAK ZAŁOŻYĆ

STOWARZYSZENIE?

Autorki: Zespół Informatorium

3w* 005, stan prawny 15.03.2007

I. WSTĘP

II. CO TO JEST STOWARZYSZENIE, DLACZEGO I KIEDY WARTO JE ZAŁOŻYĆ

1. Co to jest stowarzyszenie?

2. Kto może tworzyć stowarzyszenia?

3. Jakie są rodzaje stowarzyszeń?

Przedruki lub przenoszenie całości lub części tej publikacji na inne nośniki możliwe wyłącznie za

zgodą właścicieli praw autorskich.

4. Co to jest stowarzyszenie zwykłe?

5. Co to jest stowarzyszenie zarejestrowane w KRS?

6. Co założyć – stowarzyszenie czy fundację?

Autorki:

Zespół Informatorium (Renata Niecikowska, Monika Chrzczonowicz, Aneta Krawczyk,

Lena Kosowska, Beata Kwiatkowska)

III. ETAPY REJESTRACJI STOWARZYSZENIA W KRS

1. Statut stowarzyszenia

2. Zebranie założycielskie – przygotowanie, przebieg

iniezbędne uchwały

Redakcja:

Renata Niecikowska

3. Złożenie wniosku o rejestrację w KRS

4. Z czego składa się wniosek o rejestrację?

Niniejsza publikacja powstała z zachowaniem wszelkiej staranności o rzetelność, jednak wydawca

nie ponosi odpowiedzialności za skutki zastosowania się do porad zamieszczonych w broszurze lub

posłużenia się wzorami udostępnionych dokumentów.

5. Czy płaci się za wpis stowarzyszenia do KRS?

6. Ile czasu ma sąd na rejestrację?

IV. ODDZIAŁ STOWARZYSZENIA I JEGO REJESTRACJA

1. Co to jest oddział? Jakie są rodzaje oddziałów?

2. Jak powstaje oddział stowarzyszenia?

Broszura powstała dzięki wsparciu ﬁ nansowemu:

Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej w ramach Rządowego Programu

3. Jak rejestruje się oddział?

V. ODWOŁANIA I ODMOWA REJESTRACJI STOWARZYSZENIA

1. Jak, do kogo i kiedy można odwoływać się?

2. Co może być przyczyną odmowy rejestracji?

VI. NIEZBĘDNE FORMALNOŚCI ZWIĄZANE Z ROZPOCZĘCIEM DZIAŁALNOŚCI

(REGON, KONTO, NIP)

Unia Europejska w ramach Programu Środki Przejściowe 2004

VII. WZÓR WNIOSKU O ZWOLNIENIE Z OPŁATY ZA REJESTRACJĘ

Niniejszy dokument został opublikowany dzięki pomocy ﬁ nansowej Unii Europejskiej. Za treść tego

dokumentu odpowiada Stowarzyszenie Klon/Jawor, poglądy w nim wyrażone nie odzwierciedlają w

żadnym razie o ﬁ cjalnego stanowiska Unii Europejskiej.

VIII. GDZIE MOŻNA UZYSKAĆ INFORMACJE

DOTYCZĄCE ZAKŁADANIA STOWARZYSZENIA

ISBN 83-60337-41-1

978-83-60337-41-7

Warszawa, 2007

3w*: JAK ZAŁOŻYĆ STOWARZYSZENIE?

3w*, stan prawny 15.03.2007

PODSTAWA PRAWNA:

I. WSTĘP

• Ustawa z dn. 7 kwietnia 1989 r. Prawo o stowarzyszeniach

(Dz. U. z 2001 r., Nr 79, poz. 855 z późn. zm.)

Celem niniejszego opracowania jest wyjaśnienie tego, co to jest stowarzyszenie,

jakie może mieć formy oraz przedstawienie podstawowych formalności związa-

nych z jego zakładaniem, a szczególnie rejestracją w Krajowym Rejestrze Sądo-

wym (KRS). Może zdarzyć się, że Czytelnicy nie znajdą w tekście odpowiedzi na

niektóre pytania, które staną przed nimi w trakcie zakładania własnego stowarzy-

szenia – pytania, które mogą wyniknąć, np. ze specyﬁcznego charakteru tworzo-

nego stowarzyszenia. Jednak w tak krótkiej publikacji nie można omówić wszyst-

kich problemów. Dlatego zachęcamy do sięgnięcia także do innych, istniejących

już opracowań, w tym do broszur z serii 3w* („Warto Wiedzieć Więcej”), których

tytuły podajemy w treści niniejszego opracowania. Wiele przydatnych i aktual-

nych informacji można też znaleźć w serwisie www.poradnik.ngo.pl w portalu

organizacji pozarządowych www.ngo.pl.

• Ustawa z dn. 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny

(Dz. U. Nr 16, poz. 93 z późn. zm.)

• Ustawa z dn. 17 listopada 1964 r. Kodeks postępowania cywilnego

(Dz. U. Nr 43, poz. 296 z późn. zm.)

• Ustawa z dn. 20 sierpnia 1997 r. o Krajowym Rejestrze Sądowym

(Dz. U. Nr 121, poz. 769 z późn. zm.)

• Ustawa z dn. 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych

(Dz. U. Nr 167, poz. 1398 z późn. zm.)

Podstawowym aktem prawnym regulującym zasady tworzenia i działalności sto-

warzyszeń jest Ustawa z dn. 7 kwietnia 1989 r. Prawo o stowarzyszeniach. Koniecz-

nie zapoznajmy się z nią przed rozpoczęciem działalności społecznej i przystąpie-

niem do zakładania stowarzyszenia. W broszurze odwołujemy się do artykułów

pochodzących z tej właśnie ustawy. Jeśli opisywane przepisy wynikają z innych

ustaw podajemy nazwę tych aktów (przy wymienionym artykule).

• Ustawa z dn. 14 grudnia 2001 r. Ustawa o zmianie ustawy o Krajowym

Rejestrze Sądowym, ustawy – Przepisy wprowadzające ustawę o Krajowym

Rejestrze Sądowym oraz ustawy – Prawo działalności gospodarczej

(Dz. U. z 2002 r., Nr 1, poz. 2 z późn. zm.)

• Ustawa z dn. 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego

i o wolontariacie (Dz. U. Nr 96, poz. 873 z późn. zm.)

• Ustawa z dn. 24 kwietnia 2003 r. Przepisy wprowadzające ustawę

o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie

(Dz. U. Nr 96, poz. 874 z późn. zm.)

3w*: JAK ZAŁOŻYĆ STOWARZYSZENIE?

3w*, stan prawny 15.03.2007

II. CO TO JEST STOWARZYSZENIE, DLACZEGO I KIEDY WARTO JE ZAŁOŻYĆ

II. CO TO JEST STOWARZYSZENIE,

DLACZEGO I KIEDY WARTO JE ZAŁOŻYĆ

Prawo to może być ograniczone, jeśli w grę wchodzi m.in. ochrona praw i wolności

innych osób (np. ktoś został zmuszony do wstąpienia do stowarzyszenia). Zakaza-

ne jest również tworzenie stowarzyszeń „przyjmujących zasadę bezwzględnego

posłuszeństwa ich członków wobec władz stowarzyszenia” (art. 6 ust. 1).

1. Co to jest stowarzyszenie?

Co jest potrzebne, aby dojść do stowarzyszenia, od czego trzeba zacząć? Motorem

działania stowarzyszenia są ludzie (członkowie). Często jest to grupa przyjaciół,

którzy postanowili „coś” razem zrobić (np. zorganizować konkurs recytatorski),

bądź też osoby, którym „coś” przeszkadza i chcą to zmienić (np. wesprzeć osoby

niepełnosprawne czy pomóc bezdomnym zwierzętom z okolic).

2. Kto może tworzyć stowarzyszenia?

Stowarzyszenia mogą tworzyć obywatele polscy, mający pełną zdolność do czyn-

ności prawnych (osoby, które ukończyły 18 lat i nie są ubezwłasnowolnione) i nie

są pozbawieni praw publicznych (art. 3 ust. 1).

Małoletni poniżej 16 lat może należeć do stowarzyszenia, jeśli wyrażą na to zgo-

dę jego przedstawiciele ustawowi (np. rodzice), nie może jednak korzystać z bier-

nego i czynnego prawa wyborczego. Natomiast małoletni w wieku 16-18 lat,

mający ograniczoną zdolność do czynności prawnych, może należeć do stowa-

rzyszenia oraz korzystać z biernego i czynnego prawa wyborczego, ale w składzie

zarządu tego stowarzyszenia większość muszą stanowić osoby o pełnej zdolno-

ści do czynności prawnych.

Na początku można prowadzić działalność społeczną jako grupa nieformalna .

Np. może to być kilku miłośników ﬁlmu animowanego, którzy organizują mały,

otwarty pokaz ﬁlmów animowanych i okazuje się on sukcesem. Powstaje pomysł,

by rozwinąć tę działalność, zwłaszcza, że na pokazie zjawili się inni entuzjaści tej

dziedziny. I to może być już tylko krok od sformalizowania tej działalności, ponie-

waż łatwiej jest prowadzić pewne działania (np. zbierać pieniądze na zorganizo-

wanie kolejnego przeglądu ﬁlmów) jako zarejestrowane stowarzyszenie.

Cudzoziemiec, niemający miejsca zamieszkania na terytorium Polski, może wstą-

pić do stowarzyszenia, którego statut przewiduje taką możliwość. Cudzoziemiec,

mający miejsce zamieszkania w naszym kraju, może tworzyć stowarzyszenia zgod-

nie z przepisami obowiązującymi obywateli polskich (art. 4).

* Stowarzyszenie to grupa ludzi skupionych

wokół wspólnego celu, wspólnej idei.

* Osoba prawna może być tylko członkiem wspierającym

Podstawowe cechy każdego stowarzyszenia to:

• dobrowolność – oznacza swobodę tworzenia stowarzyszeń, dobro-

wolność przystępowania i występowania członków – nikt nie może

nas zmusić do bycia członkiem stowarzyszenia,

• samorządność – to niezależność wobec podmiotów zewnętrznych

i swoboda ustalania norm oraz reguł wewnętrznych,

• trwałość – oznacza, że istnieje ono niezależnie od konkretnego

składu osobowego swoich członków (pod warunkiem, że będzie ich

co najmniej 15 w stowarzyszeniu zarejestrowanym lub 3, jeśli jest to

stowarzyszenie zwykłe),

• niezarobkowy cel – oznacza, że celem stowarzyszenia nie jest przy-

sparzanie członkom korzyści majątkowych (nie można podzielić mająt-

ku stowarzyszenia pomiędzy członków), w przeciwieństwie do spółek.

stowarzyszenia (art. 10 ust. 3). Ustawa nie określa

jednak szczegółowo, na czym polega „bycie członkiem

wspierającym stowarzyszenia” – powinien to

regulować statut.

3. Jakie są rodzaje stowarzyszeń?

W uproszczeniu stowarzyszenia można podzielić na:

• stowarzyszenia zwykłe,

• stowarzyszenia zarejestrowane w Krajowym Rejestrze Sądowym (KRS),

• związki stowarzyszeń,

• kluby sportowe, tzw. stowarzyszenia kultury ﬁzycznej, które dzia-

łają na podstawie odrębnej ustawy.

Polskie ustawodawstwo gwarantuje równe, „bez względu na przekonania, pra-

wo czynnego uczestniczenia w życiu publicznym i wyrażania zróżnicowanych po-

glądów oraz realizacji indywidualnych zainteresowań” (preambuła ustawy Pra-

wo o stowarzyszeniach).

O stowarzyszeniach zwykłych i zarejestrowanych w KRS piszemy w dalszej czę-

ści opracowania.

3w*: JAK ZAŁOŻYĆ STOWARZYSZENIE?

3w*, stan prawny 15.03.2007

II. CO TO JEST STOWARZYSZENIE, DLACZEGO I KIEDY WARTO JE ZAŁOŻYĆ

Związek stowarzyszeń

Stowarzyszenia mogą tworzyć związki stowarzyszeń i innych osób prawnych, cza-

sem nazywane federacjami. Aby taki związek powstał muszą się zebrać przynaj-

mniej 3 stowarzyszenia. Związek wspólnie z tymi 3 stowarzyszeniami mogą two-

rzyć jeszcze inne osoby prawne, które nie mają celów zarobkowych (np. fundacje).

Nie jest możliwe stworzenie związku/federacji tylko przez fundacje.

Inne osoby prawne, które mają cele zarobkowe (np. spółka), mogą być jedynie

członkiem wspierającym w związku stowarzyszeń (oznacza to, że nie mają czyn-

nego i biernego prawa wyborczego, czyli nie mogą być wybierani do zarządu oraz

nie mogą innych wybierać do zarządu).

Związek stowarzyszeń rejestruje się w KRS podobnie jak stowarzyszenie i pod-

lega takim samym przepisom. Więcej o związkach stowarzyszeń w broszurze

z serii 3w* (“Warto Wiedzieć Więcej”): „Budowanie federacji organizacji poza-

rządowych”.

Stowarzyszenie zwykłe (art. 40-43) mogą utworzyć co najmniej 3 oso-

by (muszą one spełniać te same kryteria, co członkowie stowarzysze-

nia zarejestrowanego, o czym piszemy w rozdziale III):

• Uchwalają one nazwę, cel, określają regulamin działalności (pełni

taką rolę jak statut w stowarzyszeniu zarejestrowanym), teren dzia-

łania i siedzibę oraz wybierają swojego przedstawiciela, który będzie

reprezentował stowarzyszenie.

• Następnie zgłaszają (pisemnie) utworzenie stowarzyszenia do or-

ganu nadzorującego – zwykle jest to wydział spraw obywatelskich

w starostwie powiatowym, właściwym ze względu na przyszłą sie-

dzibę. O to, jakie dokumenty są potrzebne, aby uzyskać wpis do ewi-

dencji stowarzyszeń u starosty, najlepiej zapytać we właściwym dla

siedziby organizacji starostwie.

Klub sportowy działający w formie stowarzyszenia

Klub sportowy jest „podstawową jednostką organizacyjną realizującą cele i za-

dania kultury ﬁzycznej”. Cele te zostały sformułowane w ustawie o kulturze ﬁ-

zycznej jako „dbałość o prawidłowy rozwój psychoﬁzyczny i zdrowie wszystkich

obywateli”, a realizowane są poprzez wychowanie ﬁzyczne, sport, rekreację ru-

chową, rehabilitację ruchową.

Stowarzyszenie zwykłe może rozpocząć działalność, jeśli w ciągu 30 dni od

dnia uzyskania informacji o założeniu stowarzyszenia starostwo powiatowe

nie zakaże jego działalności (np. z powodu niezgodności regulaminu z prze-

pisami prawa).

Utworzenie stowarzyszenia zwykłego jest prostsze niż rejestracja stowarzysze-

nia w KRS, ale powstałe stowarzyszenie zwykłe ma ograniczone możliwości po-

dejmowania czynności prawnych. Mówiąc językiem prawnym – stowarzyszenie

zwykłe nie jest podmiotem praw i obowiązków w zakresie prawa cywilnego (nie

ma zdolności prawnej) oraz nie ma zdolności do czynności prawnych. W prakty-

ce oznacza to, że np. nie może zawierać umów o przyznaniu dotacji, czy o wyko-

naniu zadania publicznego lub innej usługi.

Kluby sportowe, działające jako stowarzyszenia, rejestrują się:

• u starosty właściwego ze względu na siedzibę tych klubów ( jeśli

nie prowadzą działalności gospodarczej)

• lub w Krajowym Rejestrze Sądowym ( jeśli prowadzą działalność

gospodarczą).

Stowarzyszenie zwykłe nie ma wielu uprawnień, jakie przysługują sto-

warzyszeniu zarejestrowanemu – nie może (art. 42):

• powoływać swoich oddziałów terenowych,

• łączyć się w związki stowarzyszeń,

• zrzeszać osób prawnych,

• prowadzić działalności gospodarczej,

• przyjmować darowizn, spadków, zapisów, otrzymywać dotacji, ko-

rzystać z oﬁarności publicznej.

Szczególnym rodzajem klubu sportowego jest uczniowski klub sportowy. Jego

członkami mogą być uczniowie, rodzice i nauczyciele. Uczniowski klub sportowy

działa na zasadach przewidzianych w ustawie prawo o stowarzyszeniach, ale nie

dotyczą go przepisy o rejestracji. Uzyskuje on osobowość prawną w momencie

wpisania do ewidencji starosty właściwego ze wzglądu na siedzibę klubu.

4. Co to jest stowarzyszenie zwykłe?

* Stowarzyszeniezwykłe jest określane jako

Jedynymi dozwolonymi przez prawo przychodami stowarzyszeń zwykłych są

składki członkowskie.

„uproszczonaformuła stowarzyszenia”. Nie ma ono

osobowości prawnej. Realizuje cel społeczny, w oparciu

o uchwalony regulamin.

Stowarzyszenie zwykłe nie ma osobowości prawnej, ale jest organizacją spo-

łeczną i w związku z tym ma zdolność sądową . Oznacza to, że może występować

przed sądem jako strona, w sprawach związanych z celami zapisanymi w swo-

im regulaminie (art. 64 k.p.c.).

3w*: JAK ZAŁOŻYĆ STOWARZYSZENIE?

3w*, stan prawny 15.03.2007

II. CO TO JEST STOWARZYSZENIE, DLACZEGO I KIEDY WARTO JE ZAŁOŻYĆ

Nadzór nad stowarzyszeniami zwykłymi, tak jak nad stowarzyszeniami zareje-

strowanymi, pełni starosta (lub prezydent miasta, jeśli stowarzyszenie ma sie-

dzibę w mieście na prawach powiatu).

• możliwość korzystania z różnych źródeł ﬁnansowania (nie tylko ze

składek członkowskich, ale także np. dotacji), możliwość prowadze-

nia działalności gospodarczej.

Obowiązki stowarzyszenia zwykłego

Stowarzyszenie zwykłe musi uzyskać numer REGON i NIP, konto bankowe. Infor-

macje o tych formalnościach znajdują się w rozdziale VI broszury.

Polskie przepisy, na tle uregulowań krajów Unii Europejskiej, są dość wymagają-

ce w odniesieniu do liczby członków założycieli stowarzyszenia. We Francji do za-

łożenia stowarzyszenia wystarczą dwie osoby, podobnie w Holandii, a w Niem-

czech potrzebnych jest siedem osób.

Stowarzyszenia zwykłe muszą prowadzić taką samą księgowość jak stowarzysze-

nia, które są zarejestrowane w KRS, ale nie prowadzą działalności gospodarczej.

Wynika to z ustawy o rachunkowości, która – podobnie jak ustawa podatkowa –

nie wyłącza z obowiązków księgowych stowarzyszeń zwykłych. To samo dotyczy

sprawozdawczości. Stowarzyszenia zwykłe muszą sporządzić roczne sprawozda-

nie ﬁnansowe, zgodne z rozporządzeniem ministra ﬁnansów o szczególnych za-

sadach rachunkowości organizacji nieprowadzących działalności gospodarczej

i złożyć je do właściwego urzędu skarbowego wraz z roczną deklaracją CIT-8.

O tym, którą formę stowarzyszenia wybrać – decydują założyciele stowarzyszenia,

biorąc pod uwagę przede wszystkim to, czym i jak chcą się zajmować. Może okazać

się, że akurat w naszym przypadku warto pomyśleć o zarejestrowaniu stowarzysze-

nia w Krajowym Rejestrze Sądowym. Powstanie i prowadzenie takiego stowarzy-

szenia wiąże się z większymi wymaganiami formalno-prawnymi (nie ominie nas

kilka wizyt w urzędach), ale także z większymi możliwościami działania.

O rejestracji stowarzyszenia w KRS krok po kroku czytaj w rozdziale III.

5. Co to jest stowarzyszenie zarejestrowane w KRS?

Stowarzyszenie zarejestrowane w rejestrze stowarzyszeń, innych organizacji spo-

łecznych i zawodowych, fundacji oraz publicznych zakładów opieki zdrowotnej

Krajowego Rejestru Sądowego (KRS) 1 to kolejna forma prowadzenia działalno-

ści społecznej.

* Co daje rejestracja w KRS? Główną korzyścią płynącą

zrzeszenie, tworzone w celach niezarobkowych

(art. 2 ust. 1). Swoją pracę opiera na działalności

społecznej swoich członków – z tym, że do pracy

w stowarzyszeniu może zatrudnić pracowników

(art. 2 ust. 3).

Stowarzyszenie zarejestrowane w KRS może:

• przyjmować darowizny, spadki, zapisy, otrzymywać dotacje, korzy-

stać z oﬁarności publicznej,

• podejmować ﬁnansową współpracę z administracją publiczną

i biznesem,

• zawierać umowy na realizację zadań publicznych,

• prowadzić działalność gospodarczą,

• łączyć się w związki stowarzyszeń,

• zrzeszać osoby prawne,

• powoływać oddziały terenowe,

• ubiegać się o status organizacji pożytku publicznego.

Podstawowe różnice między stowarzyszeniami zarejestrowanymi

w KRS i zwykłymi:

• do założenia stowarzyszenia zarejestrowanego potrzebnych jest co

najmniej 15 osób (w stowarzyszeniu zwykłym wystarczą 3 osoby),

• działalność w oparciu o statut,

• bardziej złożona struktura organizacyjna,

• bardziej zawiłe (i płatne) formalności rejestracyjne,

• osobowość prawna,

6. Co założyć – stowarzyszenie czy fundację?

To pytanie zadają sobie bardzo często osoby stające przed decyzją o sformalizo-

waniu swojej działalności społecznej. Nie da się powiedzieć, co jest lepsze, ale

można wskazać różnice pomiędzy stowarzyszeniem i fundacją, które mogą uła-

twić podjęcie decyzji.

1 KRS jest ogólnopolskim rejestrem prowadzonym przez sądy rejestrowe, czyli wydziały gospodarcze sądów re-

jonowych znajdujące się w 21 miastach, głównie wojewódzkich.

z rejestracji stowarzyszenia w KRS jest nabycie przez

organizację osobowości prawnej. To z kolei znacznie

poszerzamożliwości działania.

* Stowarzyszenie to dobrowolne, samorządne, trwałe

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: