RELIGIE ŚWIATA Najliczniej reprezentowanymi religiami są chrześcijaństwo, islam i hinduizm. Dwie pierwsze należą do religia monoteistycznych, tzn. wyznających jednego Boga. Pomimo dzielących je różnic wywodzą się ze wspólnego pnia, jakim jest tradycja Starego Testamentu i judaizm. 1.Chrześcijaństwo Jedna z wiodących religii, wyznawana przez ok. 37% ludności świata. Powstała na Bliskim Wschodzie, w Palestynie, po śmierci Chrystusa (Jezusa). Podstawą religii chrześcijańskiej jest uznanie Biblii (Pisma Świętego), składającej się ze Starego Testamentu i Nowego Testamentu, za objawienie boskie oraz uznawanie Jezusa Chrystusa za Syna Bożego, odkupiciela ludzkości. Początkowo chrześcijaństwo rozwijało się tylko w Palestynie, ówczesnej prowincji rzymskiej, w której żył, nauczał i umarł Chrystus. Następnie rozpowszechniła się w całym cesarstwie rzymskim, stając się religią ponadnarodową, m.in. dzięki działalności Pawła z Tarsu. Na przełomie II i III w. powstał Kościół katolicki z siedzibą w Rzymie, który zjednoczył, luźne dotąd, gminy chrześcijańskie. W wyniku tzw. schizmy wschodniej, w XI w. chrześcijaństwo podzieliło się na wschodnie (prawosławne) i zachodnie (katolickie). W efekcie ruchów reformatorskich, jakie miały miejsce w Kościele katolickim w XVI w., powstało szereg odłamów religii chrześcijańskiej (anglikanizm, luteranizm, kalwinizm), określanych wspólną nazwą protestantyzmu. Tworzenie nowych Kościołów mających swe źródło w chrześcijaństwie miało miejsce także w latach późniejszych. Obok tendencji odśrodkowych od połowy XIX w. rozwinął się w chrześcijaństwie ruch ekumeniczny, dążący do zjednoczenia wszystkich chrześcijan na drodze wzajemnego dialogu i eliminacji powstałych w ciągu wieków różnic konfesjonalnych. Kościół katolicki, Kościół rzymskokatolicki Katolicyzm oznacza: 1) doktrynę religijną, moralną i społeczną chrześcijańskiego Kościoła rzymskokatolickiego. 2) jedno z największych wyznań religijnych współczesnego świata obok buddyzmu, hinduizmu, islamu, chrześcijaństwa pozakatolickiego (prawosławia, kościoła reformowanego itp.), judaizmu. Filozofia chrześcijańska a doktryna katolicka. W pismach św. Augustyna występują już wszystkie istotne cechy katolicyzmu: jest w nich miejsce dla religijności, ufnej, legalnej i mistycznej. Jest podkreślone znaczenie rytuałów i ceremonii. Jest uznanie politycznej władzy Kościoła i zracjonalizowanie teologii. Jest najważniejsza teza, że poza Kościołem nie ma zbawienia ("extra Ecclesiam nulla salus), stanowiąca jeden z fundamentów wiary i główne uzasadnienie funkcjonowania Kościoła i katechezy. Postanowienia Kościoła katolickiego. Znaczącym krokiem w rozwoju doktryny katolicyzmu z punktu widzenia organizacji katolicyzmu były: Zasada określona przez Leona I została potwierdzona i rozwinięta przez Grzegorza VII w dokumencie Dictatus Papae, w myśl którego każda ważniejsza sprawa ma być kierowana do stolicy rzymskiej. Bez zgody biskupa rzymskiego nie może być zwołany żaden synod. Biskup rzymski ma wyłączne prawo mianowania, przenoszenia i usuwania biskupów w całym Kościele. Biskup rzymski jest zwierzchnikiem całego Kościoła, dlatego ten, kto apeluje do papieża, nie może być sądzony przez kogokolwiek. Papież jest nieomylny i święty, o ile został wybrany zgodnie z przepisami kościelnymi. Innocenty III do postanowień Grzegorza VII dodał, że papież jest zastępcą Chrystusa (Jezusa), następcą Piotra, pomazańcem Bożym postawionym między niebem i ziemią. Jest tym, który sądzi wszystkich, ale sam nie może być sądzony. Wszyscy ludzie na ziemi są mu winni bezgraniczną uległość i posłuszeństwo. Do problemów spornych w łonie Kościoła, pociągających za sobą występowanie grup wiernych z jego łona, należały m.in.: 1) problem trzech osób boskich i ich wzajemny stosunek wobec siebie i spraw ludzkich (Ariusz i arianizm). 2) osoba Chrystusa. Ten spór przyczynił się do wyjścia z Kościoła apolinaryzmu, nestorianizmu, monofizytyzmu i wielu innych. 3) twierdzenia dotyczące istoty człowieka i jego stosunku do Boga. Do tej grupy zaliczano zagadnienie grzechu pierworodnego, łaski i jej stosunku do woli ludzkiej (pelaginizm, kalwinizm). Inną przyczyną sporów pociągających za sobą rozwój niekatolickich ugrupowań chrześcijańskich oraz reformacji, obok kwestii doktrynalnych, był stosunek do sakramentów oraz zwierzchności papieża nad Kościołem. Protestantyzm Jeden z trzech wielkich odłamów chrześcijaństwa. Protestantyzm obejmuje blisko 2 tys. ugrupowań, Kościołów chrześcijańskich, związków wyznaniowych i wspólnot. Odrębność protestantyzmu od katolicyzmu i prawosławia polega przede wszystkim na tym, że nie uznaje za doktrynę wiary tego, co zostało dodane przez Kościół rzymski lub prawosławny do Pisma Świętego. W związku z tym wyłoniły się dwa nurty zasadnicze: jeden z nich - "fundamentaliści" - traktuje Biblię dosłownie. Drugi - "liberałowie" - interpretuje ją symbolicznie. Następnym ważnym wyróżnikiem protestantyzmu jest zdecydowane odrzucenie dogmatów maryjnych. Maria, matka Jezusa, zajmuje, zgodnie z Pismem Świętym, wyjątkowe miejsce, ale protestantyzm nie oddaje Jej czci religijnej, należnej jedynie Bogu. Spośród sakramentów obowiązujących w katolicyzmie i prawosławiu protestanci akceptują chrzest i eucharystię, przy czym ten ostatni większość traktuje jako wspomnienie Ostatniej Wieczerzy. Niektóre związki protestanckie i Kościoły udzielają święceń kapłańskich pastorom. Małżeństwu nadają inną interpretację. Kalwiniści odrzucają wszystkie katolickie sakramenty. Prawosławie Różnice doktrynalne okazały się niemożliwe do przezwyciężenia i dotyczyły następujących kwestii: 1) pochodzenia Ducha Św. od Ojca i Syna (filioque). 2) pierwszeństwa apostoła Piotra w stosunku do innych apostołów. 3) prymatu biskupa rzymskiego (papieża) jako namiestnika Chrystusa i widzialnej głowy Kościoła, a później także jego nieomylności.
4) czyśćca. 5) niepokalanego poczęcia Najświętszej Marii Panny, pomimo oddawania Matce Bożej wielkiej czci. Wg prawosławia dogmat stawia Ją ponad ludźmi i ponad ludzkim losem, co jest nienaturalne, gdyż jako urodzona nie mogła być wolna od grzechu pierworodnego. Nie uwłacza to Jej świętości, gdyż dzięki niej została wyróżniona spośród ludzi. 6) ogłoszonego w 1950 dogmatu o wniebowzięciu Najświętszej Marii Panny. 2. Islam Jedna z największych religii współczesnego świata obok chrześcijaństwa, hinduizmu, buddyzmu i taoizmu, posiadająca charakter monoteistyczny. Liczbę wyznawców islamu szacuje się na ok. 900 mln, co daje mu drugie miejsce po chrześcijaństwie, we wszystkich jego odmianach. Doktryna islamu Podstawą doktryny islamu jest wiara w jedynego Boga Allaha, zaufanie do Koranu oraz do tradycji. Człowiek jest stworzeniem i sługą Allaha. Jest obdarzony wolną wolą, zasługuje swym postępowaniem na zbawienie i pobyt w raju lub na wieczne potępienie. Wyznawcą islamu można stać się przez wygłoszenie ze szczerą intencją formuły: " Nie ma Boga prócz Allaha, a Mahomet jest jego prorokiem" (są to równocześnie słowa, które jako pierwsze wpadają w ucho każdemu nowonarodzonemu niemowlęciu muzułmańskiemu i które są wymawiane nad grobem) i przyjęcie na siebie obowiązków wynikających z Koranu, tradycji i prawa. Moralność islamu Moralność muzułmanów jest oparta na naukach zawartych w Koranie i sunnie proroka. Praktyczne zasady etyki muzułmańskiej są zawarte w każdym dziale prawnym (fikh) i stosownie do nich czyny są dzielone na klasy w zależności od następujących kategorii: 1) istotne obowiązki, których wypełnianie jest wynagradzane, a zaniedbanie karane (fard, wadżib). 2) obowiązki zalecane, lecz nieistotne, których wypełnienie jest nagradzane, ale zaniedbanie nie jest karane (mandub). 3) czynności prawnie i moralnie obojętne (dża'iz, mubah). 4) czyny ganione, lecz nie zakazane (makruh). 5) czyny zabronione i karalne (haram). Największą zbrodnią w islamie jest odstępstwo od wiary (kufr), a następnie: morderstwo, nierząd, sodomia, picie wina, kradzież, fałszywe świadectwo, oszczerstwo, odmowa jałmużny. Do zasad moralnych islamu należy przestrzeganie obowiązków islamu. Obowiązki islamu Każdego muzułmanina, czyli wyznawcę islamu obowiązują: 1) szahada (wyznanie wiary). 2) salat (modlitwa). 3) zaka (jałmużna). 4) saum (post). 5) hadżdż (pielgrzymka do Ka'by). Obowiązki te nazywają się w teologii muzułmańskiej pięcioma filarami islamu. Szerzenie ich, zalecane przez Koran za pomocą oręża, czyli przez świętą wojnę, nazywa się dżihad. Modlitwa jest odmawiana przez wyznawców islamu: o świcie, po południu, o zachodzie słońca i gdy zapadnie noc. Podczas modlitwy muzułmanin winien być w stanie nakazanej czystości, tj. umyć ręce, twarz i nogi. Stać w miejscu czystym (najczęściej na specjalnym dywaniku), być odwróconym w kierunku Mekki, modlić powinien się tylko w języku proroka, tj. arabskim. Trzonem modlitwy jest pierwsza sura Koranu (fatiha). Szczególnie ważna jest modlitwa piątkowa, ma charakter publiczny i jest obowiązkowa dla wszystkich dorosłych mężczyzn, odbywa się w południe. W czasie tego nabożeństwa jest wygłaszane kazanie (hutba) przez prowadzącego modły imama. Zaka (jałmużna) początkowo miała charakter dobrowolnej daniny, z czasem stała się obowiązkową daniną od majątku. Saum (post) obowiązuje raz w roku w miesiącu ramadan i polega na powstrzymaniu się od spożywania wszelkich pokarmów i picia od świtu do zachodu słońca. Hadżdż, pielgrzymka, którą raz w życiu musi odbyć do Mekki każdy muzułmanin i muzułmanka. Prawo islamu Prawo w islamie jest fundamentem religii, filozofii, etyki i estetyki. Każdy czyn ludzki, każde zachowanie jest w nim przewidziane, sklasyfikowane i ocenione. Jest w nim ustanowione, co jest sprawiedliwe i niesprawiedliwe, słuszne i niesłuszne, dobre i moralnie piękne, co złe i moralnie brzydkie. Wielka klasyka prawa muzułmańskiego z IX w., Abu Hanifa, definiuje prawo, jako rodzaj wiedzy (ma'rifa). W ostatecznej analizie jest ono "słowem Bożym". Żyć zgodnie z nim znaczy żyć doskonale. Zdaniem teoretyków substancja tego prawa istniała jako część objawienia w oryginalnej "praksiędze" (“Umm al-Kitab”), tj. naturze (również stworzonej przez Boga). Prawo zostało przekazane prorokowi Muhammadowi w oddzielnych objawieniach i zebrane przez niego w jedną księgę "ziemską" zwaną Koranem. Drugą jego część stanowi tradycja (sunna, "hadith"). 3. Buddyzm Jedna z wielkich religii uniwersalistycznych. Podstawą buddyzmu są tzw. Cztery Szlachetne Prawdy, objawione przez Buddę w jego pierwszym kazaniu w Benaresie (Waranasi): 1) wszelkie bytowanie to ból i cierpienie - bolesne są narodziny, starość, śmierć, połączenie z niechcianym, rozłączenie z miłym, niezaspokojenie pragnień; 2) źródłem cierpienia jest niewiedza, z której poprzez różne stadia pośrednie wyłania się pożądanie i przywiązanie do życia zamykające człowieka w kręgu wcieleń (metempsychoza); 3) istnieje możliwość położenia kresu cierpieniu; 4) stwarza ją tzw. Ośmioraka Ścieżka: należyty pogląd, należyty zamiar, należyta mowa, należyte działanie, należyty sposób życia, należyty wysiłek, należyta uwaga, należyta koncentracja; Buddyzm jest systemem autosoteriolegicznym: wskazuje drogę do samowyzwolenia, dostępną dla każdego, kto zechce ją w sposób właściwy praktykować. Nie odwołuje się Boga - zarówno Boga-Stwórcy, jak i Boga-Zbawcy (dlatego w kategoriach religioznawstwa Zachodu opisywany jest jako doktryna ateistyczna). Przyjmuje, że u podłoża wszystkiego tkwi odwieczna pustka: śunjata, a świat stanowi dynamiczny układ nieustannie zmieniających się elementów, dharm, które nie istnieją same z siebie, lecz pojawiają się we wzajemnych momentalnych powiązaniach uwarunkowanych przez to, co je poprzedza, i zarazem warunkujących to, co po nich natępuje (tzw. Prawo Współzależnego Powstawania sformułowane przez Buddę). Podobną strukturę ma wg buddyzmu osobowość ludzka, dlatego odrzuca on istnienie substancjalnej, trwałej duszy - głosi równocześnie zasadę absolutnej odpowiedzialności za popełnione czyny (tzw. prawo karmana), która trwa tak długo, jak długo człowiek tkwi w kręgu wcieleń. Wyzwalające oświecenie osiąga się bez zbawczej interwencji jakiejkolwiek instancji zewnętrznej, wyłącznie wysiłkiem własnym, odsłaniając i aktualizując tkwiące w samym sobie dyspozycje (każde stworzenie ma wg buddyzmu naturę Buddy). Wyróżnia się cztery historyczne formy buddyzmu: 1) buddyzm pierwotny (trudny do zrekonstruowania z powodu braku dzieł własnych jego twórcy, najwierniej przekazany w kazaniach Buddy spisanych przez jego uczniów), 2) buddyzm hinajana (początek n.e. jego wykład zawarty jest w kanonie palijskim), 3) buddyzm mahajana (również początek n.e. istnieje w wielu odmianach, m.in.: lamaizm, zen), 4) buddyzm mantrajana albo buddyzm tantryczny (ok. V w. n.e.; tantra, wadźrajana). Stanowi przede wszystkim pewną indywidualną praktyką, której fundament to medytacja i zachowywanie podstawowych zasad etycznych: majtri (współczucia i przyjaznego nastawienia wobec wszystkich istot), ahinsy (nieczynienia krzywdy żadnej z nich), karuny (miłosierdzia) - rytuał i kult nie grają w nim roli pierwszoplanowej. Obecnie liczy ok. 600 mln wyznawców. Dominuje w Napalu, Laosie, Bhutanie, Tajlandii, Birmie, Kambodży, Sri Lance. Wielu buddystów mieszka też w Chinach, Japonii, Korei Południowej, Wietnamie, Mongolii, Indonezji, Malezji oraz na obszarze Federacji Rosyjskiej. Niewielkie gminy buddyjskie znajdują się w Europie. 4. Hinduizm Jedna z najważniejszych religii Indii. Jest wyznaniem niespójnym, składającym się z takich ugrupowań, jak: siwaickie i wisznuickie. Należą też do niego różne kierunki filozoficzne: sankhaja, joga, wedanta. Hinduizm jest religią monoteistyczną. Oddaje się cześć bogu, który przejawia się pod postaciami wcieleń i żeńskiej energii. W hinduiźmie obowiązuje doktryna uznanie autorytetu Wed i pierwszeństwa kasty braminów, zasada ahinsy, uznanie prawa karmana i sansary oraz trzech ścieżek zbawienia. Hinduizm jest religią zwartą geograficznie i etnicznie.Ogólna liczba wyznawców określana jest na ok. 640 mln. Obejmuje: Indie, część Pakistanu, Sri Lankę (Cejlon), Nepal, Sikkim, Bali, Trynidad. Bóstwa hinduizmu Ortodoksyjny hinduizm uznaje tylko nieosobowego Boga. Wierni jednak czczą wiele bóstw, ale nie uważają ich za istoty wieczne i wszechmocne. Najważniejszymi pośród bóstw są: Brahma, Wisznu i Śiwa, którzy łączeni są w triadę. Brahma jest stwórcą świata, jego zachowawcą i konserwatorem. Siwa doprowadza do końca każdy okres zwany kalpą, aż do zagłady świata. Brahma jest bogiem osobowym, przedstawianym jako brodaty mężczyzna, niekiedy z czterema lub pięcioma głowami i czterema ramionami. Żoną Brahmy jest Saraswati. Życie Brahmy wymierza cykl kosmicznego czasu. Po upływie stu lat życia Brahmy płomienie ognia mają pochłonąć wszystko razem z nim samym. Przez dalsze sto lat Kosmos ma istnieć w umyśle Wisznu, aby w oznaczonej chwili pojawić się z nowym demiurgiem. Obecnie - wg hinduizmu - żyjemy w pierwszym dniu 55 roku obecnego Brahmy (w wieku kali jung - upadku religii i etyki). Wisznu jest przedstawiany jako dobry i przyjazny. Ma on postać młodzieńca z błyszczącym diademem, siedzącego na kwiecie lotosu, jeżdżącego na mitycznym ptaku Garudzie, albo spoczywającego na wężu świata. Etyka hinduizmu W etyce hinduizmu akceptowane są trzy cele życiowe i zarazem drogi do szczęścia: 1) dążenie do osiągnięcia doskonałości moralnej (dharma - postawa, to, co stałe). 2) uczciwe dążenie do osiągnięcia majątku, władzy i innych pożytecznych rzeczy (artha - korzyść, zysk). 3) dążenie do osiągnięcia rozkoszy zmysłowej (kama - miłość, przyjemność erotyczna). Zasady kamy wyjaśnia - Kamasutra (zasady miłości erotycznej). Kult hinduizmu Ma charakter indywidualistyczny. Polega na oddawaniu czci przez składanie ofiar w świątyniach głównie z kwiatów, owoców, orzechów kokosowych, beteli. Wyciągnięcie rąk, śpiewanie hymnów, mycie bóstwa, ubieranie go, malowanie, noszenie w procesjach, palenie przed nim kadzideł i lamp. Ofiary krwawe zdarzają się jedynie w kulcie Kali. Składane są z bawołów, kóz, owiec, kogutów. W domach znajdują się małe kapliczki lub ołtarzyki bóstw, gdzie dokonuje się codziennej ofiary (pudży). Ważnym obrzędem kultowym są święte kąpiele (zwłaszcza w Gangesie), przypisuje się im moc usuwania wszelkich skaz oraz przewinień, moc uwalniania od chorób i dolegliwości. Zwłoki powszechnie pali się na stosie (dawniej wraz z ciałem męża palono wdowę, praktyka ta (sati) została zakazana przez Anglików w 1829). Ascetów grzebie się, nadając ciału pozycję kuczną. Święta hinduizmu W hinduizmie obchodzi się bardzo dużo świąt, należą do nich m.in.: "święto świateł" (diwali), święto narodzin Kryszny, święto Wisznu-Dżagannathy (Pana świata), święto Siakti - związane z zabiegami magicznymi, polegającymi na pozyskaniu żeńskiej energii, w czasie którego używa się środków odurzających i odbywa się ceremonie orgiastyczne. 5. Judaizm Najstarsza monoteistyczna religia, narodowa religia Żydów. Wyznawcą jej może być tylko ten, kto urodził się z matki Żydówki. Równocześnie judaizm jest zespołem wartości, norm i postaw etycznych wynikających z tradycji, obyczaju i religii Żydów. Za założyciela religii judaistycznej, uznającej za jedynego Boga Jahwe (przy czym imienia Jahwe Żydzi nie wymawiają), uchodzi Mojżesz (Mose). Mojżesz jest uznawany za założyciela religii, twórcę przymierza między Bogiem i ludem izraelskim, odbiorcę objawień Bożych, wyzwoliciela ludu izraelskiego z niewoli egipskiej, twórcę życia narodowego. Mojżesz dał ludowi Torę, obejmującą pięć ksiąg Mojżeszowych (Pięcioksiąg) Będąc założycielem religii był równocześnie prawodawcą, kapłanem i przywódcą swojego ludu. Został uznany za nosiciela Objawienia przez chrześcijaństwo i islam . Symbolami judaizmu są: 1) Magen David - gwiazda Dawida, zwana także Tarczą Dawida. Jest to sześcioramienna gwiazda utworzona przez dwa przeplatające się trójkąty (heksametr). 2) menora - świecznik siedmioramienny wykonany z jednej bryły metalu. Miejscem kultu Żydów jest synagoga (bożnica). Doktryna judaizmu Podstawę religii Żydów stanowi: 1) wiara w jednego i jedynego Boga, będącego bytem rzeczywistym, 2) ufność i wiara w posłannictwo religijne Żydów, jako naród wybrany przez Boga. Zasady religii żydowskiej, będące jednocześnie surowo przestrzeganym prawem, zapisane są w Talmudzie, który jest uzupełnieniem Starego Testamentu. Doktryna judaizmu określa następujące przymioty Boga: 1) najwyższy byt i stwórca świata, któremu ludzie muszą oddawać cześć. 2) sprawujący opatrzność nad światem. 3) sprawiedliwy i miłosierny. 4) wszechmocny. 5) wszechobecny. Judaizm przyjmuje zasadę harmonii pomiędzy Bogiem i światem, podstawą której jest posłuszeństwo Prawu ogłoszonemu człowiekowi przez Boga oraz przymierze zawarte za pośrednictwem Mojżesza na Synaju. Z narodu żydowskiego, jako narodu wybranego, wyjdzie Mesjasz, który ustanowi królestwo Boże na ziemi, będące przygotowaniem do ostatecznego królestwa w przyszłym świecie, w którym nastąpi zmartwychwstanie zmarłych i sąd ostateczny oraz powszechny dopełniający dzieło boże. Koncepcja człowieka zakłada jedność ciała i duszy, co pozwala człowiekowi spełniać powinności wobec Boga i świata. W doktrynie judaizmu Bóg jest jeden i jedyny. Człowiek chcący wypełnić zadania wyznaczone przez Boga musi się powstrzymać od: 1) bałwochwalstwa, 2) bluźnierstwa. 3) kazirodztwa. 4) zabójstwa. 5) kradzieży. 6) jedzenia mięsa wyrwanego z żywych zwierząt. 7) przestrzegać sprawiedliwości. Etyka judaizmu Metafizyczną podstawą etyki są przykazania, które ludziom dał Bóg. Kwintesencja etyki judaizmu zawiera się w dwóch sentencjach biblijnych: Będziesz miłował twojego Boga Jahwe z całego serca, z całej duszy swojej, ze wszystkich swych sił oraz bliźniego swego jak siebie samego. Ponadto Żydów obowiązuje 613 nakazów i zakazów sformułowanych w Biblii (Pismo Święte) i Talmudzie, szczegółowo regulujących życie Żydów zgodnie z nakazami wiary. Dotyczą one m.in. obrzezania (dowodu przymierza), szabatu, modlitwy, przepisów pokarmowych, świąt, postu, zawierania małżeństwa itd. Ortodoksyjny judaizm Występujący w ramach judaizmu ruch antyreformistyczny. Współcześnie w judaizmie ortodoksyjnym można wyróżnić następujące kierunki: talmudyczno-rabiniczny, chasydzki, reformowany, konserwatywny i liberalny. Ideologia każdego z nich opiera się na tych samych założeniach doktrynalnych i moralnych. Podstawowe założenia doktrynalne judaizmu ortodoksyjnego obejmują następujące artykuły wiary: 1) jest tylko jeden Bóg, jest on prosty i niepodzielny. 2) Bóg jest bytem niematerialnym i bezcielesnym. 3) Bóg jest wieczny, bez początku i bez końca. 4) tylko sam Bóg ma prawo do oddawania mu kultu i czci. 5) prorocy byli wysłańcami Boga i dlatego należy wierzyć ich słowom. 6) Mojżesz jest największym z proroków. 7) wszechmocny Bóg podyktował Mojżeszowi Prawo na Synaju. 8) Prawo to jest niezmienne. 9) Bóg zna wszystkie ludzkie myśli i czyny, gdyż jest wszechwiedzący. 10) Bóg wynagradza za wypełnianie Prawa, a karze za jego przekraczanie. 11) Mesjasz zjawi się wtedy, gdy Bóg uzna to za stosowne. 12) Bóg wskrzesi zmarłych w odpowiednim czasie, a dusza ludzka jest nieśmiertelna. Do obowiązków wyznawców należy troska o wierne przestrzeganie reguł życia zawartych w Biblii (Pismo Święte) i Talmudzie. Zalicza się do nich głównie obrzezanie i zachowanie szabatu, świąt, postów i przepisów pokarmowych (koszerności). Judaizm ortodoksyjny pielęgnuje tradycyjne formy obrzędowe i zwyczaje np. dawne stroje, zapuszczanie bród i pejsów, "jeszeboty", czyli kolegia talmudyczne, bożnice, "dwory" chasydzkie cadyków. Judaizm ortodoksyjny kontynuuje tradycję religii narodowej. Przynależeć do niej, zgodnie z prawami talmudycznymi, może tylko ten, kto urodził się z matki Żydówki.
Elroth