Adrenalina: *działa pobudzająco na receptory alfa1 i alfa2 oraz beta1 i beta2
*działanie adrenaliny powoduje wzrost oporu obwodowego, zapobieganie zapadaniu żył, wzrost ciśnienia rozkurczowego w aorcie oraz zwiększenie przepływu mózgowego i wieńcowego, a także wzrost siły skurczu mięśnia sercowego, poprawę przewodzenia i automatyzmu w układzie bodżcoprzewodzącym serca i zwiększenie amplitudy migotania komór *stosowana w: migotaniu komór, aktywności elektrycznej bez tętna (dawniej: rozkojarzenie elektromechaniczne) oraz w asystolii *dawkowanie : 1 mg co 3 min *można zastosować zwiększane dawki : 1mg, następnie 3 mg, następnie 5 mg co 3 min *można zastosować duże dawki: 0,1 mg/kg (śr.5-10 mg) co 3 min *działania uboczne po przywróceniu spontanicznej czynności serca: tachykardia, zaburzenia rytmu, obkurczenie naczyń nerkowych, wzrost zużycia tlenu przez mięsień sercowy
Atropina *ma działanie parasympatykolityczne : blokuje pobudzenie nerwu błędnego
*działanie polega na zwiększeniu częstości pobudzeń zatokowych i poprawie przewodnictwa i automatyzm układu bodżcoprzewodzącego *stosuje się ją w przypadku aktywności elektrycznej bez tętna ( dawniej: rozkojarzenie elektromechaniczne) i asystolii *najbardziej skuteczna przy zatrzymaniu krążenia z powodu pobudzenia nerwu błędnego ( zatrzymanie odruchowe) *dawkowanie 1 mg co 3-5 min do dawki 3 mg *uwaga! Dawka mniejsza niż 0,5 mg może spowodować paradoksalną bradykardię *działania uboczne po przywróceniu spontanicznej czynności serca: tachykardia (przewaga współczulna) z arytmią , suchość w jamie ustnej, zaburzenia akomodacji oczu
Wodorowęglan sodu *istnieją kontrowersje co do stosowania wodorowęglanów w resuscytacji *stosowany, gdy zatrzymanie krążenia trwa > 5 min, gdy resuscytacja krążeniowo – oddechowa przedłuża się ponad 10 min zalecane stosowanie przy uprzednio istniejącej kwasicy metabolicznej, hiperkaliemii, zatruciu lekami *dawkowanie1 mmol/kg (50-100mmol ), następne dawki co 10 min0,5 mmol/kg *1 ml 8,4% NaHCO3 = 1 mmol *konieczność zapewnienia skutecznej eliminacji CO2 ( sprawna wentylacja) *przy przedawkowaniu – możliwa alkaloza metaboliczna
Magnez *szczególnie polecany przy istniejącym niedoborze magnezu *polecany przy długo utrzymującym się migotaniu komór i Torsades de pointes *dawkowanie we wlewie 1-2g magnezu w 100 ml soli fizjologicznej przez 1-2 min *10 ml 20% MgSO4 = 2 g
Lidokaina *lek pierwszego rzutu w migotaniu komór *zmniejsza pobudliwość komórek mięśnia sercowego, tłumi ektopowe komorowe zaburzenia rymu, podwyższa próg migotania komór *działanie: stabilizuje błony komórkowe, zmniejsza szybkość depolaryzacji *stosowana w migotaniu komór , tachykardii komorowej i w profilaktyce ich nawrotu po skutecznej defibrylacji ; obniża próg defibrylacji *dawkowanie : 1-1,5 mg/kg w bolusie (średnio 100 mg) , następna dawka po 8-10 min 0,5 mg/kg , po powrocie spontanicznego krążenia wlew ciągły 2-4 mg/min tak, aby nie przekraczać dawki 3 mg/kg *1 ml 2% lidokainy = 20 mg *5 ml 2% lidokainy = 100 mg
Bretylium *lek drugiego rzutu w migotaniu komór i tachykardii komorowej *stosowany po nieskutecznej defibrylacji i nieskutecznym leczeniu lidokainą, także w przypadku hipotermii *dawkowanie: 5mg/kg w bolusie przed defibrylacją, następnie 10 mg/kg co 5 min do dawki 35 mg/kg, po powrocie spontanicznego krążenia wlew ciągły 1-2 mg/min
Prokainamid*lek drugiego rzutu w migotaniu komór *stosowany też w tachykardii komorowej z szerokimi zespołami QRS *dawkowanie : 20-30 mg/min do dawki 17 mg/kg *unikać stosowania w wielopostaciowym częstoskurczu komorowym (Torsades de pointes) i przy uprzednim wydłużeniu QT
Amiodaron *razem z lidokainą uważany za lek pierwszego rzutu w migotaniu komór *w dalszym ciągu trwają badania nad najskuteczniejszym sposobem podawania amiodaronu *dawkowanie ( propozycja): 5 mg/kg ( średnio 300-450 mg = 2-3 amp) w powolnym wstrzyknięciu (30 s -–3 min) lub we wlewie 300 mg w 250 ml w ciągu 20 min
Żyły obwodowe :najczęściej wykorzystywana droga podawania leków :*żyły przedramienia, żyła odłokciowa, żyła szyjna zewnętrzna *przez żyłę odłokciową można wprowadzić cewnik do żyły centralnej *po podaniu leku należy podać 20 ml płynu ( woda do wstrzyknięć, sól fizjologiczna), co skraca czas dotarcia leku do głównych tętnic *NIE podawać leków reanimacyjnych do żył nadgarstka i dłoni : leki słabo przenikają do krążenia centralnego Żyły centralne : żyła szyjna wewnętrzna, podobojczykowa uzyskuje się najwyższe stężenia leku po ich podaniu do żyły centralnej wykorzystuje się ewentualnie już istniejącą drogę centralną NIE cewnikuje się żył centralnych podczas resuscytacji : wymaga to przerwania czynności reanimacyjnych, istnieje niebezpieczeństwo odmy i krwiaka opłucnej, szczególnie przy leczeniu trombolitycznym; trudno zachować zasady aseptyki Droga dotchawicza przez rurkę intubacyjną szczególnie chętnie wykorzystywana przy trudnościach w uzyskaniu dostępu do żyły leki stosowane dotchawiczo: adrenalina, atropina, lidokaina, bretylium, nalokson podaje się 2-3 razy większą dawkę niż przy podaniu dożylnym rozpuszczoną w 10 ml soli fizjologicznej lub wody do wstrzyknięć po podaniu dotchawiczym należy wykonać 5 sztucznych oddechów
Droga doszpikowa szczególnie wykorzystywana u małych dzieci przy braku dostępu do żyły
doszpikowo można podawać wszystkie leki i płyny NIE podaje się w czasie resuscytacji leków podskórnie i domięśniowo NIE podaje się leków do żyły udowej, chyba że założony cewnik sięga powyżej przepony NIE podaje się leków dosercowo : możliwość uszkodzenia tętnicy wieńcowej, podania leku do mięśnia sercowego, wytworzenia odmy opłucnowej, krwiaka opłucnej czy krwiaka osierdzia; konieczność przerwania czynności reanimacyjnych ( masażu serca i wentylacji.
Zawał Celem leczenia jest: *zniesienie bólu zawałowego *rozpuszczenie skrzepliny i zapobieganie powiększania się jej *ograniczenie martwicy i strefy niedokrwienia mięśnia sercowego
*zmniejszenie obciążenia serca pracą Stosowane grupy leków: Nitraty : nitrogliceryna - podjęzykowo : 1tabl co 5 min do ustąpienia bólu przy zachowaniu ciśnienia tętniczego krwi powyżej 90 mmHg, dawka maksymalna 4 tabletki nitrogliceryna - dożylnie: 10 mikrog/ min zwiększając co 10 min dawkę o 5-10 mikrog/min do momentu ustąpienia bólów, utrzymując ciśnienie skurczowe powyżej 90-100 mmHg opioidy - morfina (działanie przeciwbólowe i alfaadrenolityczne)2-5 mg dożylnie co 5-10 min do momentu ustąpienia bólu; objawy uboczne morfiny: spadek ciśnienia tętniczego krwi, depresja oddechowa; jeśli wystąpi depresja oddechowa – nalokson 0,2-0,4 mg dożylnie leki trombolityczne - powodują rozpuszczenie skrzepiliny zamykającej tętnicę wieńcową; powinny być podane w ciągu 6 godzin od wystąpienia zawału serca ( najlepiej w ciągu 1-2 godz.)- streotokinaza : podawana we wlewie ciągłym 1,5 mln j w ciągu 1 godziny; może wywoływać reakcje uczuleniowe i obniżenie ciśnienia tętniczego krwi tkankowy aktywator plazminogenu ( Actylyse) : aktywuje przekształcenie plazminogenu w plazminę trawiącą włóknik skrzepliny ; podaje się go wg schematu: bolus 20 mg, następnie 50 mg w ciągu 30 minut, następnie 20 mg/godz. do dawki 100 mg . Po zakończeniu podawania t-PA konieczne jest podanie heparyny
Przeciwwskazania do leczenia trombolitycznego:
bezwzględne: czynne krwawienie (np. z przewodu pokarmowego), skaza krwotoczna, duży uraz lub operacja neurochirurgiczna (lub duża chirurgiczna) w ciągu ostatnich 2 miesięcy, podejrzenie rozwarstwienia aorty, nowotwór lub tętniak mózgu, uczulenie na lek trombolityczny
względne: resuscytacja krążeniowo – oddechowa trwająca powyżej 10 min, ciężkie, źle kontrolowane nadciśnienie tętnicze, choroba nowotworowa z obecnością przerzutów, udar mózgowy w wywiadzie, ciąża, nie gojące się miejsca wkłuć Powikłania leczenia trombolitycznego: krwawienia szczególnie u chorych z towarzyszącym nadciśnieniem tętniczym i cukrzycą krwawienia wewnątrzmózgowe zaburzenia rymu serca (bradykardia zatokowa i przyspieszony rytm idiowentrykularny
Leki antykoagulacyjne :
heparyna – podawana po leczeniu trombolitycznym, zapobiega reokluzji tętnicy wieńcowej; podaje się bolus 80j/kg dożylnie, następnie wlew 15j/kg/godz. (śr. 5000j bolus, następnie wlew 1000j/godzinę); obowiązuje kontrola częściowego czasu tromboplastynowego (PTT) i utrzymanie jego wydłużenia 1,5 – 2,5 raza w stosunku do kontroli aspiryna – lek hamujący agregację płytek, podaje się doustnie 325 mg/dobę jak najszybciej po rozpoznaniu zawału, równolegle z leczeniem trombolitycznym beta-blokery : szczególnie u chorych z tachykardią i nadciśnieniem Przeciwwskazania: astma oskrzelowa, zastoinowa niewydolność krążenia, bradykardia, blok serca, ciśnienie skurczowe poniżej 100 mmHg. Leki stosuje się dożylnie :
metoprolol – trzy dawki po5 mg co 5 min, po 30-60 minutach doustnie 50 mg co 6 godz. przez 2 dni, potem 100 mg 2 razy dzienni propranolol – 0,1mg/kg w trzech dawkach co 5 minut (śr.2-2,5 mg co 5 min), po 30 minutach 20-80 mg co 6 godz. doustnie esmolol – selektywny betabloker o krótkim czasie działania, podawany we wlewie 200 – 300 mikrog/kg/min w leczeniu wspołistniejącego nadciśnienia i tachykardii
magnez : 20% MgSO4 10 ml = 2g ; podaje się 1-2g w 100ml przez 30 min; a następnie 18g przez dobę; działa antyarytmicznie, rozszerza naczynia; terapię magnezem należy rozpocząć przed leczeniem trombolitycznym lub równolegle z nim inhibitory konwertazy angiotensyny : podaje się, gdy ciśnienie skurczowe wynosi ponad 100 mmHg, kaptopryl doustnie 6,25 mg
Obrzęk płuc jest wyrazem ostrej niewydolności lewokomorowej; wymaga natychmiastowej interwencji.Objawy obrzęku płuc: pozycja siedząca ortopnoe, duszność („ brak powietrza”), wydzielanie pienistej,różowo podbarwionej śliny, sinica, rzężenia Obrzęk płuc towarzyszy np. ostrym zaburzeniom rytmu serca, ostremu zawałowi serca, przełomowi nadciśnieniowemu, innym chorobom serca powikłanym np. infekcją, niewydolnością nerek i in. Cele leczenia: obniżenie obciążenia wstępnego (rozszerzenie żył) oraz obniżenie obciążenia następczego (rozszerzenie tętnic, poprawa frakcji wyrzutowej) Stosowane grupy leków: morfina – zmniejsza niepokój i rozszerza żyły; podawana, gdy ciśnienie skurczowe jest wyższe niż 100 mmHg, podaje się 2-4 mg dożylnie co 5 min, przy wystąpieniu depresji oddechowej – nalokson 0,2-0,4 mg dożylnie diutetki : furosemid zmniejsz obciążenie wstępne szczególnie u chorych przewodnionych; stosować, gdy ciśnienie skurczowe jest wyższe niż 100 mmHg; podawany w dawce wstępnej 20-40 mg, po 15-30 min dawkę się podwaja do dawki 150 mg; podawać nie szybciej niż 20 mg/min wazodilatory : nitrogliceryna rozszerza przede wszystkim żyły , polecana szczególnie u chorych z chorobą niedokrwienną serca - podawać podjęzykowo 0,5 mg co 5 min trzy tabl , później dożylnie 10-200 mikrog/min do obniżenia ciśnienia tętniczego poniżej 130 mmHg nitroprusydek sodu rozszerza przede wszystkim tętnice, zmniejsza obciążenie następcze, stosowany szególnie u chorych z nadciśnieniem tętniczym; rozkłada się pod wpływem światła; dawka wstępna 0,5 mikrog/kg/min we wlweie, dawka max.10 mcg/kg/min leki inotropowe – stosuje się przy towarzyszącym wstrząsie kardiogennym dopamina stosowana przy ciśnieniu poniżej 90 mmHg i przy skąpomoczu, stosowana we wlewie 2-5-10 mikrog/kg/min dobutamina poprawia pojemność minutową serca, działa inotropowo dodatnio , stosuje się przy ustabilizowanym ciśnieniu skurczowym powyżej 90 mmHg, stosowana we wlewie 2-15 mikrog/kg/min noradrenalina stosowana w przypadku wybitnie ciężkiego wstrząsu kardiogennego z ciśnieniem skurczowym poniżej 70 mmHg; dawka wstępna 2-5 mikrog/min, zwiększa się ją do osiągnięcia ciśnienia skurczowego 90 mmHg digoksyna – stosowana rzadko , szczególnie przy współistnieniu migotania przedsionków z szybką czynnością komór ; podaje się 0,25 - 0,5 mg, nast. co 3-5 godz. 0,2 mg do dawki 1-1,5 mg W szczególnie ciężkich przypadkach obrzęku płuc i towarzyszącego wstrząsu kardiogennego może wystąpić konieczność zaintubowania chorego i zastosowania oddechu kontrolowanego z dodatnim ciśnieniem końcowo wydechowym. Przy współistniejącej niewydolności nerek konieczna może być dializa.
Stan padaczkowy - czynność napadowa trwająca dłużej niż 30 minut bez odzyskania przez chorego świadomości w tym czasie Przyczyny : *padaczka ( drgawki kloniczno – toniczne; uogólnione lub częściowe)*hipoglikemia*zapalenie opon mózgowych i mózgu *rzucawka *hipoksja *zatrucie *zaburzenia rytmu serca grupy leków a)Benzodwuazepiny - diazepam (Relanium) 5 mg/min iv. Do dawki 0,25 mg/kg- lorazepam (Lorafen, Ativan) 0,1 mg/kg iv z szybkością 2 mg/min do dawki 8 mg- midazolam (Dormicum, Midanium) 0,1-0,3 mg/kg , następnie ciągły wlew dożylny 0,9 –11 mikrog/kg/godz b)Fenytoina ( lek drugiego rzutu, po 20 min bezskutecznej terapii benzodwuazepinami; nie łączyć z glukozą) wstępna dawka 18 mg/kg iv. z szybkością max.50 mg/min. do łącznej dawki 30 mg/kg c) Fenobarbital (Luminal) - we wlewie iv. z szybkością 100 mg/min. do dawki 20 mg/kg, najczęściej już po intubacji d) Lidokaina( Lignicainum) 1mg/kg w bolusie, a następnie wlew z szybkością– 4 mg/mi e) środki znieczulenia ogólnego – propofol, tiopental
Czynniki wywołujące reakcje anafilaktyczne :
*leki –penicylina (obserwacja 30 min po podaniu leku), *aspiryna *inhibitory enzymu konwertującego angiotensynę *ukąszenia owadów *pokarmy (białko jaja, orzechy ziemne) *jodowe środki kontrastujące *kompletne białka (streptokinaza, insulina, surowica odpornościowa) Stosowane grupy leków : epinefryna : podawana podskórnie lub domięśniowo 0,3-0,5 ml roztworu 1:1000 co 10-20 min (0,01 ml/kg roztworu 1:1000) ; przy spadku ciśnienia tętniczego poniżej 70 mmHg – dożylnie roztwór 1:100000 ( 0,1 ml roztworu 1:1000 + 9,9 ml soli fizjologicznej) podawać przez 5-10 min.Hamuje uwalnianie mediatorów z bazofilów i mastocytów, przeciwdziała skurczowi oskrzeli i rozszerzeniu naczyń. Przy niskim ciśnieniu tętniczym – sól fizjologiczna : 2000 ml, dopamina, norepinefryna lub glukagon Glukagon – w bolusie 1 mg w 1 ml lub we wlewie 1 mg w 100 ml 5% glukozy z szybkością 5 – 10 ml/min (chętnie stosowany w hipotensji, bradykardii i skurczu oskrzeli u chorych leczonych beta-blokerami) Beta-agoniści wziewnie przy skurczu oskrzeli – salbutamol w aerosolu
Kortykosteroidy : zmniejszają nasilenie i czas trwania anafilaksji Metylprednizolon 125-250 mg iv, nast. co 6 godZ Hydrokortyzon 250-1000 mg iv , powórnie po 6 godz.
Leki przeciwhistaminowe działają poprzez blokadę receptora histaminowego H1 i H2 hamują rozszerzenie i zwiększenie przepuszczalności naczyń spowodowane uwalnianiem histaminy ( zapobiegają miejscowym obrzękom) często wywołują senność i uspokojenie znoszą objawy choroby lokomocyjnej, działają przeciwwymiotnie nie powodują natychmiastowej poprawy klinicznej, ale wpływają na nasilenie i czas trwania anafilaksji powinno się je stosować jeszcze przez 3 – 7 dni po wystąpieniu reakcji anafilaktycznej ( np. hydroksyzyna doustnie 25 – 50 mg co 6 godz.), łącznie z kortykosteroidami ( np. prednizon 40 – 60 mg /dobę) Preparaty :*Phenazolinum – amp 100 mg *Clemastinum – amp 2 mg *Diphergan ( *prometazyna) – amp 50 mg *Fenactil ( chlorpromazyna) – amp 25 mg, 50 mg*Hydroxyzinum – amp 100 mg *Benadryl ( difenhydramina) – amp 50 mg *cymetydyna ( Altramet) amp 200 mg – bloker receptora H2
obniżenia ciśnienia Stosowane grupy leków : *leki rozszerzające tętniczki : nitroprusydek sodu, nitrogliceryna, diazoksyd, hydralazyna *leki blokujące receptory adrenergiczne : alfa-blokery (fentolamina), alfa- i beta-blokery (labetalol), beta-blokery (propranolol, esmolol *blokery kanału wapniowego (werapamil, nifedypina) *inhibitory enzymu korwentującego (enalapryl, kaptopryl) *leki moczopędne ( furosemid)
kaluchi