1. Podaj imię i nazwisko wynalazcy, od którego wzięła nazwę pierwsza technika fotograficzna. (1 pkt)
2. Podaj imię i przydomek najstarszego syna Bolesława Krzywoustego. (1 pkt)
3. Na przełomie XIX i XX wieku w Chinach nasiliła się ekspansja mocarstw europejskich, które tworzyły własne strefy wpływów. W 1900 r. amerykański sekretarz stanu zaproponował nową formułę polityki mocarstw wobec „Państwa Środka” – dążenie do niepodzielności chińskiego terytorium i równości wszystkich państw w handlu. Jak powszechnie nazywana jest ta doktryna? (1 pkt)
4. Ten niemiecki filozof zasłynął z ogromnego wkładu w rozwój nowożytnej filozofii. Znany był także z dużej dyscypliny wewnętrznej i ustabilizowanego trybu życia. Codziennie przechadzał się po swoim rodzinnym mieście z taką regularnością, że żartowano sobie, iż można by według niego ustawiać zegarki. O kogo chodzi? (1 pkt)
5. Jak nazywa się rytuał, do którego przygotowuje się postać widoczna na ilustracji? (1 pkt)
6. Dlaczego Henryk Sienkiewicz i Mika Waltari umieścili swoje bohaterki w domu Aulusa Plaucjusza, a nie innego rzymskiego dostojnika? (2 pkt)
7. W jaki sposób zwrócił się do żydowskiego arcykapłana pewien (znany z kart Biblii) żydowski wytwórca namiotów z Cylicji w czasie przesłuchania około 58 roku n.e.? (2 pkt)
Nie udzieliłeś odpowiedzi na to pytanie.
8. Wielki niemiecki polityk zauroczył się w młodszej arystokratce – to nie historia z filmu czy książki, a fragment biografii jednego z największych mężów stanu w historii. Był on w tym momencie już dojrzałym mężczyzną, stojącym u progu wielkiej kariery. Jego biograf pisał, że było to ostatnie namiętne zakochanie jego życia [...] Wszelako trzeba też powiedzieć: jego inna, jeszcze większa namiętność dopadła go wreszcie i opanowała całkowicie – w tym samym roku objął stanowisko, dzięki któremu przeszedł do historii. O jakiego polityka chodzi i jak nazywała się kobieta, która zrobiła na nim takie wrażenie? (2 pkt)
9. Jakie wydarzenia z życia Janosika i Ondraszka zadecydowały o tym, że na temat pierwszego z nich zachowało się relatywnie dużo źródeł, zaś na temat drugiego zbójnika wiadomo znacznie mniej? (2 pkt)
10. Oto dwa słynne akty: siedemnastowieczny hiszpański i osiemnastowieczny francuski . Pierwszy z nich został zniszczony przez sufrażystkę, drugi zaś przedstawia prawdopodobnie kochankę Ludwika XV. Podaj imiona i nazwiska autorów tych obrazów. (2 pkt)
11. To zdjęcie przedstawia „cień”, jaki pozostał na schodach po ofierze pewnej śmiercionośnej broni. Kiedy, gdzie i jak zginął ten człowiek? (2 pkt)
12. Podaj imię i nazwisko prekursora na polu krytycznej analizy źródeł historycznych, autora cytowanego poniżej traktatu, w którym udowodnił on fałszywość pewnego kontrowersyjnego dokumentu.„Jak – co jest jeszcze bardziej absurdalne i niemożliwe z natury rzeczy – mógł ktoś mówić o Konstantynopolu jako o jednej z siedzib patriarszych, skoro nie było tam jeszcze ani patriarchatu, ani biskupstwa, ani chrześcijańskiego miasta nazwanego Konstantynopolem, które nie tylko nie zostało jeszcze założone, ale nie było nawet zaplanowane!” (2 pkt)
13. Oto fragment słynnego niderlandzkiego obrazu z XV wieku – lustro, w którym odbija się przedstawiona na malowidle scena. Kto jest autorem tego obrazu (podaj imię i nazwisko) i jak się go najczęściej tytułuje? (1 pkt)
14. Do chwili upadku ZSRR na Zachodzie panowało powszechne przekonanie, że inicjatywa rozpoczęcia wojny w Korei wyszła bezpośrednio od Stalina. Istniała jednak relacja pewnego radzieckiego dygnitarza, który wspominał, że pomysłodawcą ataku był dyktator północnokoreański Kim Ir Sen, któremu udało się przekonać radzieckiego przywódcę. Przez wiele lat ignorowano to źródło, uznając je za niewiarygodne. Po upadku ZSRR i ujawnieniu niektórych archiwów sowieckich okazało się, że wspomniany dygnitarz pisał prawdę. O kogo chodzi (podaj imię i nazwisko)? (3 pkt)
15. Podaj imię i przydomek królowej, która miała aż czterech mężów. Drugi z nich został zamordowany, trzeci wypadł z pałacu, miażdżąc sobie czaszkę, zaś czwarty zmarł w pierwszej dekadzie XIII wieku. (3 pkt)
16. W XVII w. do Berlina przybyła duża grupa (ok. 50 rodzin) mieszczan żydowskich, którzy walnie przyczynili się do rozwoju stolicy Brandenburgii. Z jakiego miasta pochodzili ci Żydzi i za panowania jakiego władcy sprowadzono ich do Berlina? (3 pkt)
17. W ramach Fall Grün (kryptonim ataku na Czechosłowację w 1938 r.) niemieccy sztabowcy zamierzali skierować główne uderzenie swych wojsk ze Śląska i Austrii w stronę Moraw. W trakcie prac nad planem ofensywy pojawiła się propozycja trzeciego kierunku natarcia: z zachodu, przez luki w czechosłowackich umocnieniach w Sudetach. Jak wiadomo, wojna niemiecko-czechosłowacka nie wybuchła, jednak atak z tegoż trzeciego kierunku prawdopodobnie zaskoczyłby obronę czechosłowacką, która zupełnie nie spodziewała się takiego uderzenia. Kto był pomysłodawcą tego śmiałego projektu? (3 pkt)
19. Wojna, linia frontu, jeden z krajów południowej Europy. Rozpoczyna się natarcie. Żołnierze zbliżają się do linii przeciwnika. Ciężka walka wisi w powietrzu. W tym momencie z głośników ustawionych za liniami obrońców płyną słowa „Międzynarodówki”. To śpiewa młoda komunistka, która przyjechała na występy artystyczne do żołnierzy. Słysząc pieśń robotniczą, atakujący zatrzymują się i rzucają do ucieczki, zaś obrońcy ruszają za nimi w pościg – to jedna ze scen filmu fabularnego wyprodukowanego po II wojnie światowej w bloku wschodnim. Proszę podać jego tytuł, nazwisko reżysera, imię i nazwisko urodzonego w Warszawie głównego bohatera oraz teatr działań, na którym wydarzyła się ta scena? (4 pkt)
20. Rozwiń cztery średniowieczne skróty (podając ich pełne brzmienie w języku oryginału): (4 pkt)
1. Podaj imię i nazwisko polskiego szlachcica, który w 1 połowie XVII wieku opisał 2534 przypadki uzurpacji szlachectwa. (1 pkt)
2. Podaj imię Polki, której syn został królem Anglii. (1 pkt)
3. Podaj imię i nazwisko pisarza, który rozpoczął w ten sposób swój dziennik: „Poniedziałek: Ja. Wtorek: Ja. Środa: Ja. Czwartek: Ja.” (1 pkt)
4. Kto był pierwszym niepolskim rywalem Wisły Kraków i jakim wynikiem zakończyło się spotkanie tych drużyn? (2 pkt)
5. Widoczny na ilustracji pruski „ojciec gimnastyki” był także weteranem wojny wyzwoleńczej z Napoleonem z 1813 r., a także jednym z ideologów rodzącego się niemieckiego nacjonalizmu – to ostatnie sprawiło, że był represjonowany w czasach restauracji. O kogo chodzi? (2 pkt)
6. Bronisław Komorowski to nie jedyny historyk będący głową państwa polskiego. Podaj imię i nazwisko innego polskiego historyka, który przed 1989 r. pełnił de facto obowiązki głowy państwa. [Przy czym w obowiązującej wówczas konstytucji pojęcie głowy państwa nie funkcjonowało; w pytaniu nie chodzi o premiera ani pierwszego sekretarza KC PZPR]. (2 pkt)
7. Ten słynny francuski filozof z XII w. za swój nieprawy związek zapłacił m.in. kastracją i zamknięciem w klasztorze. Jak się nazywał i jakie imię nosiła jego kochanka? (2 pkt)
8. Jak się nazywał i w jaki sposób został zatopiony niemiecki ciężki krążownik z okresu II wojny światowej, który zatonął w czasie desantu wojsk niemieckich w Oslo w 1940 r.? (2 pkt)
9. Jak nazywała się (podaj imię i nazwisko) pierwsza młodzieńcza miłość Franciszka Karpińskiego, córka kapitana wojsk saskich? (3 pkt)
10. Pewien uciekający z Polski władca swój pierwszy obiad poza granicami kraju zjadł w miasteczku na Śląsku Cieszyńskim. Właściciel zajazdu przez lata chwalił się, że jadł u niego sam król. Co to za miasteczko i jak się dzisiaj nazywa? (3 pkt)
11. Na jakim instrumencie grał mężczyzna widoczny na tym zdjęciu? (3 pkt)
12. Poniższe zdjęcie zrobiono podczas jednej z wielu rozpraw głośnego we Francji procesu. Spór wokół oskarżonego sprawił m.in., że Edgar Degas przestał rozmawiać z Claudem Monetem i Camillem Pissarro. Podaj imię i nazwisko oskarżonego w tym procesie. (3 pkt)
13. Oto seria zdjęć przedstawiających znanego malarza w dość nietypowej sytuacji. Podaj jego imię i nazwisko. (3 pkt)
14. W XVII w. jeden z wodzów polskich mimo braku sukcesu w starciu z ogromnym najazdem tatarskim tak przedstawił swoje rzekome triumfy, że nawet sam papież gratulował królowi polskiemu sukcesów jego wojsk. O jakiego wodza (podaj imię i nazwisko) i papieża chodzi? W którym roku miały miejsce te wydarzenia? (3 pkt)
15. Podaj imię i nazwisko wybitnego [śląskiego] kajakarza, czterdziestodwukrotnego mistrza Polski, który zakończył karierę w 1964. (4 pkt)
16. W 1770 roku Maria Antonina zabrała z Wiednia do Paryża bidet obity aksamitem. Jakiego koloru był ów aksamit? (4 pkt)
17. Co przedstawia opisana następująco alegoria? Niewiasta trzymająca okrągłe, przezroczyste, grube i wypukłe zwierciadło naprzeciwko oka Słońca, którego promienie, przechodzące przez środek zwierciadła, zapalają pochodnię, jaką trzyma ona w prawej ręce. Z rękojeści zwierciadła zwisa kartusz z wypisanym na nim [...] mottem [...]. (4 pkt)
18. „Malta wsławiła się także w tym przypadku bardziej, niż tysiącznych statków i ludzi niewiernych, ale niewinnych i z handlu żyjących, zabieraniem”. Tak skomentował pomoc Kawalerów Maltańskich dla ofiar trzęsienia ziemi na Sycylii jeden z czołowych polskich publicystów doby oświecenia. Opinia ta stała się pretekstem do trwającego kilka lat sporu z jego konkurentem o niezwykle konserwatywnych poglądach. O jakich dwóch publicystów chodzi? (4 pkt)
1. Podaj imię i nazwisko Polaka, który w XVIII wieku miał jakoby zostać królem Madagaskaru? Uwaga: nie chodzi o Beniowskiego. (2 pkt)
2. W latach 70. XIX w. najpopularniejszy katechizm na ziemiach polskich, tj. „Mały katechizm” Antoniego Putiatyckiego, zyskał konkurencję. Nowy katechizm do 1909 roku doczekał się 21 wydań. Podaj imię i nazwisko autora tego nowego popularnego katechizmu. (2 pkt)
3. Podaj imię osoby, która pełniła funkcję przywódcy greckiej wyprawy kolonizacyjnej z Thery do Cyrenejki w VII wieku p.n.e.? Jak w języku greckim nazywano przywódcę takiej wyprawy? (2 pkt)
4. Dlaczego ustawienie litej ściany w pewnej odległości od drzwi zewnętrznych, na wprost głównego wejścia, jest w kulturze chińskiej dobrym sposobem zabezpieczenia się przed złymi duchami? (2 pkt)
5. Na rynku którego polskiego miasta można przeczytać taki oto napis (tłumaczenie z łaciny): „Wzniesiona jest ta statua z futer kucharek (...)”? (2 pkt)
6. Pewien słynny zagraniczny historyk opublikował na początku lat 70. artykuł w Śląskim Kwartalniku Historycznym „Sobótka”. Podaj imię i nazwisko tego historyka oraz tytuł jego artykułu. (3 pkt)
7. Jak nazywał się pierwszy członek dynastii panującej urodzony w Polsce, który został świętym (podaj imię, numer i przydomek)? Którego państwa był władcą? (3 pkt)
8. Podaj imię i nazwisko najsłynniejszego kinowego odtwórcy roli tego władcy. (3 pkt)
9. Podaj imię i nazwisko historyka, który odkrył średniowieczny rękopis, z którego pochodzi poniższy cytat:„Ten [kraj] początek swego zbawienia zawdzięczał kupcom. Ci przypędzeni burzą przybyli nad wielką rzekę zwaną Dźwina, płynącą z krajów Rusi, i ujrzeli naród prosty i bezbronny. Ostrożnie i z wolna otrzymali od nich [zgodę[, ażeby zbudować kamienne ogrodzenie wokół niewielkiego dworu na wyspie wymienionej rzeki, aby wilki i złoczyńcy nie niepokoili w nocy ich samych lub trzód tam nabytych. Po wykonaniu zaprawy do murowania zaczęli wznosić dość silny kasztel. Mieszkańcy oglądając go tak mówili: „»Pozwólmy, żeby ci ludzie wznosili kamienie, a po wykonaniu dzieła obwiążemy je bardzo silnymi powrozami i zaprzęgnąwszy do tych powrozów wiele wołów i koni powalimy wszystko w jednej chwili na ziemię«. Lecz kiedy przybyli z wymienionymi przyrządami, ujrzeli wielu swoich zabitych strzałami obrońców. Po odbyciu narady zawarli z kupcami wieczysty pokój. W ten sposób zaczęło się tam rozprzestrzeniać chrześcijaństwo”. (3 pkt)
10. Gdzie (podaj nazwę miejscową) wykonano te zdjęcia? (3 pkt)
11. Podaj imiona i nazwiska autorów tych dwóch definicji geografii historycznej:1. „W ten sposób geografia historyczna jest nauką, która przedstawiając dzieje krajobrazu kulturalnego i historyczno-politycznego, bada rolę i znaczenie danego środowiska geograficznego w rozwoju sił wytwórczych i odpowiadających im stosunków produkcyjnych poszczególnych społeczeństwo ludzkich”.2. „Geografia historyczna bada środowisko geograficzne w rozwoju metodami historycznymi i geograficznymi oraz przedstawia na jego podłożu wszystkie przejawy ludzkiej działalności, nadające się do zobrazowania ilościowego i przestrzennego w ujęciu kartograficznym”. (3 pkt)
12. Pewien wybitny rosyjski literat dostąpił „zaszczytu” bycia cenzurowanym przez samego cara. Ta niewygodna sytuacja wywołała jednak pewnego razu zachwyt pisarza. W jednym z jego utworów władca, oburzony pojawieniem się w opisie pokoju słowa „nocnik”, zamienił je na „budzik”. Autorowi tekstu tak spodobała się ta poprawka, że bez wahania ją zaakceptował i „budzik” znalazł się na stałe w ostatecznej wersji tekstu. Jak nazywał się ów pisarz (podaj imię, otczestwo i nazwisko) i jaki tytuł nosił ocenzurowany utwór? (3 pkt)
13. Okres Wielkiego Bezkrólewia w XIII-wiecznych Niemczech sprzyjał rodzeniu się wśród społeczeństwa indywidualizmu oraz pytań o podstawowe wartości, na jakich człowiek powinien opierać się w tej niepewnej sytuacji. Na tej fali pewien kaznodzieja wygłosił (zachowane w wersji niemieckiej i łacińskiej) kazanie – reinterpretację przypowieści z Ewangelii św. Matusza – w którym przekonywał, że najważniejszą wartością jest sam człowiek. Jak się nazywał ów kaznodzieja i jaki tytuł nosiło jego kazanie? (3 pkt)
14. Ten starożytny grecki teoretyk wojskowy z okresu cesarstwa rzymskiego stworzył dzieło, w którym charakteryzował przede wszystkim wojskowość grecką i macedońską. Jego praca była przywoływana także w późniejszym okresie, m.in. przez Arabów w XIV wieku, oraz na przełomie XV i XVI w. w Europie Zachodniej. Jak się nazywał i jaki tytuł (polski) nosiło jego dzieło? (3 pkt)
15. W czasie polskiego Października 1956 r. pojawiła się bardzo popularna plotka o poparciu, jakiego miał udzielić polskim przemianom jeden z przywódców światowego mocarstwa. Jego postawa miała jakoby zapobiec interwencji radzieckiej w Polsce. O jakiego przywódcę chodzi? (3 pkt)
16. Pewien czeski poeta i tkacz żyjący w XIX wieku był spokrewniony po mieczu z żyjącym obecnie polskim genealogiem i popularyzatorem genealogii. Podaj imiona i nazwiska obu tych osób. (4 pkt)
17. Jak nazywała się matka jedynej znanej nieślubnej Piastówny? (4 pkt)
18. Kto, gdzie i kiedy (podaj datę dzienną) wystawił ten dokument? Jaki klasztor (podaj miejscowość i nazwę zakonu) mógł cieszyć się z postanowienia wystawcy tego dokumentu? (4 pkt)
19. Podaj imiona i nazwiska autorów poniższych słów, obywateli jednego z europejskich mocarstw.1. „Historia usprawiedliwia wszystko, czego się pragnie. Nie uczy absolutnie niczego, bowiem zawiera wszystko i daje przykłady wszystkiego. [...] W aktualnym stanie świata niebezpieczeństwo, aby dać się uwieść Historii, jest większe, niż było kiedykolwiek”.2. „[...] przeszłość nie może oświecać przyszłości i [...] aby stawić czoła nowym wydarzeniom, lepiej jest mieć umysł nie troszczący się o tradycję, niż zaślepiony przez jej fałszywe nauki. Wielką nauką Historii jest nigdy nie zdawać się na jej nauki”. (4 pkt)
20. W latach 80. kierownictwo PZPR rozważało założenie nowego czasopisma popularnonaukowego dla młodzieży lub przejęcie jednego z już istniejących na rynku periodyków historycznych. Cel był jasny – wpłynięcie na edukację najmłodszego pokolenia obywateli PRL. O jakim funkcjonującym już czasopiśmie myślano? (4 pkt)
Zimir