Erystyka czyli sztuka prowadzenia sporów.pdf

Erystyka. Sztuka

prowadzenia sporów

(twarda oprawa)

Autor: Artur Schopenhauer

T³umaczenie: Tomasz Sapota

ISBN: 978-83-246-0783-9

Format: 122 × 194, stron: 88

Mistrzostwo s³ownej szermierki

W dzisiejszym œwiecie polityki i biznesu, a tak¿e w ¿yciu codziennym spory i dyskusje

wygrywaj¹ nie ci, którzy maj¹ racjê, lecz ci, którzy za pomoc¹ sprytnych sztuczek,

a czasem nawet bezczelnych chwytów potrafi¹ zapêdziæ przeciwnika w kozi róg.

Czêsto robi¹ to tak chytrze, ¿e ich rozmówcy nie zauwa¿aj¹ powa¿nych b³êdów

logicznych w prezentowanym rozumowaniu. Owi wspó³czeœni sofiœci graj¹ na ludzkich

emocjach i odwracaj¹ uwagê od sedna sprawy — wy³¹cznie w celu upozorowania

s³usznoœci swojej tezy. Warto poznaæ techniki stosowane przez takich wytrawnych

polemistów — niekoniecznie po to, by je stosowaæ, lecz po to, by umieæ broniæ siê

przed pu³apkami, jakie na nas zastawiaj¹.

„Erystyka” napisana zosta³a przez niemieckiego filozofa Artura Schopenhauera oko³o

1830 roku. Chocia¿ od jej powstania minê³o ponad sto siedemdziesi¹t lat, ksi¹¿ka ta

nie straci³a na aktualnoœci. Autor opisa³ w niej trzydzieœci osiem forteli stosowanych

w dyskusjach przez ludzi, którzy za wszelk¹ cenê chc¹ udowodniæ swoj¹ racjê,

bez wzglêdu na s³usznoœæ ich argumentów. To wspania³e dzie³o, pe³ne ciekawych

spostrze¿eñ i przyk³adów zaczerpniêtych z ¿ycia.

Prowadzenie sporów jest sztuk¹ — i warto siê jej nauczyæ

spis

wprowadzenie

dialektyka

erystyczna

podstawa

wszelkiej

dialektyki

treści

podstawa wszelkiej dialektyki

Uogólnienie. Sprawić, by twierdzenie

przeciwnika przekroczyło swą natural-

ną granicę, zinterpretować je jak najo-

gólniej, nadać mu jak najszerszy zakres i uczynić prze-

sadnym; natomiast własne twierdzenie ograniczyć

maksymalnie co do sensu, zadbać o to, by miało ono jak

najwęższy zakres, albowiem im ogólniejszy charakter

posiada poszczególne twierdzenie, tym częściej zostaje

ono zakwestionowane. Środkiem zaradczym jest ścisłe

sformułowanie puncti 30 bądź status controversiae 31 .

PRZYKŁAD 1. Powiedziałem: „Anglicy są

pierwszym narodem w dziedzinie dramatu”. Prze-

ciwnik postanowił zastosować instancję i odparł:

„Jak wiadomo, w muzyce, a więc także w dzie-

dzinie opery, nie zdołali oni niczego dokonać”.

Odparłem atak przypomnieniem, „iż muzyka

nie mieści się w pojęciu dramaturgii, to ostatnie

30 Punktu — przyp. red.

31 Stanu sporu — przyp. red.

podstawa wszelkiej dialektyki

obejmuje bowiem tylko tragedię i komedię”, o czym

mój adwersarz doskonale wiedział, ale po prostu

spróbował tak uogólnić moje twierdzenie, ażeby

dotyczyło ono wszelkich inscenizacji teatralnych,

a więc także operowych, a więc również muzycz-

nych, i uczynił to, by zapewnić sobie nade mną

zwycięstwo. Niech natomiast własne twierdzenie

zostanie zawężone bardziej, niż to leżało w na-

szym pierwotnym zamiarze — o ile użyte słowa

pozwalają na taki zabieg.

PRZYKŁAD 2. A mówi: „Traktat pokojowy

z 1814 roku przywrócił niezależność również

wszystkim niemieckim miastom hanzeatyckim”.

Z ust B pada instantia in contrarium , iż Gdańsk

został przez ten traktat pozbawiony niezależno-

ści przyznanej przez Bonapartego. Dyskutant

A ratuje się tak oto: „Powiedziałem: »wszystkim

niemieckim miastom hanzeatyckim«, a Gdańsk

był polskim miastem w Hanzie”. Tego fortelu

uczy już Arystoteles w Topikach (VIII, 12,11).

PRZYKŁAD 3. Lamarck ( Philosophie zoologi-

que ) odmawia polipom wszelkich odczuć, po-

podstawa wszelkiej dialektyki

nieważ te zwierzęta nie mają nerwów. Wszakże

niewątpliwie postrzegają one, przenosząc się

bowiem z gałęzi na gałąź, podążają tam, skąd

pada światło, a ponadto dopadają łupu. Dlate-

go też uważano, że masa nerwów rozkłada się

u nich równomiernie w masie całego ciała, nie-

jako stapia się z nią; polipy zapewne postrzega-

ją, ale brak im odrębnych narządów zmysłów.

Ponieważ to domniemanie przeczy założeniu

Lamarcka, jego argumentacja przedstawia się

tak oto: „Wszystkie części ciała polipa musiałyby

w takim przypadku posiadać zdolność do wszel-

kich odczuć, a także do poruszania się, wyraża-

nia woli, myślenia; polip byłby więc w każdym

punkcie swego ciała obdarzony wszystkimi

narządami najdoskonalszego zwierzęcia, każ-

dy punkt mógłby widzieć, czuć zapach i smak,

słyszeć itd., a nawet myśleć, formułować sądy

i wnioski — każda cząstka jego ciała byłaby

doskonałym zwierzęciem i polip jako taki góro-

wałby nad człowiekiem, ponieważ każda cząst-

ka organizmu polipa posiadałaby te zdolności,

którymi dysponuje człowiek, o ile jest istotą

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: