200308~2.DOC

21

1.5.          Kształtowanie się osobowości dziecka w młodszym wieku szkolnym.

Psychiczne cechy osobowości człowieka, jego zdolności i umiejętności, cechy jego charakteru kształtują się w ciągu życia. Człowiek nie rodzi się z taką lub inną osobowością, ale staje się nią.

Osobowość dziecka jest strukturą złożoną i podlegającą w toku rozwoju dojrzewaniu i hierarchizacji.

Różni się tym od osobowości dorosłego, że jest jeszcze „nieskrystalizowana”.

„Osobowość jest swoistym, scalonym i zorganizowanym systemem całego postępowania (zachowania się) człowieka.”[1]

Czynnikami wpływającymi na kształtowanie się osobowości są :

Aktywność własna kształtująca osobowość, środowisko biologiczne i społeczne, role społeczne, osoby znaczące i przejmowanie wzorów.

Składkami osobowości są : temperament, zdolności i uzdolnienia, inteligencja, potrzeby, zainteresowania, postawy oraz obraz samego siebie i obraz świata.[2]

              W psychologii rozwojowej przyjmuje się na ogół, iż :

-         osobowość małego dziecka kształtuje się różnie w zależności od warunków środowiskowych, w których dziecko żyje oraz od procesu wychowawczego;

-         osobowość małego dziecka odznacza się ogromną plastycznością;

-         w ciągu pierwszych lat życia kształtują się te podstawy osobowości dziecka, które w poważny sposób zdecydują o dalszym jej rozwoju.[3]

Psychologowie uważają, że zasadniczym okresem kształtowania się osobowości jest pierwszych pięć lat życia człowieka.

              Młodszy wiek szkolny, w który wkroczyło dziecko 7 – letnie, charakteryzuje doskonalenie się struktury całej osobowości. Szereg nowych zjawisk nie tylko pogłębia, ale w licznych przypadkach także nadaje nowy kierunek rozwojowi osobowości dziecka w wieku szkolnym.[4]

W tym wieku dziecko porównuje swój wygląd zewnętrzny z wyglądem rówieśników, pragnie być do nich podobne. Wszelkie różnice w wyglądzie fizycznym wpływają niekorzystnie na rozwój obrazu samego siebie. Na kształtowanie się osobowości dziecka wpływają takie różnorodne defekty fizyczne.

Dążność do zaspokajania potrzeb jest jednym z ważniejszych wyznaczników rozwoju osobowości. Powstawanie nowych potrzeb psychologicznych (poznawczych, społecznych, sukcesu, przynależności do grupy) jest uzależnione od zaspokajania potrzeb podstawowych, takich jak : potrzeby biologiczne, potrzeba bezpieczeństwa i miłości.[5] Dziecko w młodszym wieku szkolnym coraz bardziej poszerza swoją wiedzę o świecie. Ważną rolę odgrywają tu zainteresowania dziecka. Dojrzewający układ umożliwia coraz doskonalsze przetwarzanie napływających bodźców. Pod wpływem oddziaływań środowiskowych ustala się też typ temperymentalny dziecka (choleryk, sangwinik, flegmatyk, melancholik).

Na rozwój osobowości w wieku od siedmiu do dwunastu lat, w drugiej mierze wpływa środowisko rówieśnicze. Jednostka akceptowana przez grupę będzie miała tolerancję do pozytywnego obrazu siebie.[6] Dla dziecka wiele znaczy, w tym wieku nauczyciel, który jest wzorem do naśladowania. Jego zdanie, jak i zdanie rówieśników jest ważniejsze dla dziecka, niż zdanie rodziców.

Osobowość jest jednolitą i zorganizowaną całością, jaką tworzą funkcje psychiczne jednostki. To „zintegrowany” system utrwalonych postaw i tolerancji zachowania się, za pomocą których jednostka w charakterystyczny dla siebie sposób przystosowuje się do swego środowiska.