radiologia.pdf

www.lek2002.prv.pl

RADIOLOGIA

WYKŁADY

MATERIAŁY NA EGZAMIN

thx to Dentes, SubZero, DevilEye

wszelkie poprawki, błędy i niedociągnięcia proszę zgłaszać pod woland_83@tlen.pl

www.lek2002.prv.pl

ANGIOGRAFIA

Badanie nazywane jest również: BADANIE RADIOLOGICZNE NACZYŃ

Nazwa zwyczajowa: Angio, Badanie naczyniowe

TEORETYCZNE I TECHNICZNE PODSTAWY BADANIA

Badanie polega na uzyskiwaniu obrazu naczyń przy pomocy promieniowania

rentgenowskiego. W prawidłowych warunkach naczynia krwionośne nie są widoczne na

zdjęciach rentgenowskich. Aby móc je uwidocznić, należy do światła naczynia wprowadzić

środek cieniujący (kontrast) silnie pochłaniający promieniowanie rentgenowskie.

Wypełniając wnętrze naczynia, kontrast uwidacznia się na zdjęciach rentgenowskich jako

jednolity cień układający się zgodnie z przebiegiem badanych naczyń. Technika

arteriografii opiera się na dwóch zasadniczych metodach badania. Pierwsza polega na

bezpośrednim nakłuciu tętnicy (tzw. metoda Dos Santosa) i następnie wstrzyknięciu przez

wprowadzoną do naczynia końcówkę igły środka cieniującego (najczęściej jest to

uropolina), który wypełnia światło naczyń krwionośnych. Jednoczasowo wykonywane są

serie zdjęć rentgenowskich pozwalające na uwidocznienie naczyń i ewentualnych ich

nieprawidłowości (np. zwężenie naczynia). Druga metoda polega na cewnikowaniu tętnicy

tzw. metodą Seldingera. Metoda ta polega na nakłuciu dużej tętnicy (udowej, pachowej,

ramiennej) specjalną igłą (kaniula), poprzez którą wprowadza się elastyczny prowadnik.

Następnie usuwa się igłę tak, aby po prowadniku móc wprowadzić cewnik do światła

naczynia. Do zewnętrznego końca cewnika podłącza się najczęściej automatyczną

strzykawkę, za pomocą której podawany jest środek cieniujący do światła tętnic. Środek

ten, mieszając się z płynącą krwią, dokładnie wypełnia światło naczynia, dzięki czemu

podczas wykonywania zdjęć rentgenowskich dokładnie widać obraz wnętrza naczyń.

Cewniki, które wykonane są z elementów zawierających metale, są widoczne na zdjęciach

rentgenowskich, co umożliwia wprowadzenie ich końcówek do określonych naczyń stale

kontrolując na ekranie monitora rentgenowskiego miejsce, gdzie znajduje się cewnik . Jest

to zasada tzw. wybiórczej (celowanej) arteriografii. Obie metody: Dos Santosa i Seldingera

są jednakowo szeroko stosowane w różnych modyfikacjach, w zależności od badanej

okolicy i celu badania.

Najnowsza metoda badania (tzw. cyfrowa angiografia subtrakcyjna - DSA) polega na

wykorzystaniu specjalnego wzmacniacza rentgenowskiego oraz komputera

przetwarzającego obraz rentgenowski w celu eliminacji ewentualnych struktur kostnych i

pozostawienie wyłącznie cieniów naczyń krwionośnych. W trakcie angiografii naczyniowej

celem dokumentacji badania, istnieje możliwość zarejestrowania obrazu w dowolnym

momencie na zdjęciu rentgenowskim. Nowoczesne aparaty do wykonywania angiografii

mają także możliwości zarejestrowania całości badania na taśmie filmowej lub na kasecie

wideo. Badanie naczyniowe należy obok badania rezonansu magnetycznego do

najdroższych badań rentgenowskich.

CZEMU SŁUŻY BADANIE?

Badanie daje możliwość wykrycia i określenia rodzaju zmian patologicznych w obrębie

naczyń, np.: utrudnienie przepływu krwi, zmiana kształtu naczynia i narządów.

Szczególnym rodzajem badania jest ocena naczyń wieńcowych serca czyli tzw.

koronarografia. Ponadto, badanie angiograficzne służy wykryciu patologicznych naczyń

poprzez uwidocznienie ich nieprawidłowego ułożenia przestrzennego. Badanie można

jednocześnie połączyć z zabiegiem leczniczym, polegającym na podaniu w żądane miejsce

w układzie naczyniowym leku (chemioterapeutyk, leku rozpuszczającego skrzeplinę) lub na

www.lek2002.prv.pl

wykonaniu terapeutycznego zamknięcia naczynia (zapobieganie krwotokom, wywoływanie

martwicy tkanki guza nowotworowego).

WSKAZANIA DO WYKONANIA BADANIA

W postępowaniu diagnostycznym

• Podejrzenie zmian naczyniowych w mózgowiu (malformacja naczyniowa, tętniak

naczyń mózgowych).

• Podejrzenie guza mózgu - możliwość uwidocznienia unaczynienia patologicznego.

• Guzy i zwężenia tętnic nerkowych.

• Podejrzenie zmian miażdżycowych w naczyniach w obrębie aorty, naczyń miednicy

oraz naczyń kończyn dolnych.

• Podejrzenie tętniaka aorty i dużych naczyń.

• Guzy wątroby.

• Zmiany miażdżycowe w naczyniach szyjnych.

• Inne.

W postępowaniu interwencyjnym

• Poszerzanie zwężonych naczyń cewnikiem zakończonym specjalnym balonikiem.

• Zamknięcie światła (embolizacja) pojedynczych naczyń specjalnymi spiralkami (np.

zamykanie naczyń w malformacji naczyniowej).

• Podawanie w obrębie zmiany patologicznej leków za pomocą cewnika

wprowadzonego do naczyń ( np. chemioterapeutyków w nowotworach).

• Rozpuszczania zatorów tętniczych przez podawanie leków przez wprowadzony do

tętnic cewnik, którego końcówka znajduje się w pobliżu zatoru (najczęściej jest to

skrzeplina).

• Inne.

Badanie jest wykonywane na zlecenie lekarza

SPOSÓB PRZYGOTOWANIA DO BADANIA

Do badania należy zgłosić się na czczo. Każdy pacjent musi osobiście podpisać zgodę na

przeprowadzenie badania,, zapoznając się wcześniej z trybem badania i ewentualnymi

następstwami. Przed badaniem pacjent otrzymuje leki uspokajające. W przypadku

pacjentów z wysokim ciśnieniem tętniczym konieczne jest przyjęcie leków obniżających

ciśnienie krwi.

Badania nie wykonuje się u osób z wolem nadczynnym tarczycy uczulonych na jodowe

środki kontrastowe,, wysokim ciśnieniem tętniczym krwi,, skazą krwotoczną. Unika się

wykonywania badania u osób z alergią lub uczuleniem na leki. Patrz dodatkowo "Sposób

przygotowania do znieczulenia" w "Metody anestezjologiczne w badaniach

diagnostycznych" w rozdziale "Metody znieczulania". Badanie wykonuje się w znieczuleniu

miejscowym lub znieczuleniu ogólnym. U dzieci badanie wykonuje się w znieczuleniu

ogólnym

BADANIA POPRZEDZAJĄCE

Badanie angiograficzne jest badaniem inwazyjnym,, toteż powinno być wykonane jako

badanie ostatnie i tylko w przypadku istnienia bezpośrednich wskazań do badania. Zwykle

badanie to jest poprzedzone tomografią komputerową w przypadku badania mózgowia

badaniem ultrasonograficznym (USG) lub badaniem dopplerowskim. Wyniki

www.lek2002.prv.pl

poprzedzających badań dodatkowych powinny być dostarczone przed wykonaniem

badania angiograficznego. Patrz dodatkowo "Badania poprzedzające znieczulenie w

"Metody anestezjologiczne w badaniach diagnostycznych w rozdziale "Metody

znieczulania".

OPIS BADANIA

Pacjent do badania układany jest na ruchomym stole, w pozycji leżącej na plecach

(Ryc.17-1). Przed badaniem wykonuje się znieczulenie miejscowe w okolicy nakłuwanego

naczynia. Miejsce nakłucia naczynia jest najpierw dezynfekowane, a następnie znieczulone

miejscowo przez podskórne podanie środka znieczulającego. Lekarz badający nakłuwa

odpowiednie duże naczynie igłą i następnie przez igłę wprowadza do światła naczynia

prowadnik (wąski giętki pręcik o średnicy kilku milimetrów). Po wprowadzeniu prowadnika,

a następnie po nim cewnika do określonego naczynia, wykonywane są serie zdjęć

rentgenowskich równocześnie z podawaniem przez cewnik środka cieniującego.

Równocześnie, przez ten sam cewnik, możliwe jest podawanie leków, poszerzanie

naczynia bądź zamknięcie światła naczynia przez wytworzenie "czopów" (embolizacja).

Zwykle wykonuje się około 20 zdjęć rentgenowskich w różnych projekcjach (głównie

boczne i przednio-tylne) celem dokumentacji badania. W trakcie wykonywania badania

pacjent nie może się ruszać. Ponadto przez kilka sekund, kiedy podawany jest kontrast i

wykonuje się zdjęcia pacjentowi, zwykle nakazuje się wstrzymać oddech. Podawanie

kontrastu może wywołać krótkotrwałe dolegliwości ("uderzenie gorącej fali do głowy", bóle

głowy, niekiedy zawroty głowy, szum w uszach lub błyski przed oczyma), o których

natychmiast należy poinformować badającego.

Po wykonaniu badania lekarz wyciąga cewnik oraz zakłada opaskę uciskową na nakłute

naczynie w celu zahamowania krwawienia. Patrz dodatkowo "Opis metod znieczulenia" w

"Metody anestezjologiczne w badaniach diagnostycznych" w rozdziale "Metody

znieczulania". Wynik badania przekazywany jest w formie opisu, niekiedy z dołączonymi

kliszami rentgenowskimi.

CZAS

Badanie trwa zwykle około godziny, choć może się przedłużyć nawet do 2 godzin.

INFORMACJE, KTÓRE NALEŻY ZGŁOSIĆ WYKONUJĄCEMU BADANIE

Przed badaniem

• Alergia.

• Aktualnie przyjmowane leki.

• Wyniki wszystkich poprzedzających badań.

• Wysokość ciśnienia tętniczego krwi.

• Obecność wola nadczynnego tarczycy.

• Skłonność do krwawień (skaza krwotoczna).

• Ciąża.

W czasie badania

• Wszelkie nagłe dolegliwości (np. ból).

• Jakiekolwiek objawy po podaniu dożylnego środka cieniującego (duszność, zawroty

głowy, nudności).

www.lek2002.prv.pl

JAK NALEŻY ZACHOWYWAĆ SIĘ PO BADANIU?

Pacjent jest odwożony na wózku na oddział szpitalny, gdzie przez co najmniej 24 godziny

powinien leżeć i nie wykonywać większych ruchów ciałem.

Patrz dodatkowo "Jak należy zachowywać się po znieczuleniu?" w "Metody

anestezjologiczne w badaniach diagnostycznych" w rozdziale "Metody znieczulania".

MOŻLIWE POWIKŁANIA PO BADANIU

Rzadko mogą wystąpić następujące powikłania:

• Krwiak w miejscu nakłucia naczynia,

• Oderwanie części ściany tętnicy lub miażdżycowej blaszki przyściennej i

spowodowanie zatoru naczyniowego,

• Przebicie ściany naczynia przez końcówkę cewnika,

• Wstrzyknięcie śródścienne środka kontrastowego, którego następstwem może być

powstanie tętniaka naczyniowego,

• Zakrzep wewnątrznaczyniowy,

• Objawy wtórne po podaniu dożylnego środka kontrastowego (wysypka,

zaczerwienienie i obrzęk skóry, nudności, wymioty, zawroty głowy, zapaść

naczyniowa).

Patrz dodatkowo "Możliwe powikłania po znieczuleniu" w "Metody anestezjologiczne w

badaniach diagnostycznych" w rozdziale "Metody znieczulania". Jeśli jest taka potrzeba,

badanie może być okresowo powtarzane. Wykonywane jest u chorych w każdym wieku.

Nie może być wykonywane u kobiet będących w ciąży. Należy unikać wykonywania

badania u kobiet w II połowie cyklu miesięcznego, u których zaistniała możliwość

zapłodnienia.

ANGIOGRAFIA / DSA

Jest to badanie służące do oceny układu naczyniowego przy zastosowaniu promieniowania

rentgenowskiego i środków kontrastowych (kontrastów) .

Istnieją różne rodzaje badań angiograficznych:

• Angiografia klasyczna:

o arteriografia - badanie tętnic

o flebografia (wenografia) - badanie żył

o fistulografia - badanie przetok dializacyjnych

• Cyfrowa angiografia subtrakcyjna (DSA) - umożliwia ocenę układu naczyniowego

eliminując tło (kości, narządy), pozwala na użycie mniejszej ilości środka

cieniującego

• Spiralna tomografia komputerowa (angio-TK) - patrz rozdział poświęcony tomografii

komputerowej

W angiografii w zależności od tego, które naczynia chcemy uwidocznić podajemy kontrast

dożylnie lub dotętniczo. Środek cieniujący z tętnic, poprzez naczynia włosowate,

przechodzi do żył, a więc w zależności od czasu, w którym wykonamy zdjęcie uwidaczniają

się tętnice bądź żyły. Po pewnym czasie kontrast dociera do nerek, przez które wydalany

jest razem z moczem.

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: