Wykład I

Charakt. współczesnych systemów prod. roln. Rolnictwo jest ściśle powiązane ze środ. przyr. i realizuje 2 cele: cel ekon.- zapewnia dochód ludności zatrudnionej w rolnictwie, cel ekol.- utrzymuje równowagę w agroekosystemach. Warunkiem prawidłowego rozwoju rolnictwa jest harmonijne realizowanie tych 2 celów, które powinno war. wzrost żyzności gleby bez ujemnego oddział. rolnictwa na środ. przyr. oraz powinno zapewnić rolnikowi godziwe życie. Realizacja celów wyglądała różnie na poszczególnych etapach rozwoju rolnictwa: 1)w krajach europ. do początku XIX w. rolnictwo europ. miało charakter pierwotny i charakt. się ekstensywną, prostą organizacją i ekstensywnym sposobem prod. Przeważała stara trójpolówka z ugorem; zwierzęta były utrzymywane w war. nat., bez zadaszenia, z trudem gromadzono paszę na ok. zimowy. Jedyną forma nawożenia roślin były małe ilości obornika pozostawiane w miejscu bytowania zwierząt. Narzędzia jakimi się posługiwano pozwalały na płytkie spulchnianie roli. Plony zbóż kształtowały się na poziomie 1tony z/ha. Produkcja ta przeznaczona była na samozaopatrzenie. Trudno mówić o realizacji 2 celów roln. Rolnictwo nie dawało dochodów. 2)W XIX w. dokonują się zmiany w spos. gospodarowania. Wkracza trójpolówka ulepszona, w której miejsce ugoru zajmują rośl. pastewne. Zapewnia to > produkcję pasz i lepsze zaopatrzenie gleby w N, dzięki uprawie rośl. motylkowych. Poprawia się agrotechnika, coraz szersze stos. pługa, siewnika zbożowego. Plony zbóż wzrastają do 2 ton z ha. Roln. zaczyna realizować cel ekon. Przyspieszenie rozwoju rolnictwa nast. w I poł. XX w. do II wojny świat. W miejsce trójpolówki pojawia się płodozmian, wprowadzane są sposoby żywienia oparte na podstawach naukowych. Do rolnictwa zaczynają wkraczać przem. śr. prod., rośnie zapotrzeb. na prod. rolnicze w zw. z rozwojem miast. Istnieje korzystna relacja cen produktów rolnych do wyrobów przem. i kosztów robocizny. Wszystko to warunkuje rozwój rolnictwa. Dynamicznie rozwijający się przemysł wchłania nadwyżki siły roboczej, które pojawiają się w rolnictwie. Dzięki temu zatrudnienie w rolnictwie utrzymuje się na stałym poziomie. Wydajność prod. rolnej wzrasta do 3ton z ha. Rolnictwo zaczyna realizować w sposób harmonijny cele ekon. i ekol. 3)Burzliwy rozwój rolnictwa nast. po 2 wojnie świat. przez okres 40lat. Siłą napędową rozwoju stał się rozwój przemysłu, który spowodował b. duży odpływ siły roboczej ze wsi do miast. Nastąpił wzrost kosztów pracy w rolnictwie. Przemysł zaczął dostarczać środki prod. dla rolnictwa. Pojawiły się 3 powiązane ze sobą zjawiska: koncentracja, mechan., specjalizacja. Spadek zatrudnienia w roln. doprowadził do zastępowania pracy ludzkiej mechanizacją. Zaczęto powiększać gospod. i wprowadzać specjalizacje w produkcji w określonych gałęziach prod. rolniczej lub zwierz. W prod. rośl. zaczynają dominować zboża i inne rośliny zbierane kombajnem. W prod. zwierz. pojawia się fermowy chów zwierząt. Szybko upowszechnia się intensywne gospodarowanie. Postępowi technolog. podporządkowuje się hodowla, nowe odmiany roślin są przystos. do zmechanizowanych technologii prod. Nowe odmiany stawiają coraz > wymagania co do nawożenia i chem. ochrony. Wzrost chem. rolnictwa. Postęp agrotechn. i biol. doprowadziły do wzrostu wydajności. Plony zbóż zaczęły przekraczać 5 ton z ha. Pojawiła się nadprodukcja żywności. W krajach wysoko rozwiniętych w skutek nadprod. żywności ceny artykułów roln. rosną wolniej niż ceny śr. prod. dla rolnictwa. Gospodarstwa, które nie są w stanie sprostać tym zadaniom bankrutują. W rolnictwie II poł. minionego wieku zaczynają dominować cele ekonom. Intens. rolnictwo niesie za sobą ujemne skutki. Do negat. zaliczamy: uproszczone zmianowanie, zbyt wysokie i niewłaściwe stos. nawozów min, pestycydów; uprawa niezgodna z war. siedliskowymi; niekorz. zmiany w krajobrazie.

Wykład 2 

Roln. integr.- jest wydajne produkcyjnie i zmniejsza uciążliwość roln. dla środ. przyr. *Interpretacja r. integr. zmieniała się przez wiele lat; o r. integr. zaczęto szerzej mówić w PL pod koniec lat 80, jego początki przypadają na późne lata 60, gdy to na sku. nadmiernej chemizacji roln. w USA prezydent J. Kennedy nakazał opracowanie nowej strategii w ochr. rośl., która została nazwana zintegr. ochroną rośl. Strategia ta została opublik. w 73 roku w formie konkretnego zalecenia w ochr. rośl. przez FAO. Od tej nazwy w poł. lat 70 zaczęto tworzyć definicję r. integr. Rozwój idei r. integr. miał szczyt w latach 80, gdy nasiliły się problemy nadprod. żywności w krajach Eur. Zach. Oficjalnie przyznano, że roln. stos, zbyt wiele przem. środ. prod., szczeg, chem. W końcu lat 80 w renomowanych ośrodkach integr. roln. stało się podst. kier. badań. Wyniki badań szybko wdrożono do praktyki. *Pojawiły się proekolog. działania: ograniczenie monokultur, powrót do płodozmianu, ograniczenia w nawoż., ogranicz. il. pestycydów. *Teraz w roln. integr. w krajach wys. rozw. promuje się elementy proekolog., które zmniejszają produkcje. *Idea r. integr. w założeniu stawia na stabilizacje plonów, towarowość prod. *Celem r. integr. jest zapewnienie stabilnej wydajności gwarantującej odp. dochód rolniczy, ale w spos. bezpieczny dla środ. przyr. Dąży się do harmonijnego realizowania 2 c. roln.: ekonom. i ekolog. Wg Majewskiego: system integrowanej prod. – to sposób gospodarow, umożliwiający realizowanie 2 c. przez wykorz. nowoczesnych technik, usprawnianie zarządzania i wdrażanie różnych form postępu, gł. biol. w spos. sprzyjający realizacji tego systemu. Cele ekon.: skuteczna konkur. na rynku produktów roln., osiąganie dochodów z gosp. roln. na poziomie nie niższym niż w roln. konw.; oszczędne stos. środków prod. przy ogranicz. do min. wahaniach plonów, poprawa jak. prod. Cele ekol.: stos. technologii prod. ograniczających do min. skażenie środ. przyr.; ochr. zdrowia i bezp. producenta; rozwój infrastruktury ekolog. i techn. w celu ochr. środ.; kształtowanie i pielęgnowanie krajobr. wiejskiego.

*R. integr. zadowala się uzyskiwaniem < plonów niż roln. intens., ale na rzecz < kosztów prod. *Roln. dopuszcza uproszczenia w uprawie roli, ale w stopniu, który nie prowadzi do znacznego zmniejsz. plonów. Zmniejszenie nakładów na produkcję bez wyraźnej obniżki plonów jest możliwe dzięki umiejętnemu wykorz. środków prod. Dlatego konieczna jest db. znajomość żyzności gleby w nawoż., biol. chorób szkodników i chwastów. *W r. integr. nie mają zastos. kompleksowe technologie uprawy rośl. *Uwaga jest kierowana na uprawę rośl. zgodną z war. siedliska, do właściwego nawożenia, do uprawy odpornych odmian oraz wzmacniania sił obronnych rośl. uprawnych. *Efekty produkcyjne zal. od wiedzy i doświadczenia, intuicji rolnika, trafności i szybkości decyzji, techn. wyposażenia gosp. *Dużą rolę mają ośrodki doradztwa rolniczego ODR, stacje kwarantanny i ochr. rośl. oraz stacje chem-rolnicze. Rolnik powinien mieć wys. kwalifikacje zawodowe, możliwość szybkiego kontaktu ze służbami doradczymi. *Wprowadzenie integr. syst. prod. roln. w PL nie wiąże się z ekstensyfikacją rolnictwa. Poziom zużycia przem. środ. prod. w PL w ostatnich latach jest na tyle niski, że układa się pon. ilości pożądanej w r. integr. *Wraz z intensyfikacją prod. > znaczenia będą nabierać integr. met. prod., pozwalające efektywnie i bezp. dla środ. wykorzystywać przem. czynniki plonotwórcze. *Gosp. w syst. integr. powinno być wyposażone w podst. maszyny i sprzęt do uprawy, siewu i pielęgnowania rośl., aby rolnik mógł wykonywać zabiegi agrotechn. *W r. integr. łączącym c. ekonom. i ekol. dopuszcza się uproszczenia zmianowania. *Elem. r. integr.: *płodozmian *konserwująca uprawa roli *zrównoważone nawoż. org.-min. *integr. ochr. rośl. *Obecnie wiadomo że, r. integr. łączy w sobie najważniejsze elem. r. ekolog.: płodozmian,, nawoż. org., uprawa m/plonów, mech. pielęgnacja, dbałość o żywność i biol. aktyw. gleby oraz elem. r. konw.

Wykład 3

Płodozmian- przyrodniczo i gospodarczo uzasadnione następstwo roślin po sobie na określonych polach gospodarstwa, zaplanowane z góry na kilka lat. Prawidłowy płodozmian powinien gwarantować: utrzymanie żyzności i urodzajn. gleby, odpow. plony zapewniające opłacalność prod., powinien usprawniać pracę w gospodarstwie. Każdy z 3 syst. prod. odznacza się innym podejściem do płodozmianu: 1)w roln. konwencj.- musi zapewniać dużą wydajność pracy i pełne wykorzyst. drogich maszyn. Są stos. uproszczone zmianowania, często złożone z 2-3 gat. roślin, nierzadko podobnych technolog., czyli wysiewanych i zbieranych tymi samymi maszynami. 2)w roln. ekol.- wyklucza stos. chem., przemysł. środków prod., decydujące znaczenie ma plonotwórcza f-cja płodozmianu. Płodozmian musi zapewnić korzystny stan fitosanitarny gleby, duże biol. wiązanie N atmosf. przez rośl. motylkowe i powinien do min. ograniczać straty N z gleby. Płodozmian powinien respektować zasadę: zdrowy płodozmian-zdrowa gleba-zdrowy łan. W tym roln.  znaczenie mają płodozmiany wielopolowe z udział. rośl. motylkowych posiewnych lub mieszanek z trawami, użytkowanymi 2-3 lata. 3)w roln. integr.- jak w ekolog., jest mocno akcentowana plonotwórcza rola płodozmianu, która sprowadza się do: a)kształtowania biol. akt. gleby b)wpływania na zawar. subst. org. w glebie c)wpływania na strukturę gleby d)wpływania na stan zachwaszczenia oraz na zawar. subst. pok. Ad. a) Biol. aktywność. gleby- wyst. w glebie licznych grup różnych gat. flory i fauny. W glebie o dużej akt. biol. wyst. różnorodne mikroorg., które hamują rozwój niektórych bakterii i grzybów, powodujących choroby roślin oraz ograniczające rozwój szkodników. Zjawiska takie określa się korzystnym stanem sanitarnym gleby. Częsta uprawa tego samego lub pokrewnego gat. roślin na tym samym polu prowadzi do zachwiania równowagi m/ poszczególnymi grup. org. glebowych. W konsekwencji namnażają się w glebie org. chorobotwórcze i szkodniki danego gat. oraz zmniejsza się populacja org. antagonistycznych w stos. do tej grupy patogenów. Zjawisku temu (zmęczenie gleby)– towarzyszy spadek plonów. Ad. b) Zmianowanie decyduje o zaw. w glebie subst. org., która decyduje o podst. właść. fiz.-chem. gleby. Ma wpływ na: poj. sorpc. gleby, poj. wodną, aktyw. biol. gleby, właść. cieplne gleby, ułatwia mech. uprawę roli. Zaw. subst. org. w glebie jest najczęściej stos. wskaźnikiem oceny żyzności gleby. Pod wzgl. oddziaływania na bilans subst. org. uprawiane rośliny dzielimy na grupy: *rośl. wzbogacające glebę w subst. org.- motylkowe wieloletnie i ich mieszanki z trawami, strączkowe, poplony na przyoranie) *rośl. zubażające glebę w subst. org.: okopowe, kukurydza, len *rośl. neutralne lub wywierające ujemny wpływ na bilans próchnicy: zboża, rzepak. Bilans subst. org. w glebie w ramach całej rotacji zmianowania można wyliczyć na podst. współcz. jej reprodukcji i degradacji. Ad. c) Poprawa struktury gleby- przez rośl. dobrze ocieniające glebę np. past. wieloletnie oraz rośl. o silnym palowym syst. korzeniowym, rozluźniającym podorną warstwę gleby. Należą: łubin, lucerna, koniczyna, rzepak. Ad. d) Ważną rola w walce z chwastami. Uprawa na przemian na danym polu rośl. ozimych i jarych, zbożowych i nie, jednorocznych i wieloletnich zmniejsza zachwaszczenie łanów roślin. *Częsta uprawa: a)na danym polu tego samego lub pokrewnego gat, nasila występ. chwastów o podobnym cyklu rozwoj. do rośl. uprawnej, b)zbóż jarych sprzyja nasileniu występ. owsa głuchego, c)okopowych- szarłatu, chwastnicy jednostronnej, komosy białej. *Roln. dysponuje herbicydami, pozwalającymi skutecznie ograniczać zachwaszczenie, niezal. od zmianowania, jednak ich stos. zwiększa koszty produkcji i może stworzyć zagrożenie ekolog. *Produkcja rośl. powinna być wielokierunkowa, z możliwością dominacji 2 lub 3 grup roślin. Udział zbóż w strukt. zasiewów nie powinien przekraczać 70%, buraka lub ziemniaka- do 33%. Gdy udział zbóż jest >50% to powinny być uprawiane 2-3 gat. zbóż w tym ozime jak i jare. Obok pszenicy i jęczmienia wskazana jest uprawa owsa w siewie czystym lub w mieszankach z jęczmieniem lub pszenżytem jarym. Owies dzięki odporności na zgorzel źdźbła i małą podatność na inne choroby jest db. przedplonem dla innych zbóż. W roln. integr. należy preferować zboża ozime, chroniące przed erozją oraz ograniczające straty N z gleby w okr. jesienno-zimowym. Im < gat. roślin jest uprawianych w gosp. tym > powinno być m/plonów. *Pożądanym elementem zmianowania w roln. integr. są motylk. drobnonasienne i ich mieszanki z trawami lub motylk. grubonasienne. Dostarczają dużej ilości wysoko wartościowej paszy i korzystnie oddziaływują na glebę. Motylk. powodują: *wzrost subs. org. w glebie *zwiększają aktyw. biol. gleby pozostawiając dużo resztek pożniwnych bogatych w N * spulchnienie głębszych warstw gleby przez silny palowy syst. korzeniowy *przyczyniają się do ograniczenia erozji w przyp. roślin wieloletnich. Wprowadzenie do zmianowania rośl. motylk. umożliwia ograniczenie nawożenia N. *M/plony: a)mniejsze znacz. jako źródła paszy, b)większe jako element proekolog. organizacji prod. rośl. Znaczenia nabierają m/plony ścierniskowe oraz wsiewki śródplonowe. Ich zadania: *ograniczenie wymywania azotanów z gleby do wód grunt. w okr. jesie-zim. na skutek pobierania ich i wbudowywania w t-ki rośl. paszowych, *zmniejszenie nasilenia chorób i szkodników przez zwiększ. aktyw. biol. gleby, *poprawa struktury gleby i bilansu subs. org., *ochrona gleby przed erozją w przyp. pozostawienia poplonu jako zasiewów zajmujących pow. gleby na okr. zimy, *zwiększenie prod. pasz przez poplony ozime i wsiewki. *W r. integ. zaleca się pozostawianie na zimę nieprzeoranych poplonów ścierniskowych z roślin jarych, czyli mulczowanie pow. poplonami. Mulczowanie jest uzasadnione w takich ogniwach zmianowania jak: zboża ozime, rośl. jare późnego siewu. Dodatkowo są zmniejszone nakłady na uprawę roli oraz ochrona gleby przed erozją w okr. jesie-zim.

WYKŁAD 4

*Oceniając wpływ płodozmianu na żyzność i urodz. gleby oraz na stan zachwaszczenia pól stwierdza się, że najlepsze są płodozmiany złożone z gat. rośl. należących do różnych grup biol. Preferowane są płodozmiany złożone co najmniej z 2-5 gat. roślin, ale mniej gat. może być na glebach lekkich, a więcej na cięższych. *Zmieniająca się koniunktura na płody rolne zmusza rolników do stos. zmianowań bardziej elastycznych, pozwalających zmieniać dobór rośl. w trakcie trwającej rotacji i ich areał. Gdy zachodzi konieczność zamiany w zmianowaniu 1 rośliny przez inną, zasadą powinno być zastępowanie roślin gat. o podobnej wart. przedplonowej. *Można uprościć zmianowanie np. uwzględniając roślinę tylko na nasiona. Przykład zmianowania uproszczonego: *rzepak oz. *pszenica oz. + poplon ścierniskowy *jęczmień jary z wsiewką poplonową *groch *pszenica oz. Nawożenie w r. integr. Powinno gwarantować opłacalny plon o db. jakości, nie powinno stanowić zagrożenia dla środ. przyr. Spełnia funkcje: 1)wpł. na żywność (jakość, ilość, trwałość), 2)na zdrowie i jakość życia, 3)na dochód (w gospodarce, regionie, w kraju), 4)oddziaływuje na środ. (gleba, woda, powietrze), 5)wpł. na powietrze (flora, fauna, krajobraz). *W roln. integ. podstawę nawożenia powinno stanowić nawożenie org., a min. powinno uzupełniać niezbędną ilość skł. pok. Znaczenie nawozów org. wynika stąd, że spełniają różne funkcje: *stymulują rozwój mikroflory glebowej, w tym antagonistycznej w stos. do patogenów, co zmniejsza porażenie przez choroby i szkodniki, *poprawiają fiz.-chem. właść. gleby decydujące o poj. sorpc., poj. wodnej oraz o strukturze gleby, *są źródłem skł. pok. dla rośl, gł mikroelem., co zwiększa efektywność nawożenia min., *warunkuje utrzymanie + bilansu subs. org. w glebie *W przyp. nadmiaru N, część może wraz z H2O opadową przenikać do wód grunt. W założeniach r. integ. przyjmuje, że obsada zwierząt nie może przekraczać 1,5 szt. dużej / 1 ha. Umożliwia ona: zachowanie dużej samowystarczalności paszowej, właściwe zagospodarowanie nawozów org., zapewnia utrzymanie żyzności gleby. *Podstawą nawożenia org. jest obornik. Dawki jego dostosowuje się do gat. rośliny. W I-ej kolejności obornik dajemy pod rośl., które najlepiej wykorzyst. skł. pok. z nawozów org,. (ziemniak i burak). Zaleca się 30-35 t / ha. W II-ej kolejności zaleca się nawozić obornikiem rzepak i kukurydzę oraz zboża, zwłaszcza na glebach lekkich w dawkach do 20t/ha. W r. integ. dużą rolę przywiązuje się do jego właściwego składowania. Sposób przechowywania wpł. na przemiany gł. C i N, co wpł. na straty tych skł. W czasie złego przechow. obornika straty jego skł. mogą dochodzić do 50%. Ograniczenie strat skł. ma znaczenie ekonom. i ekolog., gdyż tracone skł. mogą być powodem zaniecz. najbliższego otoczenia gosp. Prawidłowo przechow. obornik powinien być składowany na pryzmie lub w gnojowni i natychmiast ubijany. Nie może być zbyt suchy. *W r. integ. dużą uwagę przywiązuje się do słomy, którą przeznacza się ściółkę dla zwierząt bądź przyoruje się po uprzednim rozdrobnieniu lub kompostowaniu. Nie dopuszczalne jest spalanie, bo powoduje to niszczenie mikroorg. glebowych w wierzchniej warstwie gleby i prowadzi do strat subs. org. *Dopuszcza się stos. nawoż. gnojowicą. Często jest traktowana jako substrat nawożenia min. ze wzgl. na duży udział w jej składzie przyswajalnych skł. pok. Zbyt duże dawki gnojowicy mogą powodować skażenie wód grunt. *Aby wzbogacić glebę w subs. org. powinno się uprawić rośl. motylkowe oraz w m/plony. Wzbogacają glebę w subs. org., ograniczają wymywanie N, Ca i Mg z gleby, wzbogacają glebę w N. *Duża ilość subs. org. wprowadzonej do gleby łagodzi skutki uproszczeń w uprawie roli, łagodzi ujemne skutki, przyśpiesza rozkład pestycydów w glebie, sprzyja tworzeniu się próchnicy glebowej. W r. integ. uzupełnieniem nawożenia org. powinno być nawożenie min. *Ważne jest wapnowanie gleb, bo od odczynu gleby zal. efektywność działania innych nawozów. Ok. 80% gleb w Polsce to gleby w mniejszym lub większym stopniu zakwaszone, a ok. 20% o odcz. zasadowym lub obojętnym. Proc. zakwaszenia gleb to zjawisko nat., gdyż jest przewaga opadów nad parowaniem. W PL jest wspomagany przez opad SO2, czyli kwaśny deszcz oraz przez proc. mikrobiol. w glebie. *Zasady nawożenia P i K nie odbiegają od powszechnie zlecanych. Podstawą ustalania wielkości dawek tych nawozów są potrzeby nawozowe, określane na podst. wielkości oczekiwanego plonu i zasobności gleby w te skł., przynajmniej na poziomie średnim. Zasobność gleby w P i K powinno się oznaczać w stacjach chem.-rolniczych lub innych specjalistycznych laborat. chem. Takie badania wykonać raz na 3 lata. Jeżeli stan zasobności gleby w K i P jest zbliżony do zasobności b. wysokiej lub wysokiej należy stos. mniejsze dawki nawozów P i K. Gdy jest niska zasobność w te skł. należy doprowadzić glebę do stanu optymalnego przez zastos. dawek tych skł. w ilości większej od potrzeb pok. roślin. *nawożenie N- określenie dawek stan. problem, bo jest to skł. b. ruchomy w glebie. Jego efektywność zal. od wielu czynników. Brak jest prostych metod określenia potrzeb nawożenia tym skł. Odziaływuje na: a)wielkość plonu, b)jakość plonu, c)zdrowotność rośl., d)skażenie środ. (przenikanie azotanów do wód grunt.), e)opłacalność produkcji z uwagi na wysokość ceny nawozów N. Zaleca się stos. N w dawkach podzielonych, dostosowując je do rytmu pobierania przez rośliny. *Duże znaczenie w r. integ. ma zrównoważone nawożenie wszystkimi skł. pok. Brak 1 z nich może wywołać silniejsze skutki niż obniżony poziom nawożenia wszystkimi skł. Dotyczy ono makro. i mikroel., np.: dla zbóż ważne jest nawożenie Cu, dla motylkowych Mo. Mikroel. można stos. dolistnie wraz z innymi skł. w nawozach wieloskł.. *Ustalając dawki nawozów powinno się dążyć do utrzymania zaw. skł. w glebie na poziomie agronomicznie pożądanym i ekonom. opłacalnym. Prawidłowo stos. nawozy min. są potężnym środkiem prod., ale stos. niewłaściwie mogą stanowić duże niebezp. Zalecane dawki muszą ograniczać do min. straty skł. oraz muszą zapewnić uzyskanie płodów rolnych o wys. jak. Nawozy org. i min., muszą być stos. w taki sposób i w takich terminach, aby zapobiegać przemieszczaniu zaw. w nich skł. do wód otwartych i  grunt.

Wykład 5

Uprawa roli w r. integr.: ma do spełnienia szereg zadań. Obejmuje całokształt zabiegów uprawowych wykonywanych różnymi narzędziami uprawowymi. Najczęściej używanym poję. uprawnym jest uprawka- pojedynczy zabieg uprawowy wykonywany za pom. narzędzi tego samego rodzaju. Uprawką będzie: *płytka czy głęboka orka *bronowanie *włókowanie *kultywatorowanie *wałowanie. Uprawki różnią się m/sobą głębokością wykonywania, różnym nakładem energii. *Zwykle pojedyncza uprawka nie wystarcza dla spełnienia określonych zadań, więc wykonuje się ich kilka bezpośr. po sobie lub w odstępach czasu, by wykorzystać nat. proc. w glebie pod wpł. działania czynn. przyrodn. Szereg uprawek wykonywanych różnymi narzędziami w określonej porze roku dla osiągnięcia określonego celu nazywa się zespołem uprawek. *Uprawki dzielimy na 3 rodzaje: 1.podstawowe (odwracające rolę)- orki, 2.spulchniające i wyrównujące rolę – kultywatorowanie, bronowanie, 3.ugniatające i kruszące rolę (wały). Do uprawek podstaw. zaliczamy: *podorywkę *orkę siewną *o. przedzimową (ziębla) *o. odwrotkę (przykrywająca obornik) *o. razówkę (pod poplony ścierniskowe) *o. melioracyjną. *Jedną z cech współczesnego roln. jest płużna uprawa roli polegająca na głębokim, intensywnym odwracaniu i spulchnianiu, ma liczne zalety: *ogranicza zachwaszczanie pól, *umożliwia wprowadzenie nawozów do gleby, *ułatwia siew roślin. Uprawa płużna jest b. energochłonna, pochłania od 20-50% całkowitych nakładów w uprawie danej rośliny. Jest kosztowna i nie sprzyja utrzymaniu struktury. Uprawa tradycyjna (pełna) à U. uproszczona (ograniczenie liczby zabiegów i głęb. uprawy) à U. konserwująca (zastępowanie pługu kultywatorem o ostrych łapach, zwiększa aktyw. biol. gleby, chroni przed erozją) à U. zerowa (siew bezpośredni – wysiewanie ziaren bezpośr. w ścierń lub rośl. okrywkową). Z płużnej uprawy roli zrezygnować nie można bo od przygotowania roli zal. efektywność działania innych czynn. plonotwórczych. *W r. integ. przyjmuje się taką zasadę, że zabiegów uprawnych powinno się stos. tak dużo, jak to konieczne, aby stworzyć uprawianej roślinie korzystne war. wzrostu, rozwoju, a zarazem tak mało jak to możliwe. Uprawa w r. integ. zakłada: 1.Ograniczenie częstotliwości i głęb. zabiegów uprawowych aby zmniejszyć tempo mineralizacji subs. org. 2.Zastępowanie tam gdzie możliwe orki narzędziami nie odwracającymi roli (grubery, brony rotacyjne, talerzowe), 3.Pozostawienie na pow. gleby resztek pożniwnych lub m/plonów w formie mulczu aby chronić glebę przed erozją, poprawić jej strukturę, ograniczyć zaskorupienie się jej, 4.Zmniejszanie nakładów na uprawę roli, 5.Wzrost zawart. subs, org. w glebie, zwiększenie biol. aktywn. Pożniwna uprawa roli w war. kombajnowego zbioru zbóż i innych powinna: 1.Stwarzać war. do szybkiego rozkładu słomy i resztek pożniwnych W początkowym okresie ich rozkładu uwalniają się duże ilości zw. fenolowych ujemnie działających na wschody i początkowy wzrost roślin następczych. Szybkiemu rozkładowi resztek pożniwnych sprzyja płytkie i db. wymieszanie z glebą. 2.Umożliwiać szybkie kiełkowanie nasion chwastów oraz rośl. przedplonowej, by nie zanieczyszczały zasiewów rośl. następczej. *Do uprawy pożniwnej nie zaleca się stos. pługa, gdyż układa on warstwowo w glebie resztki pożniwne, co zmniejsza tempo ich rozkładu. Zadania te najlepiej spełniają agregaty złożone z kultywatorów o sztywnych łapach wyposażone dodatkowo w wały strunowe lub w brony talerzowe. Do uprawy pożniwnej zaleca się także agregaty takie jak: *brona rotacyjna + wały strunowe lub gleboryzarka + wały strunowe. W ostatnich latach zaniechano na znacznych pow. uprawy pożniwnej. Rolnicy uważają, że w ten sposób zmniejszają nakłady na uprawy roli. Oszczędności te są dyskusyjne, bo w uprawie obowiązuje zasada współzależności m/ zabiegami uprawnymi. Polega na tym, że prawidłowe pod wzgl. jakości i wydajności wykonanie następnego zabiegu uprawowego jest możliwe, gdy wykona się zabieg poprzedzający. Skutki zaniechania uprawy pożniwnej- powoduje to przesuszenie gleby, co zwiększa nakłady na orkę razówkę i przedsiewne doprawianie roli. Wysoka ścierń pozostająca po kombajnowym zbiorze duże chwasty, samosiewy rośl. przedplonowej utrudniają wykonanie orki siewnej, zmniejszają jej wydajność, pogarszają jej jakość. Oszczędność uzyskana pominięciem uprawy pożniwnej zostanie zużyta na orkę wykonywaną w trudniejszych war. oraz na przedsiewne doprawianie roli. Dotyczy to gleb ciężkich. Rezygnacja z uprawy pożniwnej prowadzi do wzrostu zachwaszczenia gł. perzem., do gorszych wschodów uprawianej rośliny i spadku plonu. Uprawa przedsiewna jesienna- podstaw. uprawa przedsiewna pod rośl. oz. wykonywana na głęb. 18-22cm w zal. od: *miąższości poziomu próchniczego *stanu roli po zbiorze przedplonu. Podst. narzędziem jest gruber lub zestawy uprawowo-siewne o różnych elem. roboczych. Po uprawie bezorkowej na pow. pola pozostaje dużo resztek pożniwnych, powodujących, że taka uprawa jest początkowo traktowana przez rolników z rezerwą jako tzw. „uprawa brudna” (brzydka). Gdy brakuje agregatów uprawowych ograniczenie nakładów energetycznych na uprawę w naszych war. można osiągnąć przez: 1.Stos. przemiennej głębokości orek w zmianowaniu. Po rośl. okopowych, strączkowych, rzepaku można bez ryzyka spłycić orkę siewną pod oziminy, nawet do 15cm. 2.Agregatowanie narzędzi uprawowych. W przyp. uprawy pod oziminy może to być łączenie pługa z narzędziami doprawiającymi np: wał Cambella, kolczatka, brona zębata. Ogranicza to liczbę przejazdów i zbędne ugniatania zaoranej roli. 3.Wykonywanie zabiegów uprawowych w optymalnych terminach tj. przy optymalnym uwilgotnieniu gleby. 4.Staranne doprawienie, przygot. roli do siewu. To przedsiewne doprawianie roli decyduje o jak. i równomierności wschodów. Zła przedsiewna uprawa roli powod. wysiew nasion na różną głęb., czego konsekwencją są nierówne wschody. Rośl. wyrastające z nasion umieszczonych zbyt głęboko są osłabione gdyż muszą wytwarzać dł. część podliścieniową, a ten jest uszkadzany przez choroby i szkodniki glebowe. ...