ogrod_2005-03-08.pdf

Ogrd Ð sama radoæ

Ð sama radoæ!

rza ustpi. Mimo to bdmy gotowi na powitanie tej najradoæniejszej i tak ekspansywnej pory

roku. Przemiany w przyrodzie b«d bowiem nast«powa¸y szybko, niemal w oczach.

Gdy tylko ustpi æniegi, a ziemia ogrzeje si« nieco i przeschnie, rozpoczniemy pierwsze siewy do grun-

tu. Warto takýe wykorzysta posiadany inspekt czy tunel foliowy do uzyskania w¸asnej rozsady, ktra

przyspieszy zbiory i obniýy koszty uprawy warzyw oraz kwiatw. Nim ca¸kowicie ruszy wegetacja, sadzi-

my ýywop¸ot. To duýa inwestycja i trzeba dobrze si« do niej przygotowa oraz starannie j wykona.

W sadzie na bieýco przeprowadzamy lustracj« zdrowotnoæci, ktra pomoýe szybko stwierdzi obec-

noæ szkodnika lub pojawienie si« choroby oraz rwnie szybko, a dzi«ki temu skutecznie zareagowa.

Dziæ poznamy szkodnika agrestu, jakim jest plamiec agreæciak, ktrego gsienice zjadaj ca¸e liæcie.

Jeæli jesteæmy otwarci na ciekawe nowoæci warzywnicze, by moýe zainteresuje nas czyæciec bulwiasty,

zwany teý chiÄskim karczochem i japoÄskim ziemniakiem. Jego jadalne bulwy s smaczne, sama ro-

ælina ¸atwa w uprawie, a przede wszystkim sprawdza si« w klimacie Polski.

Pki za oknem uparcie tkwi zima, wykorzystujemy czas na porzdki z roælinami pokojowymi. Przesa-

dzamy, tniemy, czyæcimy, rozmnaýamy. W prosty sposb moýemy rozmnoýy epipremnum z¸ote (daw-

na nazwa tej roæliny to scindapsus z¸ocisty) Ð w wodzie lub sadzc od razu do pod¸oýa w doniczce.

Poza tym warto wybra si« na wiosenne targi ogrodnicze, na przyk¸ad do Kielc, na pocztku kwietnia.

Odkryjemy tam wiele nowoæci roælinnych, b«dziemy mieli moýliwoæ porozmawiania z fachowcami

i uzyskania ich porady, a na towarzyszcym targom kiermaszu za przyst«pn cen« kupimy coæ dla

ozdoby ogrodu czy usprawnienia w nim naszej pracy.

Rozmnaýamy epipremnum

Epipremnum z¸ote (Epipremnum aureum) naleýy do pnczy cz«sto spotykanych w na-

szych mieszkaniach. Jest roælin o niewygrowanych wymaganiach, a jego p«dy osi-

gajce od kilku do kilkunastu nawet metrw mog zamieni æcian«, na ktrej s roz-

pi«te, w jedn zielon mas«.

koÄcw liæci (wysuszone powietrze) oraz ý¸k-

ni«ciem i utrat wielu z nich. W ten sposb p«-

dy epipremnum ¸ysiej Ð liæcie utrzymuj si«

u nasady i na koÄcach. Wtedy wkraczamy z se-

katorem. Usuwamy szpecce roælin« p«dy, rw-

noczeænie wykorzystujc ich fragmenty do spo-

rzdzenia sadzonek.

Juý od lutego (ale najlepiej od kwietnia) aý

do koÄca maja jest czas na rozmnaýanie epi-

premnum. Z ogo¸oconych z liæci koÄcwek p«-

dw pobieramy sadzonki wierzcho¸kowe za-

opatrzone w co najmniej dwie pary liæci

i o zdrowym wierzcho¸ku wzrostu. Ucinamy p«d

pod najniýej po¸oýonym liæciem, a nast«pnie go

usuwamy. Gotowe sadzonki umieszczamy

w wodzie lub w pojemniku z drenaýem na dnie,

wype¸nionym mieszanin ostroziarnistego pia-

sku i ziemi gliniastej. Sadzc, zanurzamy po-

wierzchni« ci«cia w ukorzeniaczu, po czym za-

g¸«biamy sadzonki w pod¸oýu (wczeæniej robi-

my patyczkiem otwory) aý po nasad« liæci, by

koÄcami dotyka¸y dna otworw.

Posadzone sadzonki podlewamy obficie

i okrywamy foli, ktra umoýliwi utrzymanie

sta¸ej wysokiej wilgotnoæci powietrza. Aby nie

przedobrzy, co grozi¸oby rozwojem chorb

grzybowych, codziennie przez kilka minut wie-

trzymy, podnoszc foli«. Pojemnik z roælinami

ustawiamy w jasnym, ale nie naraýonym na sil-

do wi«kszej doniczki po 3-5 sztuk, by uzyska

lepszy efekt po rozroæni«ciu si« roælin. Chcc

pobudzi roæliny do rozkrzewienia, uszczyku-

jemy je.

Epipremnum nie wymaga specjalnego pod-

¸oýa. Najlepiej roænie w miejscu s¸onecznym

(cho nie w pe¸nym s¸oÄcu) lub lekko ocienio-

nym. Dobrze reaguje na zraszanie.

Takie s moýliwoæci epipremnum, o ile w parze

z nimi idzie jego piel«gnacja. Zwykle po zimie,

podobnie jak inne roæliny pokojowe, traci ono

na urodzie. Objawia si« to m.in. zasychaniem

n operacj« s¸oÄca miejscu, w pomieszczeniu

o temperaturze 18-21 st. C.

Os¸on« z folii utrzymujemy ok. 20 dni. Gdy

upewnimy si«, ýe m¸ode roæliny rosn zdro-

wo, zdejmujemy j. Wtedy teý ukorzenione

epipremnum moýemy juý posadzi do docelo-

wego pojemnika. Sadzimy je pojedynczo, ale

Cho sceneria za oknem nie jest wio-

senna, zaczyna si« okres sadzenia ro-

ælin w ogrodzie, jak rwnieý zak¸adania

ýywop¸otw. Mamy na to czas do p«ka-

nia pkw, czyli mniej wi«cej do koÄca

kwietnia. Poniewaý to inwestycja na la-

ta, rwnie waýne jak staranny dobr

gatunkw i przygotowanie pod¸oýa jest

samo sadzenie roælin.

Na wyznaczonym miejscu wytycza-

my lini« ýywop¸otu i do¸ki pod roæliny.

Do tego celu pos¸uýy nam taæma mier-

nicza lub zwyk¸y sznur, za pomoc kt-

rych zaznaczamy ærodki do¸kw. Roæliny

ýywop¸otowe moýemy sadzi w jed-

nym, dwch lub nawet trzech rz«dach Ð

zaleýy to od rodzaju roælin, ich wielko-

æci oraz funkcji ýywop¸otu. Jednorz«do-

wo sadzimy zwykle gatunki iglaste i zi-

mozielone, ktre po rozroæni«ciu si«

utworz dostatecznie zwart æcian«

zieleni. W dwch rz«dach zak¸adamy

ýywop¸ot z gatunkw liæciastych,

umieszczajc roæliny z obu rz«dw

w trjkt lub kwadrat. Odleg¸oæci mi«-

Sadzimy ýywop¸ot

rzenie ziemi mniej wi«cej do 3/4 g¸«-

bokoæci do¸ka. Teraz lekko ubijamy zie-

mi« i podlewamy obficie, odczekujc,

aý woda wsiknie w pod¸oýe. Dopiero

potem uzupe¸niamy ziemi« i lekko ubi-

jamy. Wok¸ roælin moýemy uformowa

rodzaj mis (podobnie jak przy sadzeniu

pomidorw), w ktrych b«dzie groma-

dzi¸a si« (a nie sp¸ywa¸a na boki) woda

przy podlewaniu.

Aby zapobiec zachwaszczeniu gleby

oraz jej przesychaniu, pod¸oýe wok¸

posadzonych roælin æci¸kujemy mate-

ria¸em organicznym, takim jak kora

lub trociny drzew iglastych. Warstwa

æci¸ki powinna wynosi co najmniej

15 centymetrw.

Sadzc ýywop¸ot w pobliýu granicy

posesji, pami«tajmy o zapewnieniu

sobie z obu stron dost«pu do niego

z narz«dziami do odchwaszczania

i noýycami do ci«cia. Pewne odsuni«-

cie go od granicy pozwoli nam po-

nadto unikn zb«dnych niesnasek

mi«dzyssiedzkich.

dzy rz«dami powinny by rwne odst«-

pom w rz«dach. Trzy rz«dy moýemy

wytyczy np. dla ýywop¸otu obronnego.

Najwi«ksz rozstaw« w rz«dzie sto-

sujemy dla gatunkw zimozielonych li-

æciastych oraz iglastych szeroko si«

rozrastajcych. Nieco rzadziej sadzimy

iglaki rosnce wsko i drzewa liæciaste,

a najg«æciej krzewy liæciaste. Oto kilka

przyk¸adw g«stoæci sadzenia roælin

ýywop¸otowych na jeden metr bieýcy.

ûywop¸ot niski (obwdkowy) do 40 cm

wysokoæci z bukszpanu Ð 6-7 lub na-

wet 10 roælin, a liczcy 40-100 cm

z pigwowca japoÄskiego, berberysu

Thunberga i odmiany ãAtropurpureaÒ

Ð 4-5, z bukszpanu Ð 6-7, z mahonii

pospolitej i pigwowca poæredniego Ð

2-3. årednio wysoki ýywop¸ot liczcy

100-200 cm: cisy pospolity i poæredni

Ð 3-4, grab pospolity Ð 4-6, modrzewie

japoÄski i europejski Ð 2-3, ýywotnik

zachodni odmiana ãSmaragdÒ i ãSun-

kistÒ Ð 3-4. ûywop¸ot wysoki powyýej

2 metrw: cisy poæredni i pospolity, cy-

prysik Lawsona ãAlumiiÒ, cyprysik

groszkowy ãPlumosaÒ, ýywotnik za-

chodni ãSpiralisÒ Ð 3-4, buk pospolity Ð

4-5 roælin. W przypadku ýywop¸otw

swobodnych, w ktrych waýn rol« b«-

d pe¸ni¸y takie cechy dekoracyjnoæci,

jak pokrj czy kwitnienie, roæliny sadzi-

my w rozstawie umoýliwiajcej im roz-

wj i osigni«cie najkorzystniejszego

wygldu. W ýadnym wypadku nie mo-

g rosn st¸oczone, cho te ssiadu-

jce ze sob mog i powinny wzajem-

nie si« przeplata i przerasta. Zaleca-

ny odst«p mi«dzy nimi to po¸owa æred-

nicy, jak gatunek osignie po ok.

10 latach uprawy. W kaýdym przypad-

ku roæliny dobrze rozkrzewione, o du-

ýej iloæci bocznych rozga¸«zieÄ i moc-

nym systemie korzeniowym sadzimy

nieco rzadziej niý s¸absze.

Zaleýnie od przyj«tej opcji albo wy-

kopujemy do¸ki pod kaýd roælin«

osobno (co oszcz«dza nam pracy), albo

na ca¸ej d¸ugoæci ýywop¸otu kopiemy

rowek o takiej szerokoæci i g¸«bokoæci,

by swobodnie mieæci¸ si« w nim system

korzeniowy sadzonych roælin. Drugi

sposb jest zalecany dla m¸odych roælin

liæciastych z go¸ymi korzeniami. Lini«

prost pomoýe nam utrzyma napi«ta

taæma. Roæliny sadzimy w rwnych od-

st«pach. Do przysypania bry¸ korzenio-

wych uýywamy spulchnionej ziemi. Aby

efektywnie nawodni sadzone roæliny

i unikn strat wody, przykrywamy ko-

Ogrd

C o prawda kalendarz obiecuje rych¸ wiosn«, jednak zima na tyle zýy¸a si« z nami, ýe nie zamie-

8 Nasz Dziennik Wtorek, 8 marca 2005 OGRîD Ð SAMA RADOå!

Plamiec agreæciak

Juý od wiosny w ramach lustracji roælin

sadowniczych przygldajmy si« uwaýnie

krzakom agrestu. Zauwaýenie w por«

obecnoæci plamca agreæciaka pomoýe

uratowa roæliny oraz plony.

gsienice, ktre ýerujc w czerwcu na liæciach

i zjadajc je ca¸e, mog spowodowa go¸oýe-

ry. Doros¸e maj d¸ugoæ 3-4 cm, s ý¸tobia-

¸e, z czarnymi i ý¸tymi plamami. Poniewaý

wyposaýone s w trzy pary odnýy tu¸owio-

wych i dwie pary odw¸okowych, poruszaj si«

w charakterystyczny sposb, wyginajc pa¸-

kowato cia¸o. M¸ode gsienice maj kolor

zielony, czarn g¸ow« i czarne brodawki.

Doros¸e gsienice szkodnika na agreæcie

moýemy spotka wczesn wiosn, gdy wyýe-

raj pki i zjadaj m¸ode, rozwijajce si« li-

æcie. Dzie¸a zniszczenia dope¸niaj w czerw-

cu. Z kolei w lipcu obserwuje si« lot motyli,

ktre sk¸adaj jaja Ð po 10-15 sztuk w pobli-

ýu nerww liæci. Wyl«g¸e z nich w sierpniu g-

sienice nie powoduj co prawda duýych

szkd, jednak czynnie uczestnicz w cyklu

rozwojowym szkodnika. Jesieni pokazuje si«

pite pokolenie plamca, ktre po uprz«dze-

niu kokonw przytwierdzonych do liæci wraz

z nimi nast«pnie spada na ziemi«, by tam

przezimowa. Przeciwko szkodnikowi zaleca

si« opryski preparatami chemicznymi przed

rozwojem pkw, ale tylko w razie jego licz-

nego wystpienia. W kaýdym przypadku moý-

liwe jest zbieranie i niszczenie zauwaýonych

gsienic oraz z¸oýonych jaj, ktre skutecznie

ograniczy liczebnoæ plamca i zminimalizuje

ewentualne straty.

Plamiec agreæciak to bia¸oskrzyd¸y motyl

o rozpi«toæci skrzyde¸ wynoszcej 4 centyme-

try. Widoczne s na nich poprzeczne ý¸te pa-

sy i ciemne plamy. Postaci szkodliw s jego

Na pocztek sezonu

Ð targi ogrodnicze

Prawdziwi ogrodnicy nie potrzebuj patrze do kalendarza, by zo-

rientowa si«, ýe nadchodzi wiosna. Oni czuj to ca¸ymi sob, t«sknic

po krtkiej, ale mronej i surowej w tym roku zimie do pracy na æwie-

ýym powietrzu, do pe¸nej wzruszeÄ obserwacji roælin. Jeæli nawet

wszystko juý mamy doskonale zaplanowane i przygotowane do roz-

pocz«cia sezonu, warto wybra si« na targi ogrodnicze do Kielc.

XII edycja Targw Ogrodniczych i

Dzia¸kowych OGRîD i TY odb«dzie

si« od 8 do 10 kwietnia w Kielcach.

Zapowiada si« prawdziwa uczta dla

mi¸oænikw ogrodw, tym bardziej ýe

przybywajce tu firmy pokazuj swo-

je osigni«cia i najnowsze rozwiza-

nia. Na stoiskach zobaczymy wszyst-

ko, co wiýe si« z za¸oýeniem i piel«-

gnacj ogrodu lub dzia¸ki, poczwszy

od wyrobw ælusarstwa artystyczne-

go, takich jak: ogrodzenia, bramy,

balustrady, furtki, kraty, lampy, latar-

nie, meble ogrodowe. Nie braknie

elementw ma¸ej architektury ogro-

dowej Ð altanek, domkw letnisko-

wych, rzeb, fontann, oczek wod-

nych, basenw. Ogrodnikw amato-

rw, ktrzy lubi wyzwania, zaintere-

suj niewtpliwie szklarnie i ich wy-

posaýenie. Z myæl o najm¸odszych i

w trosce o ich bezpieczeÄstwo w

ogrodzie wystawcy zaproponuj

sprz«t do urzdzenia placu zabaw

dla dzieci. Warto takýe rzuci okiem

na prezentowane na targach maszy-

ny i narz«dzia ogrodnicze, ktrych

zadaniem jest przecieý u¸atwienie i

usprawnienie naszej pracy.

Oczywiæcie, Targom OGRîD i TY

ma towarzyszy kiermasz kwiatowy i

ogrodniczy, na ktrym b«dzie moý-

na zakupi: drzewka i krzewy owo-

cowe oraz ozdobne, rozsad«, sa-

dzonki, nasiona, cebulki, pod¸oýa,

nawozy, ærodki ochrony, kwiaty ci«-

te, kompozycje z roælin suchych. Wy-

stawcy zaoferuj konkurencyjne ce-

ny na atrakcyjne i o wysokiej jakoæci

odmiany roælin.

Wychodzc naprzeciw potrzebom

zwiedzajcych targi, organizatorzy za-

pewniaj moýliwoæ skorzystania z po-

rad fachowcw w zakresie projekto-

wania, urzdzania i piel«gnacji tere-

nw zielonych, dekorowania wn«trz,

urzdzania oczka wodnego lub stawu

ozdobnego, zak¸adania ogrdka skal-

nego, uk¸adania nawierzchni z kostki

brukowej czy kamienia naturalnego.

W zamierzeniu organizatorw jest

zapoznanie zwiedzajcych Ð mi¸o-

ænikw ogrodw, producentw i pro-

jektantw architektury ogrodowej

Ð z najnowszymi informacjami o

obowizujcych standardach i no-

woæciach pojawiajcych si« na ryn-

ku, z aktualn ofert polskiej branýy

ogrodniczej oraz tendencjami w

aranýacji ogrodw.

REKLAMA

pobliýu drogi nr 7 Krakw Ð Warszawa). Bezp¸atny

dojazd autobusem linii ãTKÒ z przystanku przy ul. Czar-

nowskiej. Godziny otwarcia targw: pitek i sobota, 8-9

kwietnia, w godz. 10.00-18.00, niedziela, 10 kwietnia,

w godz. 10.00-17.00. Ceny biletw wst«pu: normalne 8

z¸, ulgowe 4 z¸ (dzieci i m¸odzieý do 15. roku ýycia oraz

grupy zorganizowane m¸odzieýy szkolnej powyýej 15

osb, opiekun bezp¸atnie), dla dzieci poniýej 6. roku ýy-

cia Ð wst«p bezp¸atny. Adres strony internetowej:

www.targikielce.pl.

Rwnoczeænie z targami OGRîD i TY odbywaj si«

inne imprezy: Targi Materia¸w Budownictwa Mieszka-

niowego i Wyposaýenia Wn«trz DOM, Targi Techniki Sa-

nitarnej, Grzewczej, Gazowej i Klimatyzacji INSTAL-

TECH, Mi«dzynarodowe Targi Kamienia i Maszyn Ka-

mieniarskich INTERKAMIEÁ oraz åwi«tokrzyskie Targi

Turystyki VOYAGER.

REKLAMA

Su-rosa

REKLAMA

LECZENIE JEDZENIEM!!!

1. TOPINAMBUR Ð s¸onecznik bulwiasty

2. CZYåCIEC BULWIASTY Ð polskie szparagi

3. CIBORA JADALNA Ð 500 Ð 600

ãmigda¸kwÓ pod krzakiem

Pierwsze plony juý w roku posadzenia!!!

Za¸czam instrukcje uprawy i przepisy kulinarne

Szczeg¸y: www.cukrzycanadwaga.iq.pl

iný. Jan Pilarczyk, Sieczka 18, 26-337 Aleksandrw OpoczyÄski

Tel. (44) 756 00 39, 0505 967 494

(

)

(

)

Na pocztek sezonu

Ð targi ogrodnicze

T argi Kielce, ul. Zak¸adowa 1 (przecznica üdzkiej, w

OGRîD Ð SAMA RADOå!

Wtorek, 8 marca 2005 Nasz Dziennik 9

Warzywna ciekawostka

Ð czyæciec bulwiasty

W naszym warzywniku obok sprawdzonych i niezb«dnych w kuchni roælin

mog znale miejsce gatunki rarytasy. Warunek to moýliwoæ ich uprawy

w klimacie Polski oraz obiecujce walory smakowe i odýywcze.

Do roælin wartych zainteresowania

ogrodnikw amatorw zaliczy moýna

czyæciec bulwiasty (Stachys affinis). Ten

gatunek rodem z Chin uprawiany jest

rwnieý w Japonii, std jego nazwy:

chiÄski karczoch, japoÄski ziemniak.

Informuj nas one, ýe roælina Ð podob-

nie jak ziemniak Ð wytwarza podziem-

ne bulwy, a w smaku przypomina kar-

czochy. Podobnie jak topinambur,

w Europie przyj¸ si« w uprawie naj-

pierw we Francji.

Czyæciec bulwiasty to roælina wielo-

letnia, dorastajca do 30-45 cm wyso-

koæci. Jej liæcie z wygldu podobne s

do liæci melisy, mi«ty pieprzowej czy ja-

snoty: eliptyczne i szorstko ow¸osione.

Kwitnie rýowo od czerwca do sierp-

nia. Jadalne bulwy osigaj d¸ugoæ

3-8 cm i maj bardzo charakterystycz-

ne zgrubienia o ærednicy do 2,5 centy-

metra. Przypominaj nieco muszle æli-

makw morskich.

Pod t« roælin« przeznaczamy gleb«

zasobn (np. IV klasy), g¸«bok, lun,

ærednio zwi«z¸. Nie nadaje si« pod¸o-

ýe o sk¸onnoæci do podmakania ani

szybko przesychajce. Chcc mimo to

uprawia czyæciec na pod¸oýu ci«ýkim,

podmakajcym i niezbyt g¸«bokim, for-

mujemy podwyýszone grzdki, z kt-

rych nadmiar wody b«dzie sp¸ywa¸. Ro-

ælina ta najlepiej roænie i plonuje na

stanowisku s¸onecznym.

Upraw« czyæca rozpoczynamy wio-

sn, sadzc na prze¸omie marca

i kwietnia (odmiany polskie nawet do

koÄca maja) wy¸cznie æwieýo zaku-

pione bulwy. S one twarde, o kolorze

jasnej ochry. Po dwie sztuki umiesz-

czamy na g¸«bokoæci 10 cm i w rozsta-

wie 40x40 centymetrw. Pod¸oýe po-

winno by przed sadzeniem oczysz-

czone z chwastw (g¸wnie wielolet-

nich) oraz kamieni, spulchnione na

g¸«bokoæ 30 cm i nawiezione kom-

postem. Po posadzeniu obficie podle-

wamy i æci¸kujemy grzdk« kompo-

stem lub zleýa¸ym obornikiem. Podob-

nie jak w przypadku innych warzyw

o d¸ugim okresie wegetacji, w mi«dzy-

rz«dziach czyæca moýemy wysia np.

szybko rosnc rzodkiewk« lub posa-

dzi rozsad« sa¸aty.

W okresie letnim piel«gnacja czyæca

polega na systematycznym usuwaniu

chwastw, koniecznie r«cznym i ostroý-

nym ze wzgl«du na moýliwoæ uszko-

dzenia roz¸ogw korzeniowych roæliny.

W razie okresw suchych konieczne

jest obfite nawadnianie. Na bieýco

rwnieý uzupe¸niamy warstw« æci¸ki.

Bulwy czyæca zaczynaj si« tworzy

na roz¸ogach korzeniowych dopiero je-

sieni, gdy temperatura spadnie poniýej

15 st. C, a najwi«ksze ich przyrosty s

w padzierniku. Po pierwszych przy-

mrozkach zaleca si« okrycie grzdki, by

zabezpieczy j przed zamarzni«ciem.

Zbir rozpoczynamy w listopadzie i mo-

ýemy kontynuowa przez zim« aý do

marca, na bieýce potrzeby. Za pomoc

wide¸ amerykaÄskich ostroýnie podwa-

ýamy i wykopujemy roælin« i r«cznie wy-

bieramy bulwy. Z jednej roæliny moýemy

otrzyma 25-30 bulw. Najlepiej smaku-

j æwieýe, ewentualnie moýna przecho-

wa je kilka dni w ciemnym i ch¸odnym

pomieszczeniu, zabezpieczone przed

wyschni«ciem przez owini«cie w wilgot-

n tkanin«. D¸uýsze przechowywanie Ð

do dwch miesi«cy Ð jest moýliwe w wil-

gotnym piasku i pomieszczeniu o tem-

peraturze 2-3 st. C. Przechowywane

niew¸aæciwie parciej i trac na smaku,

a ich kolor zmienia si« na brzowawy.

Decydujc si« na zbiory zimowe, æci¸-

kujemy grzdk« z czyæcem liæmi lub

s¸om, aby gleba nie zamarz¸a. Gdy

zbir przesuwamy na wiosn«, okrywa-

nie pod¸oýa nie jest potrzebne, ponie-

waý bulwy dobrze zimuj mimo spad-

kw temperatury nawet do -30 st. C.

Zasadniczo co dwa lata powinno si«

przenosi upraw« czyæca bulwiastego

na inne miejsce, by nie dopuæci do

zm«czenia gleby i w konsekwencji

spadku plonw. Jednak praktycy za-

uwaýaj, ýe w przypadku odmian pol-

skich nie jest to konieczne i upraw«

moýemy prowadzi do dziesi«ciu lat na

tym samym stanowisku. Aby plantacja

odradza¸a si« corocznie, przy zbiorach

pozostawiamy pod kaýd roælin po

jednej bulwie. Zmiana stanowiska jest

konieczna, gdy wystpi infekcja wiru-

sowa. Oczywiæcie, zawirusowanych

bulw nie wolno wwczas stosowa do

nowych nasadzeÄ. W uprawie na sta-

nowisku podmok¸ym moýe wystpi

zgorzel korzeni lub zgnilizna podstawy

p«du. Zainfekowane roæliny wraz z bul-

wami usuwamy z plantacji i niszczymy.

M¸odym roælinom mog zagrozi mszy-

ce. Aby nie dopuæci do ich osiedlenia

si«, tuý po wschodach okrywamy plan-

tacj« agrow¸knin.

Przyrzdzajc potrawy z czyæca bul-

wiastego, nie obieramy bulw ze skrki.

Umyte gotujemy w lekko osolonej wo-

dzie i podajemy polane roztopionym

mas¸em. Pokrojone w plasterki moýe-

my pola sosem winegret. Kuchnia

Wschodu przyrzdza bulwy czyæca jak

kruche frytki Ð czyli przysmaýone.

REKLAMA

10 Nasz Dziennik Wtorek, 8 marca 2005

OGRîD Ð SAMA RADOå!

Cebulowe dla zdrowia

Do najcz«æciej spoýywanych w Polsce

warzyw cebulowych naleý: cebula

zwyczajna, czosnek, por, szczypiorek,

rzadziej w ogrodach spotyka si« ce-

bul« siedmiolatk«. Szczypiorek i sied-

miolatk« zaliczamy do wieloletnich,

pozosta¸e s dwuletnie Ð w drugim

roku uprawy tworz p«d kwiatosta-

nowy, kwiaty i owoce (oczywiæcie, te

ostatnie owocami s z botanicznego

reumatyzmu, podagry i oty¸oæci (ma

dzia¸anie moczop«dne), wzmaga

laktacj«. Jest warzywem lekkostraw-

nym, ktre mog jada wszyscy, cho

w razie problemw ýo¸dkowych le-

piej gotowany niý surowy. Zaleca si«

go osobom ze sk¸onnoæciami do za-

par oraz jako odtrutk« po zatru-

ciach, np. nieæwieýym pokarmem lub

oparami o¸owiu.

a czosnek akurat odwrotnie: lata

ciep¸ego i s¸onecznego. Poza tym por

dobrze znosi zarwno okresy och¸o-

dzenia, jak i upa¸w. Nie szkodz

mu pnowiosenne przymrozki. Po

zbiorach roæliny moýemy pozostawi

na zim« w gruncie, jednak warto

wiedzie, ýe w razie bezænieýnej zi-

my mog one zosta uszkodzone

w styczniu lub lutym.

Oprcz pora, ktrego korzenie

si«gaj 70-80 cm w g¸b, cebulowe

maj p¸ytki system korzeniowy, toteý

staramy si« im zapewni odpowied-

nio ýyzne i zasobne w prchnic«

pod¸oýe. Przeznaczamy wi«c dla

nich gleby ærednio zwi«z¸e, piaszczy-

sto-gliniaste lub gliniasto-piaszczy-

ste o wysokiej zawartoæci prchnicy,

¸atwo ogrzewajce si«, przepusz-

Pory naleý do warzyw lekkostrawnych

dwjn dawk« kompostu. Naleýy tu

pami«ta, ýe cebula nie znosi æwie-

ýego nawozu organicznego Ð jego

obecnoæ w pod¸oýu wp¸ywa na

opnienie zbioru oraz pojawienie

si« szkodnikw.

Por i czosnek mog by uprawiane

po warzywach kapustnych i dynio-

watych. W zmianowaniu zawsze

kiego siewu, ktry opnia wschody

i moýe prowadzi do wykszta¸cenia

bczastych cebul o ¸uskach niezasch-

ni«tych przy szyjce.

Nasiona cebuli kie¸kuj juý w tem-

peraturze 3 st. C, a wytrzymuj nie-

le krtkotrwa¸e przymrozki.

Z siewu, dymki czy

rozsady

Cebul« uprawiamy z siewu (od koÄca

marca do 20 kwietnia w rz«dy co 30

cm) lub z rozsady, ktr sadzimy

w drugiej po¸owie kwietnia w rozsta-

wie 30x5-8 centymetrw. Nasada

szczypioru powinna si« znale nie

g¸«biej niý 0,5 cm pod ziemi. Przy

uprawie z dymki otrzymujemy plon

wczesny, duýy i wyrwnany. Dymk«

(ma¸e cebulki o ærednicy od 0,5 do

2,5 cm) sadzimy na prze¸omie marca

i kwietnia w rozstawie takiej samej

jak rozsada. Pory uprawiamy z rozsa-

dy sadzonej do gruntu od drugiej po-

¸owy kwietnia do 15 maja w rz«dy

odleg¸e co 20-30 cm i przy zachowa-

niu odleg¸oæci mi«dzy roælinami 15-

-20 centymetrw. Chcc samodziel-

nie uzyska rozsad« porw, nasiona

siejemy do inspektu na pocztku

marca, dýc do utrzymania tempe-

ratury uprawy 10-15 st. C. Zbki

czosnku sadzimy jesieni (w drugiej

po¸owie padziernika, na g¸«bokoæ

5-7 cm) lub wiosn, czyli na prze¸o-

mie marca i kwietnia, gdy ziemia

obeschnie, w rozstawie 20x10 cm

i p¸ycej niý jesieni, bo na g¸«bokoæ

3 centymetrw.

Szczypiorek rozmnaýamy z rozsa-

dy, ktr przygotowujemy podobnie

jak rozsad« pora, lub przez podzia¸

2-3-letnich k«pek. Na miejsce sta¸e

rozsad« sadzimy w maju, a k«pki

dzielimy na pocztku kwietnia lub

w sierpniu.

Waýnym zabiegiem piel«gnacyj-

nym w uprawie wraýliwych na za-

chwaszczenie warzyw cebulowych

jest systematyczne pielenie. U szczy-

piorku ponadto usuwamy pojawiaj-

ce si« p«dy kwiatostanowe, ktre

niekorzystnie wp¸ywaj na plon oraz

jego jakoæ.

W codziennej diecie narodw s¸yncych z d¸ugowiecznoæci poczesne

miejsce zajmuje cebula

punktu widzenia). Cz«æ jadaln tych

warzyw stanowi cebula lub liæcie. Ce-

bula z¸oýona jest ze skrconej ¸odygi,

czyli pi«tki, oraz mi«sistych pochew

liæciowych Ð ¸usek, w ktrych groma-

dz si« substancje zapasowe. Wyra-

staj z nich blaszki liæciowe, tzw.

szczypior. Charakterystyczny smak

warzywa cebulowe zawdzi«czaj

olejkom eterycznym zawierajcym

zwizki siarki. To w¸aænie one wywo-

¸uj nasze ¸zy podczas obierania

i krojenia cebuli czy pora.

Przede wszystkim

zdrowe

Waýniejsze jest jednak oddzia¸ywa-

nie cebulowych na ca¸y organizm

i nasze zdrowie. Poza duý iloæci

zwizkw siarki w cebuli znajdziemy

witamin« C, A, B 1 , B 2 , PP, niewielkie

iloæci ýelaza, fosforu i wapnia oraz fi-

toncydy Ð zwizki bakteriobjcze.

Spoýywanie jej wp¸ywa korzystnie na

skr«, w¸osy i paznokcie oraz m.in.

na: rozszerzanie naczyÄ krwiono-

ænych, pobudzenie pracy uk¸adu kr-

ýenia, wzmocnienie serca, usuwanie

kamieni i piasku z nerek, aktywizacj«

gruczo¸w wydzielania wewn«trzne-

go, prac« ýo¸dka, wtroby, jelit

i uk¸adu nerwowego, obniýenie cu-

kru we krwi, a dzi«ki w¸aæciwoæciom

bakteriobjczym dzia¸a takýe anty-

septycznie na przewd pokarmowy.

To dlatego stosujemy cebul« pomoc-

niczo w schorzeniach grnych drg

oddechowych (angina, grypa) i ne-

rek, w awitaminozie, cukrzycy, kami-

cy ý¸ciowej, nadfermentacji jelito-

wej, przy nadmiarze chlorkw we

krwi, w profilaktyce miaýdýycy...

Co prawda por nie zawiera duýych

iloæci witamin (C, A i B 1 ), ale jest bo-

gaty w sole mineralne Ð ýelazo,

wapÄ, fosfor, troch« magnezu oraz

lotne zwizki siarki. Pobudzaj one

apetyt i prac« wtroby oraz woreczka

ý¸ciowego. Por znajduje zastosowa-

nie w diecie wspomagajcej leczenie

O w¸aæciwoæciach dezynfekcyjnych

czosnku wiadomo by¸o juý 4 tys. lat

przed narodzeniem Chrystusa dzi«ki

inskrypcjom w piramidzie w Gizeh.

Dzia¸a on takýe bakteriobjczo, std

stosuje si« go w przezi«bieniach i do-

legliwoæciach p¸ucnych. Przede

wszystkim jednak przeciwdzia¸a

i opnia choroby wieku starczego,

zapobiega miaýdýycy naczyÄ i nadci-

ænieniu, odkaýa przewd pokarmo-

wy, nerki oraz p«cherzyki p¸ucne

i oskrzelowe, leczy dolegliwoæci ýo-

¸dkowe palaczy, przeciwdzia¸a ar-

tretyzmowi i reumatyzmowi, usuwa

wszelkie zb«dne fermentacje i gnicie

w jelitach, wykazuje w¸aæciwoæci

przeciwskrzepowe. Jest zasadotwr-

czy (+11). Czosnek zawiera witami-

ny: B 1 , C oraz æladowe iloæci B 2 i licz-

ne sole mineralne Ð potas, sd,

wapÄ, magnez, ýelazo, fosfor i siar-

k«. Wyst«pujca w nim allistatyna

niszczy gronkowca.

Olejki lotne szczypiorku rwnieý

bogate s w zwizki siarki i nadaj mu

charakterystyczny smak. Szczypiorek

pobudza apetyt i wzmaga procesy tra-

wienne, uwaýa si« takýe, ýe w pew-

nym stopniu obniýa ciænienie krwi.

Odporne na ch¸ody,

ale...

Co prawda cebulowe zaliczamy do

warzyw o niewygrowanych wyma-

ganiach co do temperatury i odpor-

nych na jej spadki, jednak warunki

pogodowe podczas ich uprawy maj

duýe znaczenie dla rozwoju roælin

i uzyskiwanych plonw. Wczesna

wiosna z d¸ugim okresem ch¸odw

i dostateczn iloæci opadw, wyso-

kie temperatury i umiarkowane opa-

dy w okresie formowania si« cebul,

czyli w okolicach czerwca, oraz s¸o-

neczna i ciep¸a pogoda podczas

zbiorw Ð to wymarzony scenariusz

pogodowy dla cebuli. Do wydania

dobrych plonw pory wymagaj

deszczowego i ch¸odnego lata,

Czosnek pomaga utrzyma si« w dobrym zdrowiu. Jego nieprzyjemny

zapach zabija m.in. zielona pietruszka, jab¸ko i bia¸y ser

czalne i przewiewne, o zdolnoæci

magazynowania dostatecznej iloæci

wody. Ta ostatnia cecha jest istotna

ze wzgl«du na to, iý wymagaj

umiarkowanie wilgotnego pod¸oýa.

Nie zaleca si« uprawy cebulowych

na pod¸oýu ci«ýkim i podmok¸ym

(o wysokim poziomie wd grunto-

wych) oraz piaszczystym. Pod¸oýe

pod pory powinno mie odczyn obo-

j«tny do lekko kwaænego. Wapno-

wanie jest konieczne, gdy kwaso-

woæ gleby spada poniýej 6,0 pH.

Cebulowe zasadniczo uprawiamy

w drugim roku po zastosowaniu

obornika. Wyjtkiem jest cebula na

s¸abszej glebie oraz por, ktry za-

wsze sadzimy w pierwszym roku po

nawoýeniu organicznym. Na 1 m 2

stosuje si« 4-5 kg obornika lub po-

umieszczamy pory jako przedplon

przed warzywami o wysokich wyma-

ganiach. Cebula moýe by rokrocz-

nie uprawiana na tym samym stano-

wisku, o ile nie wystpi g¸ownia ce-

buli i w«gorek niszczyk. W tym przy-

padku planujemy jej upraw« po: ka-

lafiorach, ogrkach, selerach, gro-

chu lub fasoli.

Jesieni w roku poprzedzajcym

siew cebuli g¸«boko przekopujemy

gleb«, a wiosn tylko j starannie

wygrabiamy i wyrwnujemy po-

wierzchni«. Nie zaleca si« przekopy-

wania gleby wiosn przed siewem,

gdyý cebula lubi uleýa¸e pod¸oýe.

Wwczas nie dochodzi do zbyt g¸«bo-

REKLAMA

Nowoæci cebulowe i roælinne

WIOSNA 2005

Zapraszamy

w godz. 8.00-18.00

sobota 8.00-15.00

Lublin

Lublin , al. Kraænicka 33

P.P.H.U. ã OGRODNIK

OGRODNIK Ò

rona

tel. (81) 444 62 82/3

Sklep internetowy

www

www .ogrodnik.net.pl

Dodatek przygotowa¸a Maria KaliÄska.

O warzywach cebulowych przypominamy sobie szczeglnie wtedy, gdy z¸apie-

my gryp« lub inn infekcj« grnych drg oddechowych. Ratujemy si« wwczas

zwalczajcym katar i smacznym skdind syropem z cebuli, zajadamy kanapki

z plasterkami czosnku. I s¸usznie, bo warzywa te zawieraj zwizki, ktre posia-

daj w¸aæciwoæci bakteriobjcze i lecznicze.

Krzysztof W

Krzysztof W rona

.ogrodnik.net.pl

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: