BOŻE NARODZENIE

Dla każdego z nas święta to czas szczególny. To nie tylko wspomnienie ważnego wydarzenia religijnego, ale także czas odpoczynku, spotkań z bliskimi i rodziną. Coraz częściej święta stają się ucieczką od codzienności, czasem wyciszenia i refleksji.

W większości krajów o tradycji chrześcijańskiej zaczynają się one wieczerzą wigilijną tj. dnia 24 grudnia, która jest czasem radosnego oczekiwania na narodziny Jezusa. Okres poprzedzający Narodzenie Pańskie nazywany jest Adwentem i trwa cztery tygodnie.

Podczas Wigilii gromadzimy się całymi rodzinami w oczekiwaniu na pierwszą gwiazdkę zwiastującą narodzenie Jezusa.  Przed północą wierni licznie udają się do kościołów, gdzie o północy celebrowana jest uroczysta msza święta zwana Pasterką, która jest wspomnieniem oczekiwania pasterzy na narodzenie Dzieciątka.  25 grudnia jest więc jednym z najradośniejszych świąt w tradycji chrześcijańskiej. Wszystkie kościoły są przepiekanie przystrojone, celebrujący msze ubrani są w białe szaty liturgiczne a sale kościelne wypełnia śpiew kolęd. Dawniej, podczas dnia Bożego Narodzenia celebrowane były trzy msze święte: pasterka, masz poranna i masz popołudniowa. Obecnie w kościołach katolickich obowiązuje niedzielny porządek mszy świętych, za wyjątkiem Pasterki która odprawiana jest o północy.

W dzień Bożego Narodzenia obdarzamy się wzajemnie  życzliwością i miłością oraz składamy sobie najserdeczniejsze życzenia. Ze składaniem życzeń nieodłącznie związana jest tradycja wysyłania kartek świątecznych. Popularnym zjawiskiem jest również wysyłanie wraz z nimi białego opłatka, którym nie możemy połamać się osobiście.
Podobnie jak i w Polsce, tak i na całym świecie, ze świętami Bożego Narodzenia nieodłącznie związane są szopki, choinka, śpiewanie kolęd i wręczanie prezentów. W każdym kraju świętuje się je bardzo uroczyście, spędzając czas z rodziną i bliskimi. W krajach gdzie wieczór wigilijny nie odgrywa aż tak wielkiego znaczenia, najważniejszym dniem  jest dzień  Bożego Narodzenia. W tym też dniu spożywa się uroczysty obiad, podczas którego podaje się tradycyjne dla regionu potrawy np.:  na Wyspach Brytyjskich są to nadziewany, pieczony indyk, świąteczny pudding oraz mince pie (farsz mięsny zapiekany w cieście), w Niemczech kiełbaski, we Francji pieczona gęś i owoce morza, a w Danii pieczona kaczka. Bez względu na to gdzie są obchodzone, zawsze wywołują wiele pozytywnych emocji i jednoczą ludzi.

W Drugi dzień świąt tj. 26 grudnia, m.in. w Polsce, obchodzone jest wspomnienie pierwszego męczennika - świętego Szczepana. Został on ukamienowany przez zwolenników Szawła, gdyż nie chciał wyprzeć się wiary w boskość Jezusa. W dniu tym zachowuje się niedzielny porządek mszy świętych. W czasach Polski ludowej, na pamiątkę ukamienowania św. Szczepana, praktykowano zwyczaj obsypywania księdza owsem tuż po mszy świętej. Z dniem tym związane jest także wiele przysłów takich jak: „Jaka pogoda w Szczepana panuje, taka na luty nam się szykuje”; „Na świętego Szczepana bywa błoto po kolana”; czy „Jak przymrozi na Szczepana, będzie wiosna od Damiana”.

GENEZA ŚWIĄT BOŻEGO NARODZENIA

Data 25 grudnia już starożytności była dniem szczególnym. Główną tego przyczyną było to, iż określała czas przesilenia zimowego, w którym noc stawała się krótsza, a dzień dłuższy.  W Rzymie w tym okresie odbywały się Saturnalia na cześć boga Saturna, w Persji natomiast czczono Mitrę – bóstwo słońca. Przyjście na świat Jezusa, oznaczało pojawienie się nowej światłości i nadziei dla świata, dlatego też można dostrzec analogię pomiędzy hołdem dla Jezusa a bóstw mitycznych. Ponieważ żaden z Ewangelistów nie określił dokładnej daty narodzin Chrystusa, od momentu soboru Kościelnego z IV wieku przyjmuje się, że Jezus narodził się właśnie wtedy. Boże Narodzenie zastąpiło wówczas obchody święta Niezwyciężonego Słońca, a data ta stała się powszechną dla wiary chrześcijańskiej.
Wraz z narodzeniem Jezusa nastała również nowa era. Jednak według współczesnych badaczy, twórca oszacowań – Dionizy Mały, popełnił błąd. Uważa się, że Jezus przyszedł na świat kilka lat wcześniej. Świadczyć mogą o tym historyczne zapisy  dotyczące m.in. powszechnego spisu ludności przeprowadzonego za cesarza Oktawiana Augusta, podczas którego Święta Rodzina udała się do Betlejem (rok 8 p.n.e ), bądź też odwołania do króla Heroda, który  zmarł w 4 roku p.n.e.

POSTAĆ ŚWIĘTEGO MIKOŁAJA

Roześmiany, brodaty staruszek w czerwonym stroju, niosący na plecach ogromny wór pełen prezentów, to postać znana i uwielbiana przez wszystkie dzieci na świecie. Każdego roku, czekają one na jego wizytę i prezenty, które przyniesie.

W różnych krajach i kulturach postać ta nosi różne imiona, lecz jej idea wszędzie jest taka sama – poprzez swoją obecność i rozdawanie prezentów, powoduje radość i uśmiechy na twarzach wszystkich ludzi. U naszych sąsiadów znany jest jako: Santa Claus, Father Christmas, Père Noël czy Dziadek Mróz.

Z powodu dużej komercjalizacji świąt, postać Mikołaja utożsamiana jest głównie z wizerunkiem, który w 1930 roku, zaproponował Fred Mizen – amerykański artysta i rysownik. Działał on na zlecenie koncernu Coca-Cola, który wykorzystał postać sympatycznego, starszego pana w reklamie swojego napoju. Reklama ta, z pewnością przyczyniła się do rozpowszechnienia kostiumu Mikołaja, chociaż podobny wizerunek świętego pojawił się już znacznie wcześniej.

Legenda głosi, że Mikołaj zamieszkuje dalekie tereny mroźnego bieguna Północnego, Laponii bądź Grenlandii, razem ze swoimi pomocnikami w fabryce zabawek. Na potrzeby marketingowe, Święty Mikołaj ma też żonę - Panią Claus, która pomaga mężowi w przygotowaniu prezentów dla wszystkich dzieci.
Święty Mikołaj cały rok otrzymuje listy od dzieci z całego świata, a następnie sprawdza czy były grzeczne, bo tylko to jest warunkiem otrzymania świątecznego prezentu.

Gdy nadchodzi czas Wigilii, wsiada do swoich, zaprzężonych w renifery sań, by rozwieźć prezenty po całym świecie. Zaprzęg Mikołaja zwykle ciągnięty był przez osiem reniferów, wśród których znajdowały się: Dasher Dancer, Prancer, Vixen, Comet, Cupid, Dinner i Blitzen. Z czasem do zaprzęgu dołączył jeszcze jeden renifer – Rudolf, który według opowieści, dzięki swojemu czerwonemu, błyszczącemu nosowi, uratował Mikołaja z opresji – wskazując mu drogę.
Staruszek z siwą brodą, jest najsprytniejszym włamywaczem na świecie, gdyż potrafi niepostrzeżenie przedostać się przez komin do każdego domu i równie szybko zniknąć, zostawiając wcześniej prezenty dla wszystkich dzieci. W niektórych krajach, tradycją jest, że przy choince zostawia się mleko i ciasteczka, by Mikołaj miał siłę na dalsze rozwożenie prezentów.

Święty, podarki zostawia najczęściej pod choinką, chociaż np. w Wielkiej Brytanii, wkłada je do specjalnych świątecznych skarpet, które domownicy rozwieszają przy kominku. Powiązanie Mikołaja z reniferami i mroźnym biegunem zawdzięczamy m.in. Clemensowi Clarkowi Moore, który w 1822 roku napisał poemat, w którym św. Mikołaj przybywa saniami zaprzężonymi w renifery z bieguna północnego.

W Polsce, święty Mikołaj przynosi prezenty 6 grudnia, czyli w datę śmierci biskupa Mikołaja. Najczęściej zostawia je pod poduszką lub przy łóżku, chociaż prastarym zwyczajem zwykł wkładać je do butów i skarpet. Dawniej, jeśli dzieci były grzeczne, dostawały podarki i słodycze, jeżeli zaś nie – w ramach przestrogi rózgę bądź węgiel.

Najwcześniej Mikołaj odwiedza Holandię, bo już 15 listopada, najpóźniej Hiszpanię, bo dopiero w święto Trzech Króli tj. 6 stycznia. Szczególnie radośnie witany jest w Amsterdamie, do którego przypływa na małym statku o nazwie „Hiszpania”. Mikołaj pojawia się tam w stroju biskupa, z długą siwą brodą, infułą biskupią na głowie i pastorałem w ręku. Wita go całe miasto z burmistrzem na czele, po czym Święty wsiada na siwego konia i objeżdża całe miasto. Począwszy od tego dnia, każde dziecko stawia codziennie przy oknie buciki, by następnego dnia znaleźć w nich słodycze. Zwyczaj ten trwa aż do 5 grudnia, kiedy to wszyscy obdarowują się prezentami.