Koncepcje prawa natury
w dziejach ludzkości przebijały się ciągle wątki że są pewne normy wartości moralne, które powinny być urzeczywistnione w obowiązującym prawie. Nie każdy musi uznawać prymat normy prawnej, to tylko dlatego, że pochodzą od określonego organy władzy publicznej. Dla prawno- naturalnego widzenia prawa charakterystyczne jest:
1. porządek wyznaczony przez prawo natury jest odrębny od porządku wyznaczonego przez prawo pozytywne. Porządek ten ma charakter nadrzędny i powinien wyznaczać prawo stanowione przez rządzących
2. normy prawa natury są niezależne od uznania rządzących. istnieją ponadczasowo. Mają uzasadnienie w ocenach absolutnych.
3. normy prawne natury niezależnie od tego czy ich źródłem jest Bóg, natura, społeczeństwo czy też godność człowieka są niezależne. Nie są przez człowieka uznane w sensie ich wyboru. Są tylko przez niego poznawalne gdyż człowiek jest zdolny odróżnić dobro, zło, sprawiedliwość, uczciwość itd.
Hugo Grocjusz w wieku 18 określił następujące główne zasady prawa naturalnego, które powinny być podstawa prawa wewnętrznego i międzynarodowego.
1. obowiązek dotrzymywania umów
2. zakaz naruszania cudzej własności
3. obowiązek naprawienia szkody wyrządzonej z własnej winy
4. zasada karalności przestępców.
Istota realizmu prawnego
Nurt ten pojawił się w 19 wieku. zaczęto propagować idee tzw. wolnego prawa. Rozstrzygnięcia sądowe nie mogą zapadać tylko na podstawie ustawy jak określono to w pozytywizmie. W świadomości społecznej utrwalamy kulturę i wartościami prawa natury istnieje także tzw. żywe prawo. Nie można więc mówić że stosowanie prawa i wykładnia mają ten prosty wymiar jak przedstawiono to na wykładach. Sędzia czy urzędnik reprezentujący daną sprawę musi mieć samodzielność podobną do tej jaka ma np. sejm czy rada gminy tworząc prawo. Istnieją oczywiście granice tej wolności i niezależności. Są nimi normy społeczne.
W doktrynie i praktyce realistycznej uznaje się, że źródłem prawa obok prawa stanowionego są takie precedensowe orzeczenia, normy moralne oraz prawa zwyczajowe. Takie widzenie prawa doprowadziło do rozwoju aktualnego współczesnego widzenia prawa.
W myśli amerykańskiej prawo traktuje się jako zachowania pewnych grup czyli sędziów i urzędników stosujących je.
W mysi skandynawskiej istoty prawa upatrywano w relacjach psychologicznych jakie pewne zwroty wywołują w społeczeństwie np. zwrot: dług, powinność, obowiązek itp. W najdawniejszych czasach wypowiedzi o prawie i prawne miały charakter magiczny, symboliczny. Z biegiem czasu zanikł ten charakter ale pozostały pewne nawyki i przyzwyczajenia, że cos jest słuszne, pozytywne, zabronione itd.
Charakterystyka common law
Nazwa ta dosłownie oznacza prawo powszechne. Zasadnicza różnica pomiędzy tym systemem realistycznie ujmującym prawo a pozostałymi rodzajami prawa wynika ze sposobów traktowania źródeł prawa. Sposobem powstawania prawa czyli źródłem common law jest orzecznictwo sądowe, prawo zwyczajowe, le jest również działalność prawotwórcza organów władzy publicznej. System ten kształtował się w latach 1100-1400 w Anglii. Szczególnie rozwój zawdzięcza wiekowi 13. Dzisiaj jest to obok prawa stanowionego największa i najbardziej wpływowa kultura prawna świata. W systemie common lwa mającym wysoki status społeczny sędziowie tworzą, zmieniają, interpretują i stosują prawo. Jest to prawo precedensowe.. Składa się z poszczególnych norm , które tworzą precedensy, czyli pierwsze rozstrzygnięcia sądowe spraw należących do określonej kategorii. SA to normy jednostkowe i konkretne, rozstrzygające daną sprawę. Jednocześnie mają charakter ogólny. Mogą być wykorzystywane w innych podobnych sprawach. Uznawanie wiążącego charakteru precedensu zapewnia ciągłość , trwałość, pewność i przewidywalność prawa i sędzia orzekając w danej sprawie o podobnym charakterze powinni ją rozstrzygać analogicznie. W praktyce niezależność sędziowska doprowadziła do tego, ze obok norm precedensowych pojawiły się także normy kontrprecedensowe. Modyfikacja lub omijanie precedensu jest możliwe po stwierdzeniu jego niezgodności z prawem stanowionym. Myślenie prawnicze w common law ma następujący charakter:
1. jest konkretne, gdyż sądy rozwiązują istniejące stany faktyczne
2. improwizacja i nieplanowość i systematyczność
3. doskonalenie istniejących precedensów
Charakterystyka hermeneutyki prawniczej
Jest to termin wieloznaczny. Pierwotnie oznaczano nim sztukę czy umiejętność objaśniania tekstów biblijnych. Dzisiaj w sferze prawnej mówimy, że tłumaczenie prawa musi mieć zawsze charakter twórczy. Prawo nie istnieje przed wykładnią. Ustawa to coś innego niż prawo. Jest wyrazem woli ustawodawcy. Zawsze normy ogólne maja stosowanie we wszystkich możliwych przypadkach. Natomiast prawo ma swoje źródło w naturalnym porządku rzeczy. Odnosi się do konkretnego człowieka. Odwoływanie się do całości tekstu prawnego do wartości realnego świata a potem danego tekstu odbywa się w ramach tzw. spirali kreteneotycznej. Tego subiektywizm dało się uniknąć w teorii argumentacji prawniczej i retoryki prawniczej. W ramach tej pierwszej przyjmuje się ze to ludzie tworzą prawo, ze jest ono zbiorem reguł za pomocą których dana społeczność rozwiązuje swoje problemy, stad dopuszcza się np. pertraktacje miedzy sędzią a oskarżonym co do wysokości kary. Natomiast retoryka prawnicza to najkrócej mówiąc umiejętność zdobywania akceptacji dla przyjętej tezy dla swoich poglądów.
dominicana88