bog nauka arka noego ozustwa ewolucji.pdf

(2191 KB) Pobierz
Zc 2004_02
ZNAKI czasu LUTY 2004 1
20375285.011.png
Spis treci
Takie ma³e a . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2
Ludzie listy pisz¹... . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2
Na tropie arki Noego . . . . . . . . . . . . . . . . . 4
Góra Ararat ponownie w centrum uwagi archeologów i geologów.
oszukuj¹cym w spisie
treci tytu³u Bóg a nauka,
mówiê od razu, ¿e w tym nu-
merze Znaków Czasu nie
mamy takiego artyku³u. Ty-
tu³ ten okrela tematykê ca-
³ego numeru i dobrze oddaje
przeciwstawne sobie pogl¹-
dy na temat relacji pomiêdzy
Bogiem (lub cilej wiar¹
w Boga) a nauk¹ (lub cilej wiatopogl¹-
dem opartym na naukowych podstawach).
Proszê zwróciæ uwagê, ¿e nie piszê, i¿
to wiara w Boga i wiatopogl¹d naukowy
s¹ sobie przeciwstawne, ale ¿e istniej¹ na
temat tych relacji przeciwstawne pogl¹dy.
Jedni bowiem uwa¿aj¹, ¿e wiara w Boga
i w naukê sobie przecz¹, inni natomiast
twierdz¹, ¿e nie ma, a przynajmniej nie
powinno byæ pomiêdzy nimi sprzecznoci.
Do tych pierwszych nale¿a³ chyba Adam
Mickiewicz, który w Romantycznoci na-
pisa³: Czucie i wiara silniej mówi do mnie,
ni¿ mêdrca szkie³ko i oko. Do drugich
Albert Einstein, dla którego nauka bez wiary
by³a kulawa, a wiara bez nauki lepa .
le siê sta³o, ¿e z ró¿nych wzglêdów
przeciwstawiono sobie wiarê i naukê, czy-
ni¹c z nich wrogów. A przecie¿ nie zawsze
tak bywa³o. Partnerstwo pomiêdzy chrze-
cijañstwem a nauk¹ akceptowano bez
wiêkszych zastrze¿eñ a¿ do XIX wieku.
Byæ mo¿e dlatego, ¿e wielu naukowców do
tamtego czasu wywodzi³o siê z ducho-
wieñstwa. XIX wiek przyniós³ jednak zmia-
nê. Pojawili siê naukowcy niezwi¹zani
z Kocio³em, a czêsto nawet, pod wp³y-
Góra Ararat ponownie w centrum uwagi archeologów i geologów.
Zdjêcia satelitarne z rekordowego pod wzglêdem upa³ów 2003 roku
Zdjêcia satelitarne z rekordowego pod wzglêdem upa³ów 2003 roku
ujawni³y spoczywaj¹cy na wysokoci 4720 m n.p.m. obiekt
ujawni³y spoczywaj¹cy na wysokoci 4720 m n.p.m. obiekt
w kszta³cie statku. Czy¿by nadtopiony lodowiec ods³oni³
w kszta³cie statku. Czy¿by nadtopiony lodowiec ods³oni³
pozosta³oci biblijnej arki Noego?
pozosta³oci biblijnej arki Noego?
Jak to z potopem by³o? . . . . . . . . . . . . . . . 8
Dla Jezusa potop i czasy Noego nie by³y ¿adn¹ fikcj¹ czêsto siê
do nich odwo³ywa³. Warto wiedzieæ o nich co wiêcej, skoro, jak mówi
Biblia, podobne wydarzenia maj¹ siê jeszcze powtórzyæ.
D³ugowieczni? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11
Wed³ug Ksiêgi Rodzaju, przeciêtny wiek pierwszych dziesiêciu przedpoto-
powych patriarchów wynosi³ 912 lat. Czy nale¿y te lata braæ dos³ownie?
Bóg a logika . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 13
Teoria ewolucji to kolos na glinianych nogach, który w fatalny sposób
wp³yn¹³ na rozumienie istoty Boga oraz zasad rz¹dz¹cych ¿yciem
na ziemi. Wystarczy jednak uruchomiæ rozum i zadaæ kilka pytañ:
Dlaczego...?, a ten kolos zacznie siê chwiaæ.
Naukowa religia cz³ekokszta³tnych . . . . . 16
Istnieje religia, której nie ma w ¿adnym leksykonie religioznawczym,
mimo ¿e jest prawdopodobnie najwiêkszym wspó³czesnym wyznaniem
wiata. Ma swojego proroka, kap³anów, wi¹tynie, miejsca wiête,
relikwie i dogmaty. Wymaga te¿ wiêkszej i ¿arliwszej wiary ni¿ ta,
jak¹ posiadaj¹ wszyscy teici i deici razem wziêci.
Oszustwo z Piltdown . . . . . . . . . . . . . . . . . 19
Historia oszustwa z Piltdown nie jest, i zapewne nigdy nie bêdzie,
do koñca wyjaniona. Warta jest jednak poznania. W Piltdown
nieuczciwoæ zast¹pi³a naukow¹ rzetelnoæ. W imiê czego?
Nauki grzechy g³ówne . . . . . . . . . . . . . . . . 21
Historie niechlubnych upadków naukowych guru ka¿¹ z dystansem
podchodziæ do naukowego racjonalizmu i niemal sakramentalnych
s³ów: Naukowcy ponad wszelk¹ w¹tpliwoæ stwierdzili, ¿e....
Eden istnia³ naprawdê! . . . . . . . . . . . . . . . 23
Nawet ludzie wierz¹cy, w wiêkszoci, traktuj¹ biblijny opis Edenu,
rajskiego ogrodu, jako mit. Tymczasem najnowsze badania zdaj¹ siê
potwierdzaæ jego rzeczywiste istnienie.
Bóg a fizyka . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 24
Od czasów Kartezjusza istnieje spór miêdzy naukowym, racjonalnym
spojrzeniem na wiat, a postrzeganiem cz³owieka wierz¹cego.
Wspó³czesna fizyka dowodzi, ¿e oddzielanie wiary od rozumu
wcale nie jest racjonalne.
Chrystus a rachunek
prawdopodobieñstwa . . . . . . . . . . . . . . . . 28
Czy mo¿emy mieæ pewnoæ, ¿e Jezus by³ Mesjaszem? Stary Testament
zawiera ponad 400 specyficznych proroctw, które wype³ni³y siê
w osobie Jezusa z Nazaretu, dowodz¹c, ¿e by³ Chrystusem. Ale czy
to mo¿liwe, by mog³y wype³niæ siê jeszcze dok³adniej w kim innym?
Medycyna sprzed tysi¹cleci . . . . . . . . . . . 30
Najnowsze podrêczniki medycyny w du¿ej mierze dezaktualizuj¹ siê ju¿
po up³ywie 10 lat. Istnieje jednak podrêcznik medycyny, który pomimo
up³ywu 3500 lat nie zestarza³ siê ani na jotê.
Biblia pod obstrza³em. . . . . . . . . . . . . . . . 33
Chcielibymy wierzyæ, ¿e uczeni s¹ bezstronni, ale tak nie jest
zw³aszcza gdy przychodzi im wypowiadaæ siê na temat historycznej
wiarygodnoci Pisma wiêtego. Bezstronnoæ i naukowa rzetelnoæ
przegrywa wtedy z ich w³asnym wiatopogl¹dem.
Spirala przemocy
Wielu doznaje niepotrzebnych cierpieñ
tylko dlatego, ¿e nie dosto-
sowali siê do tej starej ksiê-
gi, jak¹ jest Pismo wiête.
A wiemy, ¿e Bóg wspó³-
dzia³a we wszystkim ku do-
bremu (Rzym. 8,28). (...)
Nie mo¿emy zapobiec
terroryzmowi tak samo, jak nie mo¿emy
zapobiec z³u. A wszystko to dzieje siê
w czasach, w których tak bardzo du¿o mówi
siê o pokoju i do niego d¹¿y. (...) S³owo
Bo¿e g³osi: Gdy mówiæ bêd¹: Pokój i bez-
pieczeñstwo, wtedy przyjdzie na nich nag³a
zag³ada, jak bóle na kobietê brzemienn¹,
i nie umkn¹ (I Tes. 5,3). B¹dcie trzewi,
czuwajcie! Przeciwnik wasz, diabe³, chodzi
woko³o jak lew rycz¹cy, szukaj¹c kogo by
poch³on¹æ. Przeciwstawcie mu siê, mocni
w wierze, wiedz¹c, ¿e te same cierpienia s¹
2 ZNAKI czasu LIPIEC-SIERPIEÑ 2004
P
Góra Ararat ponownie w centrum uwagi archeologów i geologów.
Góra Ararat ponownie w centrum uwagi archeologów i geologów.
Zdjêcia satelitarne z rekordowego pod wzglêdem upa³ów 2003 roku
Zdjêcia satelitarne z rekordowego pod wzglêdem upa³ów 2003 roku
ujawni³y spoczywaj¹cy na wysokoci 4720 m n.p.m. obiekt
ujawni³y spoczywaj¹cy na wysokoci 4720 m n.p.m. obiekt
w kszta³cie statku. Czy¿by nadtopiony lodowiec ods³oni³
w kszta³cie statku. Czy¿by nadtopiony lodowiec ods³oni³
pozosta³oci biblijnej arki Noego?
pozosta³oci biblijnej arki Noego?
20375285.012.png 20375285.013.png 20375285.014.png
a
Punkt widzenia
Takie ma³e
wu pr¹du elektrycznego przez mózg czy
zwyk³ej reakcji chemicznej wyjaniæ, czym
jest poczucie winy, czy wstydu.
Bóg nie jest przeciwny nauce, gdy¿ to
On sam daje m¹droæ, z jego ust pocho-
dzi poznanie i rozum i zachêca: naby-
waj m¹droci, i za wszystko, co masz,
nabywaj rozumu! (Ksiêga Przypowieci
2,6; 4,7). Jak mówi aposto³ Pawe³,
w ka¿dym ró¿nie przejawia siê Duch ku
wspólnemu po¿ytkowi. Jeden bowiem
otrzymuje przez Ducha mowê m¹droci,
drugi przez tego samego Ducha mowê
wiedzy (I List do Koryntian 12,7.8).
Dlatego wierz¹c, nie muszê wyrze-
kaæ siê wiatopogl¹du naukowego. War-
to jednak pamiêtaæ, ¿e nie wszystko jest
z³otem, co siê wieci, ¿e nauka, w przeci-
wieñstwie do Boga, nie jest nieomylna,
a naukowcy to te¿ ludzie, którzy w pogoni
za s³aw¹ czasem dopuszczali siê oszustw,
a czêsto po prostu siê mylili.
Ci za, którzy nadal chc¹ przeciwsta-
wiaæ naukê wierze, niech uwa¿aj¹, by nie
spe³ni³o siê na nich proroctwo: Wniwecz
obrócê m¹droæ m¹drych, a roztropnoæ
roztropnych odrzucê. Gdzie jest m¹dry?
Gdzie uczony? Gdzie badacz wieku tego?
Czy¿ Bóg nie obróci³ w g³upstwo m¹dro-
ci wiata? Skoro bowiem wiat przez
m¹droæ swoj¹ nie pozna³ Boga w jego
Bo¿ej m¹droci, przeto upodoba³o siê
Bogu zbawiæ wierz¹cych przez g³upie
zwiastowanie (...) Bo g³upstwo Bo¿e jest
mêdrsze ni¿ ludzie (I List do Koryntian
1,19-21.25).
wem ideologii Owiecenia, mu niechêtni.
Postanowili badaæ wiat w oderwaniu
od jak twierdzili ograniczaj¹cych ich
dogmatów wiary. Chcieli nauki czystej
i wolnej od religii. Z czasem ich niechêæ do
Kocio³a przerodzi³a siê w otwart¹ nega-
cjê Boga. Mieli tylko jeden problem, ci¹-
gle nie potrafili naukowo a wiêc w ich
mniemaniu bez Boga wyjaniæ pocho-
dzenia cz³owieka i stworzenia wiata.
I wtedy pojawi³ siê Darwin, ze swoj¹ teori¹
ewolucji, który niemal od razu sta³ siê ich
prorokiem, a jego teoria now¹ ewange-
li¹. W niezauwa¿alny dla nich samych spo-
sób, uciekaj¹c od Boga i religii, stworzyli
now¹, w³asn¹ religiê, któr¹ jak s³usznie
pisze w tytule swego artyku³u Zdzis³aw
Ples mo¿na nazwaæ naukow¹ religi¹
cz³ekokszta³tnych . W tej nowej religii bo-
giem okrzykniêto Matkê Naturê, która,
choæ bezosobowa i bezrozumna, dzia³aj¹-
ca przypadkowo i chaotycznie, dziwnym
trafem zawsze potrafi³a stworzyæ co nie-
zwykle inteligentnego. Naukowcy stali siê
jej kap³anami, a ich laboratoria i uczelnie
wi¹tyniami. Ta religia ma nawet swoje
relikwie: kopalne szcz¹tki zwierz¹t i ludzi
rzekomo potwierdzaj¹ce jej twierdzenia.
Tymczasem tytu³ Bóg a nauka wca-
le nie musi oznaczaæ przeciwieñstw. Spój-
nik a, ³¹cz¹cy w nim Boga z nauk¹,
mo¿e mieæ ró¿ne znaczenia. W zdaniu:
W jednej rêce mia³ teczkê, a w drugiej
parasol, spójnik ten uzupe³nia obie czê-
ci zdania; w: Zrobisz to dzisiaj, a nie
jutro, przeciwstawia sobie oba elementy
zdania z przeczeniem przy jednym z cz³o-
nów; natomiast w: Zjad³ du¿o, a do-
brze, mamy do czynienia z przeciwstaw-
noci¹, ale bez przeczenia.
Jeli wiara w Boga i wiatopogl¹d
oparty na naukowych podstawach s¹ sobie
przeciwstawne, to tylko w takim sensie, jak
kciuk jest przeciwstawny pozosta³ym pal-
com jednej d³oni. Tylko taka przeciwstaw-
noæ umo¿liwia uchwycenie czegokolwiek.
Prawdziwa nauka nie bêdzie wiêc nego-
wa³a wiary w Boga ani Bo¿ego objawienia
Pisma wiêtego. Prawdziwa religia za
bêdzie zachêca³a do nauki i rozwoju wie-
dzy, jako Bo¿ych darów. Oba omawiane
elementy nauka i wiara maj¹ za
zadanie wzajemnie siê uzupe³niaæ i razem
dawaæ ludziom odpowiedzi na pytania
dotycz¹ce otaczaj¹cego ich wiata. Sama
nauka mo¿e nam co prawda odpowiedzieæ
na pytanie: Jak robi siê bombê atomo-
w¹?, ale nie odpowie na pytanie: Czy
powinnimy robiæ bomby atomowe? Na-
uka mo¿e wyjaniæ, z jakich pierwiastków
zbudowany jest cz³owiek, ale nie jest
w stanie wyjaniæ, po co istniejemy. Nie da
siê te¿ jak s³usznie zauwa¿a autor arty-
ku³u Bóg a logika za pomoc¹ przep³y-
Redaktor naczelny
Ludzie listy pisz¹...
mniej ludzi. Co siê sta³o, to ju¿ siê nie
odstanie.
Urszula Woniak z Trzciñska Zdroju
Kto wylosowa³ bezp³atn¹
prenumeratê Znaków Czasu?
Upominek w postaci bezp³atnej pó³-
rocznej prenumeraty miesiêcznika Zna-
ki Czasu za list do rubryki Ludzie listy
pisz¹... wylosowa³a Pani Urszula Wo-
niak z Trzciñska Zdroju .
Redakcja Znaków Czasu
udzia³em braci waszych w wiecie (I Pio-
tra 5,8-9). Bóg nie przeznaczy³ nas
na gniew, lecz na osi¹gniêcie zbawienia
przez Pana naszego Jezusa Chrystusa
(I Tes. 5,9). (...)
Wszyscy jedziemy w tym madryckim
poci¹gu. Ale ci, którym uda³o siê prze¿yæ,
mog¹ sobie tê podró¿ u³atwiæ. Zwróæmy
nasze serca do Tego, który nas stworzy³. (...)
On nie stworzy³ nas do takich przykrych
prze¿yæ, ale do wiecznej szczêliwoci. Al-
bowiem s¹dzê, ¿e utrapienia teraniejszego
czasu nic nie znacz¹ z porównaniu z chwa-
³¹, która ma siê nam objawiæ (Rzym. 8,18).
(...) Mo¿emy ograniczyæ dzia³anie terrory-
zmu, wed³ug Biblii, przez przebaczenie. Nie
mciæ siê za poniesione krzywdy. Zginie
Interesuj¹ce artyku³y
Cieszê siê, ¿e (...) w Zna-
kach Czasu ukazuj¹ siê inte-
resuj¹ce artyku³y podane w
piêknej szacie graficznej. (...)
Niechaj Pan Bóg b³ogos³awi
Wasz wysi³ek.
Brygida Mamiñska z Be³chatowa
Zafascynowa³o mnie
to pismo
Otrzyma³em (...) miesiêcznik Znaki
Czasu. Bardzo zafascynowa³o mnie to pi-
smo do tego stopnia, ¿e postanowi³em
napisaæ do was (...) Przebywam w areszcie
ledczym (...) Bóg z wami!
Robert Piotr Idasiak z Warszawy
ZNAKI czasu LIPIEC-SIERPIEÑ 2004 3
20375285.001.png 20375285.002.png 20375285.003.png 20375285.004.png 20375285.005.png 20375285.006.png 20375285.007.png
Bóg a...
Miêdzynarodowa
ekspedycja naukowa
rusza tego lata
na górê Ararat
w poszukiwaniu arki
Noego. W jej sk³ad
wchodzi 10 naukow-
ców, g³ównie archeolo-
gów i geologów.
Poprowadzi j¹
turecki prof. Ahmet
A. Arslan, który
jak sam twierdzi
widzia³ arkê
w 1989 roku.
Uczestników wyprawy
zainspirowa³y zdjêcia
satelitarne wykonane
w ubieg³ym roku
rekordowym
pod wzglêdem upa³ów.
Widnieje na nich obiekt
w kszta³cie statku,
spoczywaj¹cy na wy-
sokoci 4720 m.
Czy¿by nadtopiony
lodowiec ods³oni³
pozosta³oci arki
Noego? Byæ mo¿e
wkrótce siê o tym
przekonamy.. .. .
Na tropie
arki
W ypraw na Ararat by³a ju¿ ca³a masa, ale
¿adnej z nich nie uda³o siê dotrzeæ do arki.
Tylko w ci¹gu ostatniego pó³wiecza a¿ kil-
kanacie ekspedycji rusza³o w jej poszuki-
waniu. Czy tym razem siê powiedzie?
(30 x 5 x 3) jest fascynuj¹cy, gdy¿ w wietle badañ
nautycznych zapewnia maksymaln¹ stabilnoæ na wzbu-
rzonym morzu.
W kalifornijskim Instytucie Oceanografii w La Jolla
przetestowano model arki w zbiorniku symuluj¹cym
najgorsze warunki morskie. Nawet fale wy¿sze ni¿ wy-
stêpuj¹ce na oceanie nie mog³y go przewróciæ. Z testów
wynika, ¿e arka opar³aby siê nawet falom przekraczaj¹-
cym 30 m wysokoci, a przy prostok¹tnym kszta³cie
zachowa³aby stabilnoæ nawet przy nachyleniach rzêdu
90 stopni, co jest nies³ychane, gdy¿ najlepsze wspó³cze-
sne statki maj¹ problemy ze stabilnoci¹ przy nachyle-
niu ponad 60 stopni 2 .
Wiedza nautyczna musia³a zanikn¹æ po potopie, gdy¿
ju¿ najwczeniejsze przekazy mezopotamskie ujawniaj¹
¿enuj¹c¹ niewiedzê co do budowy statków morskich. Epos
Jak wygl¹da³a arka?
Arka nie by³a prost¹ ³odzi¹ z trzciny, zbudowan¹
na mod³ê sumeryjsk¹ czy egipsk¹, lecz trzypok³ado-
wym statkiem (zob. Ksiêga Rodzaju 6,16) o ³adowno-
ci zbli¿onej do dzisiejszych oceanicznych okrêtów
handlowych 1 . Biblia nie opisuje jej kszta³tu, ale podaje
wymiary: 300 x 50 x 30 ³okci (zob. Ksiêga Rodzaju
6,15), a zatem arka mierzy³a w przybli¿eniu: 137 m x 23 m
x 14 m. Stosunek d³ugoci, szerokoci i wysokoci arki
4 ZNAKI czasu LIPIEC-SIERPIEÑ 2004
W
20375285.008.png
...historia
Starotestamentowe s³owo arka (hebr. teba ) pocho-
dzi od egipskiego tebet . Oba s³owa znacz¹ tyle co skrzy-
nia lub trumna. Sugeruje to po pierwsze, ¿e arka by³a
prostopad³ocianem, a po drugie, ¿e autorem Ksiêgi Ro-
dzaju by³ Moj¿esz, który wychowa³ siê w Egipcie, dlatego
w jego opisie pojawia siê s³owo egipskie, a nie babiloñskie
(jak nale¿a³oby oczekiwaæ, gdyby relacjê o potopie zapo-
¿yczono z Babilonii, co sugerowali krytycy).
Prostok¹tny kszta³t ma te¿ arka na staro¿ytnych fry-
gijskich monetach, bitych w Apamei (dzisiejsza Turcja).
Na nich wygrawerowane s¹ osoby Noego i jego ¿ony w arce
i obok niej. Nad ich g³owami unosi siê go³¹b z ga³¹zk¹
oliwn¹ w dziobie, a drugi ptak, zapewne kruk, siedzi na
arce. Na burcie wypisane jest imiê Noe. Staro¿ytny histo-
ryk, Strabon z Amazei, napisa³, ¿e frygijska Apamea
nosi³a przydomek Kibotos, jak po grecku zwano arkê.
W jêzyku greckim kibotos znaczy skrzynia lub trum-
na. Wiele legend przechowa³o pamiêæ o prostok¹tnym
kszta³cie arki. Grecy wierzyli, ¿e Deukalion uszed³ przed
potopem, ¿egluj¹c z rodzin¹ i zwierzêtami w wielkiej
skrzyni. Wietnamczycy opowiadaj¹, ¿e za spraw¹ wielkiej
skrzyni potop prze¿y³o rodzeñstwo oraz po parze wszyst-
kich zwierz¹t. Egipski Ozyrys, grecki Dionizos, rzymski
Noego
o Gilgameszu podaje wymiary arki, jako 120 x 120 x 120
³okci 3 . Statek o takich rozmiarach krêci³by siê w kó³ko,
a jego stabilnoæ na wzburzonym morzu by³aby zerowa.
Wed³ug babiloñskiego Berossosa, arka mia³a 1000 m d³u-
goci i 400 m szerokoci. Statek z drewna o takich rozmia-
rach rozlecia³by siê na morzu. Rozmiary arki Noego s¹
przyk³adem na to, ¿e ilekroæ mo¿emy sprawdziæ dane
biblijne, tylekroæ okazuj¹ siê rzetelne, podczas gdy
w innych dawnych relacjach prawda jest zwykle zdeformo-
wana przez mity.
Biblijny opis arki nie wymienia steru ani kilu mog³a
wiêc byæ czym w rodzaju barki o p³askim dnie i przypomi-
naæ bardziej pod³u¿ny dom ni¿ statek. Epos o Gilgameszu
opisuje j¹ s³owem ekallu , które oznacza wielki dom,
ze wzglêdu na jej ogromne rozmiary trzy piêtra i liczne
pomieszczenia (zob. Ksiêga Rodzaju 6,14-16) 4 .
Bachus, którzy wzorowani s¹ na biblijnym Noem, tak¿e
spêdzili rok w d³ugo ¿egluj¹cej po morzu skrzyni.
Prostok¹tny kszta³t sprzyja³ du¿ej ³adownoci oraz
stabilnoci na morzu, po którym arka dryfowa³a przez rok.
Czy statek z drewna o d³ugoci blisko 140 m móg³by
dryfowaæ przez rok po morzu? Niektórzy uwa¿aj¹, ¿e
deski przesi¹k³yby, a dno wygiê³oby siê, powoduj¹c jego
zatopienie. Van der Werf, którego rodzina od pokoleñ
zajmuje siê budow¹ statków w Holandii, uzna³, ¿e ³atwo
temu zaradziæ, buduj¹c dno z kilku warstw pni drzew 5 .
Thor Heyerdahl zbudowa³ z jednej warstwy pni dno mniej-
szego statku (10 m d³ugoci), który bez problemu zniós³
trzymiesiêczn¹ podró¿ oceaniczn¹. Wspomniany holen-
derski in¿ynier obliczy³, ¿e dno sk³adaj¹ce siê z zaledwie
czterech warstw pni (np. z balsy) da³oby arce nonoæ
ponad 10 tys. ton.
ZNAKI czasu LIPIEC-SIERPIEÑ 2004 5
20375285.009.png 20375285.010.png
Zgłoś jeśli naruszono regulamin