TECHNIKI ZDOBIENIA KORALIKAMI.pdf

TECHNIKI ZDOBIENIA KORALIKAMI

Zanim w Ameryce Północnej pojawiły się koraliki przywiezione przez białych jako towar

handlowy, Indianie używali wielu innych rzeczy , które spełniały te same funkcje, np.

muszelki "dentalium", które miały już gotowe otworki , dzięki którym można je było od razu

nawlekać. Inne trzeba było obrabiać i przewiercać. Np. na cmentarzu Indian Pueblo w

Arizonie znaleziono koraliki wykonane z czarnego kamienia, których średnica wynosiła 1,2-3

mm. Niektóre ze znalezionych naszyjników mierzyły 10 m długości i składały się z 1ó

sznurów zawierających około tysiąca koralików każdy. Do dziś pozostało tajerrn1icą, w jaki

sposób w maleńkich koralikach przewiercono otwory o średnicy od 0,5 do 1 mm. Jednak z

wczesnego historycznego okresu zachowało się bardzo mało rzeczy wykonanych

tradycyjnymi materiałami.

Techniki zdobienia koralikami naturalnymi rozwinęły się dopiero w okresie późniejszym. Na

Wielkich Równinach muszelki "dentalium" i jelenie zęby stały się popularnym materiałem

dekoracyjnym, aż do połowy XIX wieku. Nawet później są przypadku stosowania tego stylu

wspólnie z koralikami szklanymi. Głównie jednak, nie licząc wampumów, Indianie przestali

używać koralików z muszelek ledwo tylko pojawiła się możliwość zdobycia szklanych kora-

lików europejskich. Wampumy sporządzone ze szklanych koralików pojawiły się bardzo

wcześnie (pod koniec XVIII w ) , jednak nie cieszyły się wielką popularnością,

prawdopodobnie z powodu unikalnych kolorów muszelek, których nie posiadały sztuczne

koraliki.

W XVIII wieku przemysł szklarski nie był jeszcze dobrze rozwinięty , dlatego pierwsze

przywiezione koraliki były bardzo drogie, trudne do zdobycia i w dodatku przeźroczyste i w

dużych rozmiarach . Pierwsze nieprzeźroczyste koraliki białe i jasno- niebieskie przywieziono

do Ameryki z Włoch około1800 roku. Zwane były "końskimi " (pony beads) od ich

sprzedawców podróżujących na koniach. Od 1840 roku duże koraliki zastąpione zostały

mniejszymi przywiezionymi z terenu dzisiejszych Czech i stały się stałym towarem

handlowym z Indianami , którzy od tej pory używali ich jako podstawowy materiał do

wyszywania i innych dekoracji. Szklane koraliki wyparły dotychczas używane na północy

Ameryki kolce jeżozwierza, ale dotarły również tam, gdzie kolców jeżozwierza nie znano.

Nie wszystkie kolory były jednakowo dostępne. Prawdziwym rarytasem był kolor czerwony,

który w owych czasach był bardzo drogi.

Pierwsze ozdoby z koralików nie były tak kolorowe i perfekcyjnie wykonane jak obecnie. Ze

względu na to, że koraliki w ogóle były bardzo drogie i wielu Indian nie mogło sobie

pozwolić na zakup dużej ilości, wykorzystywano w miarę możliwości wszystkie koraliki jakie

były akurat dostępne. Stąd też obok koralików o jednolitej barwie, trafiają się przejrzyste,

odblaskowe lub o różnym odcieniu i grubości.

Efektywność ozdób z koralików zależy całkowicie od dobrania odpowiednich kolorów.

Niefortunne zesta-wienie barw psuło efekt, ale przy pewnej dozie dobrego smaku i zmysłu

kolorystycznego można uzyskać najpiękniejsze wzory.

Z indiańskim rękodziełem związany jest pewien przesąd , mianowicie nigdy nie należy

wykonywać perfekcyjnie danej rzeczy, zawsze trzeba sobie zostawić możliwość dalszego

rozwoju. Każdy więc wyrób powinien mieć jakąś drobną skazę, celową pomyłkę, czyli - jak:

mówią Indianie - Koralikowego Ducha. Jesteśmy tylko ludźmi i nie możemy osiągnąć

doskonałości. Perfekcja wykonania jakiegoś wzoru może sprowadzić niepowodzenie.

PODSTAWOWE PRZYBORY

KORALIKI

Koraliki występują w różnych rozmiarach i kolorach. Przy wyszywaniu można użyć różnych

rozmiarów, jednak przy pracy na krośnie powinny być jednakowej wielkości.

Najlepiej kupować je w paczkach lub na kilogramy (o ile jest taka możliwość), można też

kupić je w sznurach. Są trochę droższe, ale w Polsce najczęściej dostępne. Ludzie o silnych

nerwach wykorzystują do pracy natrętnie sprowadzane do Polski mieszanki koralików tzw.

zmiotki ( wszystkie kolory rozmiary i kształty oraz różne inne dziwne rzeczy). Dobrej jakości

koraliki można nabyć w Łodzi, ul. Jaracza 30, (55 zł za kilogram przy zakupie powyżej 1kg -

HURT - a w mniejszych ilościach: 80 zł/kg)

IGŁY

Tak samo jak: dobre koraliki trudno jest w Polsce kupić dobrą igłę. Najczęściej przywozi się

je z Zachodu lub sprowadza ze Stanów Zjednoczonych, choć niektórzy mają szczęście

znaleźć ją w pasmanterii, jak przysłowiową igłę w stogu siana. Co zmyślniejsi szlifują grube

igły do odpowiednich rozmiarów. Specjalne karnety igieł do koralików zawierają igły długie,

do pracy na krosnach i krótkie - do wyszywania. Przydają się też czasami igły kuśnierskie

(trójkątne, o ostrych krawędziach) i tapicerskie (o tępym czubku) szczególnie gdy mamy do

czynienia ze skórą. Najczęściej dostepne w pasmanteriach są igły chińskie (w miękkich

zielono-srebrnych paczkach) - idealne do tkania są igły o rozmiarze 10 - a do wyszywania -

12.

NICI

Dość dobre do pracy z koralikami są nici bawełniane, ale z upływem czasu parcieją i cała

praca może się rozsypać. Nie zaleca się też nici nylonowych (żyłka), gdyż są sztywne, trudno

się nimi pracuje, a z czasem twardnieją i kruszą się. Najlepiej do tego celu nadają się nici

syntetyczne - są mocne i trwałe. Występują w różnych grubościach i kolorach, co jest ich

dodatkową zaletą. Można je nabyć w pasmanteriach lub w sklepach z przyborami szewskimi

WOSK PSZCZELI

Przed rozpoczęciem pracy należy nitkę nawoskować woskiem pszczelim (w ostateczności

może być zwykła świeczka). Zabezpiecza to nitki przed wilgocią i zapobiega tworzeniu się

węzełków.

KROSNO

Krosna wyrabiane są przemysłowo (niestety nie w Polsce). Można je otrzymać pisząc do

różnych instytucji w USA zajmujących się sprzedażą wysyłkową. Można też je wykonać

własnoręcznie, co robią nieraz sami Indianie, uważając, że krosno wykonane sposobem

domowym jest o wiele praktyczniejsze. Wykonanie takiego krosna nie jest wcale trudne.

Przykłady krosen wykonanych samemu

WYSZYWANIE

Jest to metoda naszywania koralików bezpośrednio na skórę lub materiał. Dawniej jako nici

używano ścięgna (niektórzy robią to nadal). Dzięki użyciu ścięgien cała praca stawała się

twarda, mocna i solidnie wykonana. Dziś do naszywania koralików używa się nici

krawieckich (najlepiej stylonowych) przez co całość jest nieco luźniejsza ale i tak odznacza

się niezłą jakością.

Ozdabiając ubranie, koraliki przyszywa się zwykle do jakiegoś podłoża (np. grube płótno), a

dopiero potem do skóry. Naszywając je bezpośrednio na skórę należy pamiętać, że przy

szyciu tworzy się w niej pełno dziurek, przez co staje się ona słabsza i może się W tym

miejscu rozerwać.

Przy naszywaniu koralików stosuje się dwie podstawowe metody:

1. ŚCIEG NAKŁADANY (overlaid stitch lub spot stitch)

Dawniej bardzo szeroko rozpowszechniony i stosowany prawie przez wszystkich Indian. Tym

ściegiem można wykonać wszelkie wzory, zarówno roślinne o zaokrąglonych konturach ,

typowe dla Indian Leśnych jak i wzory geometryczne - ulubione przez Indian Równin.

Ścieg nakładany - wersja stosowana przy wyszywaniu wzorów kwiatowych

Ścieg nakładany - wersja stosowana przy wyszywaniu wzorów geometrycznych

Przy naszywaniu koralików lepiej jest przed rozpoczęciem pracy narysować wzór na

materiale. Najpierw wyszywa się wzór, a potem uzupełnia się tło.

2. ŚCIEG LENIWY (lazy stitch)

W tej metodzie rządki koralików przyszywa się do materiału równolegle.

Ścieg Leniwy

Tutaj wzór na materiale rysuje się rzadko ale dobrze jest narysować sobie równoległe linie,

według których równiej się wyszywa.

Indianie Crow cześciej używali ściegu nakładanego w swoich wyrobach (przede wszystkim

wyszywając tła). Dosyć chętnie używali też ściegu leniwego oraz jego zmodyfikowaną wersję

później nazwaną ściegiem Crow (Crow stitch). W metodzie tej szeregi koralików są dużo

dłuższe i przymocowywane drugą nitką w określonych miejscach.

Ścieg Crow

Kolory charakterystyczne dla poszczególnych plemion znajdziecie tutaj:

Kolory : http://indianie.kolba.eu//kolory.shtml

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: