Zmiany melanocytarne skóry

Dr n.med. Wojciech Zajęcki

Jednostka melanocytarno - naskórkowa
ang. melanocyte-keratynocyte unit
 

§                     Utworzona jest przez dojrzałe melanocyty i zespolone z nimi keratynocyty. Przez wypustki, rozgałęziające się pomiędzy keratynocytami, przenoszone są ziarenka zsyntetyzowane melaniny. Gdzie są gromadzone w postaci nadjądrowych "czapeczek". Jest ona następnie usuwana wraz ze złuszczającym się naskórkiem. W prawidłowych warunkach całość wytworzonej melaniny jest odprowadzana z melanocyta, wskutek czego ma on jasną cytoplazmę, pozbawioną barwnika. Barwnik gromadzi się w melanocytach w warunkach patologicznych, przy upośledzeniu transportu melaniny.

Zmiany barwnikowe skóry - odbarwnienia

§                    Bielactwo nabyte (vitiligo,lecodermia acquisitum). Związana jest ze spadkiem liczby melanocytów, aż do całkowitego zaniku. Etiologia:

§        prawdopodobnie autoimmunologiczna. Około 25% osób  z bielactwem cierpi na choroby o podłożu autoimmunologicznym (SLE. Myastenia gravis, ch.Hashimoto, Sclerodermia i inne). Występuje najczęściej na dłoniach, w okolicy nadgarstków oraz w okolicy nadoczodołowej i okołowargowej.

Zmiany barwnikowe skóry - odbarwnienia

§                    Bielactwo wrodzone (albinismus,lecodermia congenitum). Związane jest z zaburzeniem produkcji melaniny uwarunkowanym genetycznie. Najczęściej występuje  albinizm oczno-skórny uwarunkowany jedną z 10 enzymopatii dziedziczących się autosomalnie recesywnie.

§                    Bielactwo wrodzone predysponuje do rozwoju raka płaskonabłonkowego skóry.

Łagodne zmiany melanocytarne

§                     Klinicznie przyjmują postać brązowych plam, guzków lub brodawek.

§                     Ich postanie wiąże się z jednym z dwóch procesów:

•          Nadmierna aktywności melanocytów bez towarzyszącego rozrostu (przebarwienia).

•          Rozrost melanocytów.

              ad.1 Zmiany morfologiczne polegają na zwiększonej zawartości melaniny w komórkach barwnikotwórczych, ich powiększeniu oraz rozbudowie ich wypustek. Towarzyszące temu gromadzenie się melaniny w keratynocytach w postaci powiększonych "czapeczek" nadjądrowych. Przykładem tego rodzaju zmian są piegi (łac. ephelides, ang. freckles), ostudy (łac. chloasmata), plamy typu "kawy z mlekiem" (franc. café au lait) w przebiegu neurowłókniakowatości, przebarwienia skórne w przebiegu zespołu Albrighta, przebarwienia pozapalne skóry i szereg innych.

Łagodne zmiany melanocytarne

              ad.2 Łagodne rozrosty melanocytarne mogą być:

§        rozrostami pierwotnymi, czyli znamionami melanocytarnymi albo barwnikowymi (łac. naevi melanocytici vel pigmentosi) lub

§        rozrostami wtórnymi obserwowanymi w obrębie innych zmian rozrostowych, np. w brodawce łojotokowej (łac. verruca seborrhoica), niektórych guzach przydatkowych (łac. adnexomata), itp.

Melanocytozy skórne

§                    Melanocytozy (łac. melanocytoses dermales, ang. dermal melanocytosis) Stanowią pośrednią grupą zmian i dotyczą głębszych warstw skóry właściwej. Nie obserwuje się wyraźnych cech rozrostu melanocytów, ale jedynie ich powiększenie i hiperpigmentację. Należą do nich: znamię Ota, znamię Ito oraz plama mongolska.

Przebarwienia – piegi – ephelides- frecle

§                    Dobrze odgraniczona owalna lub nieregularna plamka o jednorodnym zabarwieniu związana ze wzrostem gromadzenia meleniny w keratynocytach. Liczba melanocytów pozostaje bez zmian

Przebarwienia – cd.

§                   Ostudy (chloasmata). Występujące głównie na twarzy jako nieostro-odgraniczone przebarwienia w okresie ciąży. Związane są z nadmierną produkcją melaniany. Światło słoneczne pogłębia ich natężenie. Związane z nadmierną produkcją melaniny, zanikają po porodzie.

Przebarwienia –Café-au-lait macule

§                     Dobrze odgraniczona jednolicie zabarwiona plama śr.>1,5cm związana z nadmiernym gromadzeniem melaniny w warstwie podstawnej. Powstają w dzieciństwie i rosną wraz z organizmem.

§                     Występuje:

§         samoistnie u około 5%-10% populacji.

§         Ch. Recklinghausena (zwykle >6 śr. 15mm)

§         W zespole Albrighta (Polyostic fibrous dysplasia)

Znamiona barwnikowe - klasyfikacja

              Z punktu widzenia morfologicznego można je klasyfikować pod względem:

•                     Okresu powstania, wyróżniając:

§        znamię wrodzone albo matczyne (łac. naevus congenitalis seu maternalis ; ang. congenital melanocytic naevus)

§        znamię nabyte (łac. naevus accquisitus; ang. acquired melanocytic naevus)

•                     Głębokości rozrostu i okresu rozwoju, określając je jako:

§        znamię brzeżne albo łączące (łac. naevus marginalis seu iunctionalis; ang. junctional)

§        znamię śródskórne (łac. naevus dermalis; ang.dermal ).

§        znamię złożone (łac. naevus compositus; ang. compound).

Znamiona – klasyfikacja cd.

•                      Typu histologicznego, z następującymi rodzajami:

§         plama soczewicowata zwykła (łac., ang. lentigo simplex)

§                      plama soczewicowata słoneczna albo starcza (łac. lentigo solaris seu senilis; ang. solar or actinic lentigo) - nie jest rozrostem nowotworowym

§         znamię uwypuklone typu Mieschera (łac. naevus typus Miescher; ang. naevus of Miescher)

§         znamię brodawkowate typu Unny (łac. naevus typus Unna; ang. naevus of Unna)

§         znamię płaskie typu Clarka (łac. naevus typus Clark; ang. naevus of Clark)

§         znamię wrzecionowato- i nabłonkowatokomórkowe typu Spitz (łac. naevus fusocellularis et/aut epithelioides typus Spitz; ang. spindle and epithelioid cell naevus of Spitz)

§                      znamię desmoplastyczne (łac. naevus desmoplasticus; ang. desmoplastic naevus)

§         znamię wrzecionowatokomórkowe przebarwione Reeda (łac. naevus fusocellularis hiperpigmentosus Reed; ang. pigmented spindle cell naevus of Reed )

Znamiona – klasyfikacja cd.

§         znamię obwódkowe Suttona (łac. naevus circumferentiatus, naevus Sutton; ang. halo naevus; naevus of Sutton)

§         znamiona błękitne (łac. naevi coerulei; ang. blue naevi)

§                     znamię błękitne zwyczajne (łac. naevus coerulens; ang. common blue naevus)

§                     znamię błękitne bogatokomórkowe (łac. naevus coeruleus cellularis; ang. cellular blue naevus)

§                     znamię błękitne złośliwe (łac. naevus coeruleus malignus; ang. malignant blue naevus)

§                     znamię błękitne nabłonkowato-komórkowe (łac. naevus coeruleus epitheliodes; ang. epithelioid blue naevus)

§         znamię głęboko penetrujące (łac. naevus cum penetratione profunda; ang. deep penetrating naevus)

§         znamię klonalne (łac. naevus clonalis; ang. clonal naevus)

§         znamię melanocytarne dwu/wielo/składnikowe lub mieszane (łac. nevus bi/multi/phasicus seu mixtus; ang. combined melanocytic naevus)

•                      lokalizacji anatomicznej i/lub innych cech szczególnych, jak np.:

§         znamię dysplastyczne (łac. naevus dysplasticus; ang. dysplastic naevus)

§         znamię narządów płciowych (łac. naevus genitalis; ang. genital naevus)

§         znamiona dłoni i stóp (łac. naevi acrales; ang. acral naevus)

§         znamię błękitne typu Ito (łac. naevus typus Ito; ang. naevus of Ito)

§         znamię błękitne typu Ota (łac.naevus typus Ota; ang. naevus of Ota)

§         plama mongolska (łac. macula mongolica; ang. Mongolian spot)

§         znamię owłosione (łac. naevus pilosus; ang. hairy naevus)

§                     wrodzone (łac. congentails; ang. congenital)

§                     typu Beckera (nie jest to znaminiem sensu stricto).

Lentigo simplex

§                     Silnie wybarwiona okrągła lub owalna plamka śr. zwykle mniejszej niż 5mm.niezmieniająca zabarwienia w zależności od nasłonecznienia. Występuje zarówno w skórze jak na błonach śluzowych. Obserwuje się wzrost liczby melanocytów, wydłużenie sopli międzybrodawkowych i zwiększenie gromadzenia melaniny.

Lentigo senile (solaris) – old age spot

§                     Dobrze odgraniczona plamka o nierównomiernym zabarwieniu. Powstają u ludzi starszych w skórze narażonej na nasłonecznienie. Nie zanikają. Histopatologicznie jak lentigo simpex plus nietrzymanie barwnika i elastoza warstwy brodawkowatej.

Znamię barwnikowe łączące – naevus pigmentosus marginalis – junctional melanocytic nevus.

Znamię barwnikowe łączące – naevus pigmentosus marginalis (junctionalis) – junctional melanocytic nevus.

Znamię barwnikowe łączące – naevus pigmentosus marginalis – junctional melanocytic nevus.

Znamię barwnikowe złożone – naevus pigmentosus compositus– compound melanocytic nevus.

Znamię barwnikowe złożone – naevus pigmentosus compositus– compound melanocytic nevus.

Znamię barwnikowe złożone – naevus pigmentosus compositus– compound melanocytic nevus.

Znamię barwnikowe zł...