Współczesne metody oceny rozwoju biologicznego.pdf

(354 KB) Pobierz

2011-10-23

WSPÓŁCZESNE METODY OCENY ROZWOJU BIOLOGICZNEGO DZIECI

I MŁODZIEŻY

Ocena wydolności wysiłkowej

i sprawności motorycznej

1

Prof. dr hab. n. med. D. Chlebna-Sokół

Klinika Propedeutyki Pediatrii

i Chorób Metabolicznych Kości

Uniwersytetu Medycznego w Łodzi

ROZWÓJ BIOLOGICZNY

To wieloetapowy proces ciągłych przemian biologicznych, jakie zachodzą w

rozwijającym się organiźmie, charakteryzujący się powiększaniem wymiarów i masy

ciała oraz doskonaleniem struktury i funkcji narządów wewnętrznych i układów

(WZRASTANIE, RÓŻNICOWANIE, DOJRZEWANIE)

2

3

ONTOGENEZA –to rozwój indywidualny (osobniczy) od chwili poczęcia do śmierci;

obejmuje okres prenatalny i postnatalny:

• faza rozwoju progresywnego (dzieci i młodzieży)

• faza względnej stabilizacji

• faza starości (regresu)

4

• auksologia – nauka o rozwoju

• auksopatia –zaburzenia rozwoju, nieprawidłowości (od:auksein –grec.: rosnąć,

rozwijać się)

• tempo rozwoju –to szybkość rozwoju cechy w jednostce czasu; ocenia się przyrosty

(lub obniżenie) wartości cechy w kolejnych badaniach

• rytm rozwoju –to występujące okresowo przyśpieszenie lub zwalnianie tempa rozwoju

UWARUNKOWANIA ROZWOJU BIOLOGICZNEGO

• Czynniki endogenne genetyczne (determinanty)

•

• Czynniki endogenne paragenetyczne (stymulatory)

•

• Czynniki egzogenne czyli środowiska zewnętrznego (modyfikatory)

CZYNNIKI ENDOGENNE GENETYCZNE

- w sposób nieodwracalny decydują o rozwoju

Uwarunkowania:

• rodzaju płci

• koloru oczu

• typu budowy

• koloru skóry

• cech psychicznych

• tempa i rytmu rozwoju (najsilniej zdeterminowany jest rozwój tkanki kostnej, oraz siła

i czas reakcji)

• wydolności wysiłkowej i innych

•

5

6

1

Genetyczne uwarunkowania szeregu chorób, takich jak:

• hemofilia

• mukowiscydoza

• „bloki metaboliczne” –dot. przemiany białkowej, węglowodanowej, tłuszczowej

i wapniowo-fosforanowej

CZYNNIKI ENDOGENNE PARAGENETYCZNE

Tworzą właściwości środowiska śródmacicznego

2

7

1

774106254.051.png

774106254.062.png

774106254.073.png

774106254.075.png

774106254.001.png

774106254.002.png

774106254.003.png

774106254.004.png

774106254.005.png

774106254.006.png

774106254.007.png

774106254.008.png

774106254.009.png

774106254.010.png

774106254.011.png

774106254.012.png

774106254.013.png

2011-10-23

Tworzą właściwości środowiska śródmacicznego

i wpływają na rozwijający się zarodek i płód

Są to:

• stan zdrowia i aktywność procesów metabolicznych matki

• tryb życia

• sposób odżywiania się w ciąży

• nałogi

• wiek i liczba poprzednich ciąż

Poza tym:

• zakażenia wirusowe

• bakteryjne i pierwotniakowe

• leki i substancje chemiczne oddziaływujące przez łożysko

• promieniowanie

• stany niedoborowe (białkowe, witaminowe, sole mineralne np. Fe, Se, Mg, Ca…)

CZYNNIKI EGZOGENNE CZYLI ŚRODOWISKA ZEWNĘTRZNEGO

(BIOKULTUROWE)

1. Biogeograficzne czyli modyfikatory środowiska przyrodniczego:

• ukształtowanie terenu

• klimat

• zasoby i skład wody

• skład powietrza

• flora

• fauna

• pasożyty

• bakterie

• wirusy

2. Społeczno-ekonomiczne czyli modyfikatory kulturowe:

• sposób odżywiania

• warunki bytowe (wysokość zarobków i warunki życia) i sanitarno-higieniczne

• poziom wykształcenia i kultury rodziców oraz wychowawców

• tradycje społeczne i zwyczaje, w tym zakazy religijne, mające wpływ na sposób

wychowania dziecka

CZYNNIKI EGZOGENNE CZYLI ŚRODOWISKA ZEWNĘTRZNEGO

(BIOKULTUROWE) c.d.

3. Aktywność własna:

tu m. in.

• aktywność fizyczna (sport) –wpływ na skład ciała

• aktywność własna psycho-społeczna (kształtowanie rozwoju umysłowego)

8

9

SPONTANICZNA AKTYWNOŚĆ RUCHOWA

jest przejawem naturalnej potrzeby ruchu –czynnika stymulującego rozwój

biologiczny

dziecka (właściwości morfologiczne,

czynnościowe i psychiczne)

oraz sprawność motoryczną

10

11

Spontaniczna aktywność ruchowa

i potrzeba ruchu obniża się z wiekiem.

Jest największa (liczba godzin dziennie)

w wieku przedszkolnym, natomiast najmniejsza - w okresie pokwitania

12

Zwiększona aktywność ruchowa powoduje:

2

774106254.014.png

774106254.015.png

774106254.016.png

774106254.017.png

774106254.018.png

774106254.019.png

774106254.020.png

774106254.021.png

774106254.022.png

774106254.023.png

774106254.024.png

774106254.025.png

774106254.026.png

2011-10-23

Zwiększona aktywność ruchowa powoduje:

- wyraźny przyrost masy tkanek aktywnych (głównie mięśni)

- obniżenie ogólnej ilości tkanki tłuszczowej

13

Aktywność ruchowa w każdym okresie życia stymuluje czynność komórek kostnych

(powstawanie kolagenu, transport jonów), poprzez:

- zwiększenie ukrwienia tkanki kostnej

- wywołanie efektu piezoelektrycznego

na płaszczyznach kryształów

14

Badania niektórych autorów wykazały wyższe tempo wzrastania (przyrosty wysokości

ciała) u dzieci uprawiających systematycznie zwiększoną aktywność ruchową

15

Przewlekłe obciążenie nadmiernym wysiłkiem fizycznym, zwłaszcza w okresie

pokwitania, może prowadzić do zahamowania tempa wzrastania i niższej ostatecznej

wysokości ciała

16

Niekorzystny wpływ na wzrastanie dziecka (czynność chrząstki wzrostowej) posiadają

następujące dyscypliny sportowe: boks, zapasy, kolarstwo, podnoszenie ciężarów,

piłka nożna

17

Zwiększona, systematycznie uprawiana aktywność ruchowa wpływa na:

- poprawę wydolności wysiłkowej

- zwiększenie sprawności motorycznej

- wzrost siły mięśniowej

- adaptację wysiłkową układu krążenia i oddechowego

- korzystny skład masy ciała

- prawidłowe kształtowanie się postawy ciała

18

Określenie aktualnego poziomu wzrastania

i dojrzewania dziecka czyli stanu rozwoju

w momencie badania

19

Ocena tempa wzrastania i dojrzewania czyli rozwoju jako procesu dynamicznego –

możliwa przez kontrole rozwoju

20

Prawidłowe oznaczenie WSKAŹNIKÓW ROZWOJU:

- somatometrycznych

- dojrzewania organizmu

21

Właściwa interpretacja uzyskanych wyników przez ich porównanie

z odpowiednim BIOLOGICZNYM UKŁADEM ODNIESIENIA (normą rozwojową,

fizjologicznym wzorcem)

22

WIEK ROZWOJOWY (FIZJOLOGICZNY)

oznacza stopień zaawansowania we wzrastaniu i dojrzewaniu łącznie, mierzony

szybkością procesów biologicznych

23

Najczęściej stosowane kryteria oceny

3

774106254.027.png

774106254.028.png

774106254.029.png

774106254.030.png

774106254.031.png

774106254.032.png

774106254.033.png

774106254.034.png

774106254.035.png

774106254.036.png

774106254.037.png

774106254.038.png

774106254.039.png

774106254.040.png

774106254.041.png

774106254.042.png

774106254.043.png

774106254.044.png

2011-10-23

Najczęściej stosowane kryteria oceny

WIEKU ROZWOJOWEGO:

- wiek morfologiczny (somatyczny)

- wiek kostny (dojrzałość szkieletowa)

- wiek wtórnych cech płciowych

- wiek zębowy

WSKAŹNIKI MORFOLOGICZNE

rozwoju biologicznego (SOMATOMETRYCZNE):

• masa ciała

• wysokość (długość) ciała, długość kończyny górnej

i dolnej, długość tułowia

• obwody: głowy, klatki piersiowej, ramienia, uda

• szerokości: barków, bioder, klatki piersiowej, łokcia, kolana

• grubość fałdów skórno-tłuszczowych

BIOLOGICZNE UKŁADY ODNIESIENIA:

• tablice wartości średnich i centylowych

• siatki centylowe i standardowe

• siatki proporcji i harmonii rozwoju

• wskaźniki proporcji ciała

• morfogramy

• siatki uwzględniające wartości cech somatycznych rodziców (normy grupowe)

•

WIEK KOSTNY (SZKIELETOWY)

Odzwierciedla zaawansowanie kośćca w dojrzewaniu; oceniany jest na podstawie:

czasu pojawienia się

i wielkości wtórnych jąder kostnienia, kształtu kości, zrastania się nasad z trzonami

w odniesieniu do standardów

radiologicznych lub skali punktowej

WIEK WTÓRNYCH CECH PŁCIOWYCH

opiera się na ocenie kolejnych faz rozwoju drugo- i trzeciorzędowych cech

dojrzewania płciowego, według pięciostopniowej skali opracowanej przez Tannera

(wzorce, opisy)

24

25

26

27

WIEK ZĘBOWY

Określa się na podstawie liczby wyrżniętychzębów mlecznych lub stałych, z

ustaleniem czasu pojawienia się poszczególnych zębów,

ich kolejności oraz stadium formowania się.

WYDOLNOŚĆ WYSIŁKOWA

To zdolność organizmu do wykonania odpowiednio intensywnej pracy fizycznej, z

udziałem dużych grup mięśni, wymagającej zaangażowania układu krążenia i

oddechowego.

28

29

30

W czasie próby wysiłkowej oznaczane są WSKAŹNIKI WYDOLNOŚCI WYSIŁKOWEJ:

• częstość uderzeń serca

• ciśnienie tętnicze krwi

• zużycie tlenu

• maksymalne pochłanianie tlenu

• wielkość obciążenia pracą fizyczną*

• wskaźniki biochemiczne

31

O wyższej WYDOLNOŚCI WYSIŁKOWEJ świadczą:

- wzrost wartości maksymalnego pochłaniania tlenu

- niższa częstość uderzeń serca w czasie pracy

- mniejszy przyrost ciśnienia skurczowego i mniejsze obniżenie się ciśnienia

rozkurczowego po wykonaniu wysiłku

4

774106254.045.png

774106254.046.png

774106254.047.png

774106254.048.png

774106254.049.png

774106254.050.png

774106254.052.png

774106254.053.png

774106254.054.png

774106254.055.png

774106254.056.png

774106254.057.png

774106254.058.png

774106254.059.png

774106254.060.png

774106254.061.png

2011-10-23

rozkurczowego po wykonaniu wysiłku

- szybka normalizacja wskaźników wydolności w okresie odnowy

SPRAWNOŚĆ MOTORYCZNA

Zależy od rozwoju cech somatycznych i czynności wielu narządów, przede wszystkim

narządów ruchu a także koordynacji nerwowo - mięśniowej

32

33

Na podstawie zestawu testów sprawnościowych ocenia się takie cechy, jak:

SZYBKOŚĆ,

ZWINNOŚĆ,

SIŁĘ,

MOC,

WYTRZYMAŁOŚĆ

34

Zwiększona, systematycznie uprawiana aktywność ruchowa wpływa na:

- poprawę wydolności wysiłkowej

- zwiększenie sprawności motorycznej

- wzrost siły mięśniowej

- adaptację wysiłkową układu krążenia i oddechowego

- korzystny skład masy ciała

- prawidłowe kształtowanie się postawy ciała

35

Reasumując, prawidłowy rozwój biologiczny jest oznaką zdrowia, rozumianego

zgodnie

z definicją WHO nie tylko jako nieobecność choroby, ale jako dobrostan fizyczny,

psychiczny i społeczny.

A zatem stałe monitorowanie rozwoju gwarantuje wczesne wykrywanie zaburzeń

i jest istotą profilaktyki zdrowia dziecka.

5

774106254.063.png

774106254.064.png

774106254.065.png

774106254.066.png

774106254.067.png

774106254.068.png

774106254.069.png

774106254.070.png

774106254.071.png

774106254.072.png

774106254.074.png

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Dojrzewanie somatyczne i psychiczne - okres pokwitania ppt.pdf (996 KB)
Zaburzenia stanu odżywienia u dzieci.pdf (513 KB)
Aktualne problemy dotyczące szczepień ochronnych dzieci i młodzieży.pdf (494 KB)
Stany niedoborowe.pdf (935 KB)
Dojrzewanie somatyczne i psychiczne - okres pokwitania.pdf (341 KB)

Inne foldery tego chomika:

Zgłoś jeśli naruszono regulamin