1 Aleksandra Mendykowa PODSTAWY BIBLIOGRAFII Wydanie II Pa�stwowe Wydawnictwo Naukowe Warszawa 1986 Aleksandra Mendykowa PODSTAWY BIBLIOGRAFII Wydanie II Pa�stwowe Wydawnictwo Naukowe Warszawa 1986 Skrypt przeznaczony dla student�w bibliotekoznawstwa i informacji naukowej Wydanie I 1981 Redaktor Janina Stachurka Redaktor techniczny Janusz Malinowski SKA fLLIti-EKA HJBLiClM w Zabrzu L( @ Copyright by Pa�stwowe Wydawnictwo Naukowe Warszawa 1981 ISBN 83-01-03301-0 PA�STWOWE WYDAWNICTWO NAUKOWE Wydanie II. Nak�ad 5900 + 200 egz. Ark. wyd. 32. Ark. druk. 26. Papier pi�mienny III kl. 70 g, 70 X 100. Oddano do wznowienia w styczniu 1986 r. Druk uko�czono w sierpniu 1986 r. Zam. nr 1272/86. B-16. Cena z� 380,� WROC�AWSKA DRUKARNIA NAUKOWA SPIS TRE�CI Wst�p..................... 5 Rozdzia� I. Etymologia, rozw�j poj�cia i dzisiejsze znaczenie terminu bibliografia ..............., 9 Rozdzia� II. Przedmiot bibliografii. Rodzaje � charakterystyka dokument�w 12 Rozdzia� III. Spis bibliograficzny i jego cechy. Podstawowe za�o�enia metodologiczne sporz�dzania spis�w. Definicja i og�lne zasady opisu bibliograficznego ..................15 Rozdzia� IV. Kryteria podzia�u bibliografii. Poj�cie zasi�gu i zakresu. Rodzaje bibliografii..................19 Rozdzia� V. Kompozycja bibliografii, jej forma pi�miennicza i wydawnicza. Uk�ady bibliograficzne. Funkcja spis�w pomocniczych i elementy heury-styki bibliograficznej...............24 Rozdzia� VI. Zadania bibliografii, jej funkcja spo�eczna. Miejsce bibliografii w�r�d innych informator�w o pi�miennictwie........33 Rozdzia� VII. Nowe tendencje w bibliografii. Bibliografia a informacja naukowa ....................36 Wykaz wa�niejszych spis�w bibliograficznych i pokrewnych �r�de� informacyjnych...................42 Wykaz skr�t�w oraz cytowa� tytu��w bibliografii i czasopism .... 42 Cz�� pierwsza. Bibliografie og�lne A. Bibliografie i katalogi o zasi�gu mi�dzynarodowym....... I. Bibliografie bibliografii.............. a) Og�lne repertoria retrospektywne........... b) Bibliografie o ograniczonym zasi�gu (i zakresie), selekcyjne i podr�czniki .................. c) Czasopisma bibliograficzne, kumulacje bie��ce . . . . II. Og�lne bibliografie mi�dzynarodowe.........., III. Og�lne i centralne katalogi bibliotek.......... IV. Bibliografie i katalogi czasopism............ a) Bibliografie czasopism............., b) Katalogi czasopism................ c) Bibliografie zawarto�ci czasopism i recenzji....... d) Spisy skr�t�w tytu��w czasopism...... . , 45 45 46 48 52 53 56 62 62 65 70 73 B. Bibliografie narodowe............... 75 Albania, Austria, Belgia, Bu�garia, Czechos�owacja, Dania, Finlandia, Francja, Grecja, Hiszpania, Holandia, Irlandia, Islandia, Jugos�awia, Niemcy do 1945, Niemiecka Republika Demokratyczna, Republika Federalna Niemiec, Norwegia, Polska, Portugalia, Rumunia, Szwajcaria, Szwecja, W�gry, Wielka Brytania, W�ochy, Zwi�zek Radziecki, Stany Zjednoczone. O. Eiblicgrafls i katalogi zbior�w specjalnych......... 155 I. Wykazy drukowanych katalog�w r�kopis�w........ 155 II. Bibliografie i katalogi inkunabu��w.......... 156 III. Bibliografie przek�ad�w.............. 162 IV. Wykazy ksi��ek zakazanych............ 163 V. Bibliografie wydawnictw bibliofilskich ......... 164 VI. Bibliografie reprint�w.............. 166 VII. Bibliografie druk�w urz�dowych........... 168 D. Wydawnictwa informacyjne encyklopedyczao-ieksykakie..... 170 I. Encyklopedie og�lne............... 170 IL Biografie, s�owniki, wydawnictwa typu "Who is who?"..... 177 III. Spisy o charakterze pomocniczym........... 189 a) Wykazy anonim�w i pseudonim�w.......... 190 b) Spisy portret�w................ 195 c) S�owniki skr�t�w............... 196 IV. Informatory o �wiatowym ruchu naukowym........ 197 Og�lne. Mi�dzynarodowe organizacje. Towarzystwa naukowe. Akademie. Uniwersytety. Instytuty badawcze. Biblioteki. Fundacje. Kongresy. Cz�� druga: Bibliografie specjalne I. Bibliologia. Bibliotekoznawstwo. Informacja naukowa .... 208 II. Nauka. Naukoznawstwo............. 215 III. Filozofia.................. 219 IV. Pedagogika. Psychologia............. 222 V. Prawo. Nauki polityczne............. 227 VI. Nauki spo�eczne. Ekonomia. Socjologia......... 235 VII. J�zykoznawstwo. Literatura............ 243 VIII. Historia.................. 276 IX. Sztuka. Muzyka. Teatr. Film............ 287 X. Religioznawstwo. Teologia............. 299 XI. Nauki o Ziemi. Geografia............. 303 XII. Nauki biologiczne.............. . 314 XIII. Medycyna ................. 321 XIV. Rolnictwo. Weterynaria............. 336 XV. Chemia.................. 341 XVI. Matematyka. Fizyka. Astronomia.......... 346 XVII. Nauki techniczne............, . � 352 S�ownik terminologiczny..............� 370 Wykaz literatury................k 375 Indeks autor�w, tytu��w i wa�niejszych hase� przedmiotowych . , 377 WST�P Bibliografia jako przedmiot studi�w uniwersyteckich jest dyscyplin� wchodz�c� w zakres og�lnej nauki o ksi��ce i informacji naukowej, jest jedn� z dziedzin tej nauki, �ci�le zwi�zan� z rozleg�� jej problematyk�, z ksi�goznawstwem i bibliotekoznawstwem. Pe�ni funkcj� integruj�c�, zajmuje si� ksi��k� od procesu jej powstawania poprzez po�rednictwo ksi�garskie, rozpowszechnianie i udost�pnianie biblioteczne. Przyjmuj�c na siebie rol� bie��cego informatora o pi�miennictwie, zajmuje si� r�wnie� ksi��k� jako dokumentem historycznym, informuje o dorobku pi�mienniczym narodu i osi�gni�ciach naukowych w okre�lonej dziedzinie. Celem studi�w jest poznanie og�lnych za�o�e� tej dziedziny wiedzy, jej podstawowych zagadnie� teoretycznych, poznanie terminologii przedmiotu i w�a�ciwych bibliografii poj��, poznanie jej strony praktycznej, umiej�tno�ci sporz�dzania spis�w i pos�ugiwania si� nimi, co wymaga r�wnie� poznania okre�lonego zasobu istniej�cych ju� spis�w bibliograficznych oraz opanowania techniki poszukiwa� bibliograficznych. Rozw�j studi�w w zakresie bibliotekoznawstwa i informacji naukowej w Polsce w ostatnich latach uzasadnia piln� potrzeb� opracowania i publikowania pomocy naukowych i dydaktycznych, niezb�dnych dla student�w tego kierunku. Bibliografia jest jedn� z tych dyscyplin, wchodz�cych do programu studi�w, w kt�rych najsilniej daje si� odczu� brak skrypt�w i podr�cznik�w, a tak�e niedostatek literatury przedmiotu. Potrzeby dydaktyki uniwersyteckiej le�� wi�c g��wnie u podstaw podj�cia pr�by stworzenia og�lnego kompendium wiedzy o spisach bibliograficznych. Ten kr�g zagadnie� nie zosta� dot�d uwzgl�dniony w polskiej literaturze bibliograficznej ca�o�ciowo i w stopniu odpowiadaj�cym wymogom nowego programu studi�w. Opracowane na bardzo dobrym poziomie przez specjalist�w wydawnictwa o charakterze poradnik�w, czy informatory o �r�d�ach informacyjnych, ograniczone zgodnie ze swoj� funkcj� do bibliografii polskich, mog� tylko cz�ciowo stanowi� materia� do studi�w bibliotekoznawczych *. Podobnie jak 1 Np. Czachowska Jadwiga, Loth Roman: Przewodnik polonisty. Bibliografie. S�owniki. Biblioteki. Muzea literackie. Wroc�aw 1974 i Korpa�s J�zef: O bibliografiach i informatorach. Poradnik dla wszystkich. Warszawa 1974. 5 prace o �r�d�ach mi�dzynarodowych i zagranicznych, nie ujmuj�ce pe�nego warsztatu bibliograficznego2. R�wnie� w innych dziedzinach bibliografii, jej historii i teorii, a tak�e metodyce bibliograficznejs odczuwa si� powa�ne luki w zakresie literatury przedmiotu. S� one tym bardziej widoczne, �e w ostatnim okresie nast�pi�a intensyfikacja dzia�a� bibliograficznych, wprowadza si� nowe metody i narz�dzia pracy, a tak�e zachodzi konieczno�� interpretowania pewnych zjawisk, wyst�puj�cych w bibliografii wsp�czesnej, nie tylko w kategoriach tradycyjnych. W dorobku historiografii bibliograficznej wa�n� pozycj� w kanonie lektur uniwersyteckich stanowi� obszerne Dzieje bibliografii to Polsce (Warszawa 1969) opracowane przez J�zefa Korpa��; z dziedziny teorii za�, jedyn� dot�d prac� ujmuj�c� problematyk� ca�o�ciowo, jest Stefana Vrtel-Wierczy�skiego Teoria bibliografii w zarysie (Wroc�aw 1951), daje pogl�d na rozw�j my�li bibliograficznej za granic� i w Polsce do II wojny �wiatowej *. Aktualne problemy bibliografii w uj�ciu niekt�rych teoretyk�w zagranicznych prezentuje w wyborze antologia opracowana dla potrzeb dydaktyki przez Ann� Czekajewsk�-J�drusik i Ann� Sitarsk�: Teoretyczne problemy bibliografii wsp�czesnej (Warszawa 1977). Nie zast�pi ona jednak postulowanego opracowania ca�o�ci zagadnie� teoretycznych w aspekcie przeobra�e� zachodz�cych w bibliografii w ostatnich latach. Zagadnienia wsp�czesnej bibliografii praktycznej z punktu widzenia unowocze�nienia procesu sporz�dzania spis�w oraz powstawania nowych form bibliografii w wyniku stosowania mechanizacji i automatyzacji i wprowadzania bibliografii do systemu skomputeryzowanej informacji naukowej interesuj� wielu polskich teoretyk�w i praktyk�w. Sprawom tym po�wi�cona jest praca Anny Sitarskiej: Nowe metody i techniki bibliografii (Warszawa 1971) zalecana studentom jako podstawowa lektura z tego zakresu. Wiedza o spisach bibliograficznych jest jedn� z dziedzin bibliografii praktycznej i ona stanowi g��wny przedmiot niniejszego skryptu. Przyj�ta koncepcja zak�ada przede wszystkim zaspokojenie potrzeb dydaktycznych w zakresie programu I roku studi�w oraz uwzgl�dnienie 2 Np. Sawoniak Henryk: Rozio�j i metodyka powszechnych i narodowych bibliografii bibliografii. Warszawa 1971, czy opracowany dla cel�w dydaktycznych skrypt Anny Sitarskiej i Hanny Zasadowej pt. Specjali...
kursbibl