FIZJOLOGIA_WYSIŁKU_FIZYCZNEGO_Fizjoterapia_II_rok.pdf

FIZJOLOGIA WYSIŁKU FIZYCZNEGO

Wykład 1

 Fizjoterapia II rok, 2007/2008

 Wykłady - ul. Grzegórzecka 20, sala 2 godz. 8.00-9.30 dr hab. Jan Bilski

 czwartek 28.02.2008

 czwartek 06.03.2008

 czwartek 03.04.2008

 czwartek 17.04.2008

 czwartek 08.05.2008

 czwartek 15.05.2008

 czwartek 29.05.2008

 1 godz. wykładu do ustalenia

Literatura

Podstawowa

 ZARYS FIZJOLOGII WYSIŁKU FIZYCZNEGO. Podręcznik dla studentów - B. Czarkowska-

Pączek, J. Przybylskiego (Red) URBAN & PARTNER, Warszawa, 2006

Pomocnicza

 Jan Górski - Fizjologiczne podstawy wysiłku fizycznego PZWL 2006

 Jaskólski A. (Red.) Podstawy fizjologii wysiłku fizycznego z zarysem fizjologii człowieka.

Wrocław, 2002 (dodruk 2005)

 Władysław Z. Traczyk - Diagnostyka czynnościowa człowieka. Fizjologia stosowana,

PZWL 2001

 Stanisław Konturek - Fizjologia człowiek, Elsevier Urban & Partner, Wrocław 2007

 Stanisław Kozłowski, Krystyna Nazar - Wprowadzenie do fizjologii klinicznej, PZWL

1999

Uzupełniająca

 Stupnicki R. (Red.) Wybrane zagadnienia fizjologii wysiłku fizycznego. Instytut Sportu,

Warszawa, 1992.

 Kubica R. Podstawy fizjologii pracy i wydolności fizycznej. Kraków, 1995.

 Hübner-Woźniak E., Lutosławska G. Podstawy biochemii wysiłku fizycznego.

Warszawa, 2000.

 Ronikier A. Fizjologia sportu. Warszawa, 2001.

 Gieremek K., Dec L. Zmęczenie i regeneracja sił. Odnowa biologiczna. Akademia

Wychowania Fizycznego Katowice 2000

Podstawowe pojęcia i klasyfikacja wysiłków fizycznych

 Mianem wysiłku fizycznego określa się pracę mięśni szkieletowych wraz z całym zespołem

towarzyszących jej czynnościowych zmian w organizmie.

 Przedmiotem fizjologii wysiłku fizycznego są wszystkie procesy zachodzące w organizmie,

związane z aktywnością ruchową.

 Charakterystyka procesów zachodzących w pracujących mięśniach i w innych narządach w

czasie wysiłku zależy od:

 rodzaju skurczów mięśni,

 wielkości aktywnych grup mięśniowych,

 czasu trwania wysiłku

 intensywności pracy.

 Wykonywanie zamierzonych ruchów, za pomocą określonych grup mięśni wymaga:

 zintegrowanej czynności układu ruchowego,

 wzmożonego dostarczania tlenu i substratów energetycznych do pracujących mięśni

 usuwania ciepła i powstających w nich produktów przemiany materii .

 Sprawny przebieg tych procesów zależy od czynnościowych możliwości wszystkich

zaangażowanych układów i narządów oraz precyzyjnego działania mechanizmów

kontrolujących ich czynność.

 Zagadnienia wchodzące w zakres fizjologii wysiłku wykraczają znacznie poza fizjologię mięśni

szkieletowych i mechanizmy kontroli nerwowej czynności ruchowych.

Znaczenie aktywności fizycznej w życiu człowieka

 Aktywność fizyczna pełni wiele funkcji regulacyjnych w organizmie człowieka.

 Do najważniejszych z nich należą:

 stymulacja biogenezy białek mięśniowych,

 stymulacja erytropoezy,

 usprawnienie metabolizmu substratów energetycznych,

 usprawnienie funkcjonowania układu wydzielania wewnętrznego,

 poprawa wydolności układu sercowo-naczyniowego,

 poprawa funkcjonowania ośrodkowego układu nerwowego.

 Głównym czynnikiem warunkującym aktywność ruchową człowieka jest wydolność

fizyczna.

 Przez pojęcie wydolności fizycznej należy rozumieć zdolność organizmu do wysiłku

fizycznego, jak również tolerancję zaburzeń homeostazy wewnątrzustrojowej

wywołanych wysiłkiem fizycznym i szybkie ich wyrównywanie po wysiłku.

 Po kilku tygodniach ograniczenia aktywności fizycznej obserwuje się spadek

wydolności fizycznej.

 Dynamika spadku wydolności jest największa w przypadku bezczynności ruchowej

(bed rest).

 Zaledwie po trzech dniach unieruchomienia pacjenta stwierdza się m.in.

zmniejszenie przepływu krwi w mięśniach kończyn dolnych, jak i spadek tolerancji

glukozy.

 W wyniku treningu fizycznego wydolność fizyczna wzrasta w szybkim tempie.

 Pierwsze mierzalne efekty treningu, tj. wzrost wydolności fizycznej oraz poprawę

stanu metabolicznego mięśni, obserwuje się już po 3-5 sesjach treningowych.

 Największa dynamika wzrostu wydolności występuje w pierwszych 2-3 tyg.

treningu.

 Utrzymanie aktywności fizycznej w starszym wieku zmniejsza skutki starzenia się.

 Zwłaszcza trening siłowy u osób w starszym wieku skutecznie zwalnia tempo utraty

tak siły mięśniowej, jak i zdolności przemieszczania się.

Klasyfikacja wysiłków fizycznych

 W zależności od rodzaju skurczów mięśni wyróżnia się:

 Wysiłki dynamiczne, w których mięśnie kurcząc się zmieniają swoją długość i wykonują

pracę w znaczeniu fizycznym (skurcze izotoniczne lub auksotoniczne),

 Wysiłki statyczne, w których wzrasta napięcie mięśni, ale nie zmienia się ich długość

(skurcze izometryczne).

 W warunkach naturalnych wysiłki często mają charakter mieszany

 Obejmują fazę statyczną i dynamiczną w czynności tej samej grupy mięśni.

 Jako wysiłek mieszany określa się też taki jego typ, w którym jedna grupa mięśni

obciążona jest statycznie, a druga w tym samym czasie wykonuje pracę dynamiczną

(np. chód lub bieg z utrzymywaniem w ręce ciężaru).

 Jeśli opór zewnętrzny jest większy niż siła wywierana przez mięśnie, np. podczas

powstrzymywania spadającego ciężkiego przedmiotu lub schodzenia po schodach, mięśnie

ulegają wydłużeniu w czasie skurczu.

 Pracę wykonywaną przez mięśnie w czasie takich wysiłków określa się jako pracę ujemną.

Podział wysiłków dynamicznych według ich intensywności oraz czasu trwania

 W obrębie wysiłków dynamicznych można wyróżnić:

 Wysiłki długotrwałe - ich czas mierzy się w godzinach, a intensywność nie przekracza

progu mleczanowego

 Próg mleczanowy (LT)

 Próg mleczanowy (LT, Lactate Threshold) to taka intensywność wysiłku (wielkość

generowanej mocy, prędkość biegu itp.), po przekroczeniu której stężenie

mleczanu we krwi przekracza poziom spoczynkowy i systematycznie wzrasta

 Wysiłki o średnim czasie trwania - ich czas wynosi od kilkunastu minut do godziny, a

intensywność (w zależności od czasu trwania) waha się od 100 do 130% mocy uzyskanej

na progu mleczanowym.

 Wysiłki krótkotrwałe - ich czas wynosi od kilku do kilkunastu minut, a maksymalna

intensywność może sięgać 90-120% mocy uzyskanej w chwili osiągnięcia V O2max .

 Maksymalny pobór tlenu

 Wzrost intensywności wysiłku po przekroczeniu progu mleczanowego prowadzi

do osiągnięcia maksymalnego poboru tlenu (V O2max ).

 Pod pojęciem tym rozumie się największą ilość tlenu, jaką zużywa organizm

wciągu jednej minuty.

 Wysiłki „sprinterskie" - czas trwania wynosi 1-60 s, a intensywność waha się od 60 do

100% maksymalnej mocy mięśniowej (MPO, maximal power output).

 Moc maksymalna mięśni szkieletowych

 Pod pojęciem mocy maksymalnej mięśni szkieletowych (maximal power output,

MPO) rozumiemy maksymalną wielkość mocy, wyrażoną w watach (W),

osiągniętą przez daną grupę mięśni w czasie próby wysiłkowej.

Ocena intensywności wysiłku na podstawie częstości skurczów serca (HR) wg. Astranda i

Rodahla

Intensywność wysiłku

 lekka

do 90 uderzeń/min.

 umiarkowana

90-110

 ciężka

110-130

 bardzo ciężka

130-150

 skrajnie ciężka

150-170

Ocena intensywności wysiłku na podstawie minutowego poboru tlenu (V O2 ) wg. Astranda i

Rodahla

Intensywność wysiłku

V O2 (L/min)

 lekka

0,5

 umiarkowana

0,5-1,0

 ciężka

1,0-1,5

 bardzo ciężka

1,5-2,0

 skrajnie ciężka ponad

2,0

W zależności od wielkości zaangażowanych grup mięśni wysiłki można

podzielić na:

 ogólne, w których bierze udział co najmniej 30% całkowitej masy mięśni (np. obie

kończyny dolne)

 miejscowe angażujące mniej niż 30% mięśni

W zależności od czasu trwania rozróżnia się:

 wysiłki krótkotrwałe (do 15 min),

 wysiłki o średnim czasie trwania (od 15 do 30 min),

 wysiłki długotrwałe (ponad 30 min).

W zależności od intensywności rozróżnia się wysiłki o różnym stopniu

ciężkości

 Miarą intensywności (obciążenia) podczas wysiłków dynamicznych jest moc (praca

zewnętrzna wykonana w jednostce czasu).

 Jednostką mocy jest wat (W = J/s),

 W czasie wysiłków statycznych miarą intensywności jest wielkość siły generowanej przez

mięśnie.

 Powszechnie używaną a siły newton (N- kG/9,81).

 Miarą intensywności wysiłku może być też całkowity wydatek energii w jednostce czasu

(kJ/min) lub odpowiadająca mu objętość tlenu pobranego z wdychanego powietrza (V O2 ,

L/min/l).

 W ergonomii podstawą określenia ciężkości pracy jest wydatek energii w jednostce czasu.

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: