NARZĄD SŁUCHU.doc

NARZĄD SŁUCHU

Słyszenie polega na odbiorze bodźców akustycznych, inaczej słuchowych znajdujących się w otaczającej rzeczywistości oraz przekazaniu ich do odpowiedniej partii komórek nerwowych w płacie skroniowym kory mózgowej, zwanym ośrodkiem słuchowym. Tam powstają wrażenia i spostrzeżenia słuchowe. Bodźce akustyczne zwane dźwiękami tworzone są przez fale powietrza wywołane przez przedmioty drgające. Receptory słuchowe, które znajdują się w części wewnętrznej ucha reagują na bodźce w wyniku czego powstają słabe impulsy elektryczne przenoszone przez nerwy słuchowe do ośrodka nerwowego.Ucho jest częścią odbiorczą narządu słuchu. Składa się z ucha zewnętrznego, środkowego i wewnętrznego.
Zadaniem ucha zewnętrznego jest wychwytywanie i kierowanie fali powietrza (dźwięków) na błonę bębenkową.
Ucho środkowe składa się z kilku elementów, lecz najważniejsze są trzy kosteczki, które ze względu na kształt przyjęły nazwy: młoteczek, kowadełko i strzemiączko. Mają one za zadanie przenoszenie drgań błony bębenkowej wywołanych dźwiękami do części trzeciej ucha. Ucho środkowe chroni również ucho wewnętrzne przed zbyt silnymi dźwiękami mogącymi je uszkodzić.
Ucho wewnętrzne stanowi najważniejszą część. Znajdują się w nim przedsionek, kanały półkoliste i ślimak, które są wypełnione płynem. W ślimaku znajduje się najważniejsza część narządu słuchu tzw. narząd Cortiego. W nim to właśnie znajdują się receptory słuchowe czyli rzęski komórek rzęskowych, które tworzą tzw. błonę podstawową. Aby powstało wrażenie słuchowe w korze mózgowej, energia akustyczna musi być przeniesiona od okienka przedsionka do komórek rzęskowych, a następnie przekształcona w energię bioelektryczną. Stąd poprzez nerwy słuchowe pobudzenia zostają przekazane do ośrodka słuchowego, gdzie na skutek procesów analizy, syntezy i interpretacji powstają wrażenia i spostrzeżenia słuchowe.


USZKODZENIE NARZĄDU SŁUCHU

Narząd słuchu podobnie jak inne narządy organizmu, może ulec uszkodzeniu na skutek różnych czynników wewnętrznych i zewnętrznych. Należą do nich czynniki genetyczne, wrodzone, choroby i urazy. Również wraz z wiekiem narząd słuchu ulega stopniowemu pogorszeniu i osoby w wieku podeszłym gorzej słyszą.
Poniższa tabela prezentuje określenia uszkodzenia słuchu zalecane przez Międzynarodowe Biuro Audiofonologii (BIAP)

Klasyfikacji do poszczególnych grup dokonuje się mierząc ubytek słuchu w decybelach, osobno dla każdego ucha, dla częstotliwości 500, 1000 i 2000 Hz, przy czym brak reakcji traktuje się jako 120 dB ubytku.Otrzymane wartości ubytków dodaje się i dzieli przez 3. Jeśli różnica ubytku słuchu w decybelach pomiędzy 500 i 200 Hz przekracza 90, dodaje się również ubytek dla 4000 Hz i wynik dzieli się przez 4. Jeżeli ubytek słuchu dla 4000 jest mniejszy niż dla 2000 Hz, do obliczeń bierze się ubytek dla 4000 Hz zamiast dla 2000 Hz. Do klasyfikacji bierze się mniejszą z otrzymanych liczb, tzn. wynik otrzymany dla lepszego ucha (nie średni).
Za normę uznaje się wynik do 20 dB.

Głuchotę definiuje się jako całkowite zniesienie czynności narządu słuchu lub głębokie ich uszkodzenie, które pomimo korekcji przy pomocy aparatów słuchowych utrudnia, ogranicza lub uniemożliwia orientację w otoczeniu i porozumiewaniu się z osobami słyszącymi.
Głuchotą określamy dwa ostatnie rodzaje uszkodzenia narządu słuchu wymienione w klasyfikacji BIAP.Niedosłuch definiuje się jako uszkodzenie słuchu, które można skorygować przy pomocy aparatu słuchowego, nie powodujące większych trudności i ograniczeń w orientacji w otoczeniu i porozumiewaniu się z osobami słyszącymi. Są to osoby z lekkim i umiarkowanym uszkodzeniem słuchu.
Międzynarodowa Klasyfikacja Uszkodzeń, Niepełnosprawności i Upośledzeń wiatowej Organizacji Zdrowia wprowadza drugą klasyfikację przyjmującą jako kryterium podziału zdolności rozróżniania i rozumienia dźwięków składających się na mowę ustną.
Obniżenie zdolności rozróżniania i rozumienia dźwięków mowy może dotyczyć również tylko jednego ucha, mówimy wówczas o jednostronnym uszkodzeniu słuchu.
Poniższa tabela obrazuje stopnie uszkodzenia słuchu:

Z uwagi na to, że w uchu wewnętrznym znajdują się również receptory zmysłu równowagi, uszkodzeniom słuchu towarzyszą także czasem zaburzenia równowagi.
Jednostki obarczone kalectwem to:- zupełnie głusi, - posiadający resztki słuchu,- wyuczeni mowy ustnej mimo głuchoty jak i- ogłuchli mówiący.
Głuchotę można zaklasyfikować w zależności od miejsca uszkodzenia analizatora słuchu (w uchu środkowym, wewnętrznym, w nerwie słuchowy lub korze mózgowej).

Etiologia wad słuchu obejmuje trzy zespoły czynników, które powodują:
1) głuchotę dziedziczną,
2) głuchotę wrodzoną,
3) głuchotę już po urodzeniu dziecka.
 

Głuchota dziedziczna jest określana jako taka wtedy, gdy występuje również u innych członków tej samej rodziny. Głuchotę dziedziczną dzielimy na: dominującą i recesywną. Głuchota dziedziczna dominująca występuje często w sprzężeniach z innymi upośledzeniami. Nie zawsze ujawnia się od urodzenia. Głuchota dziedziczna recesywna natomiast, nie musi pojawiać się w każdej generacji.
Głuchota wrodzona. Przyczyny jej mogą być różne: choroba matki w czasie ciąży, czynniki toksyczne uszkadzające płód, zaburzenia hormonalne, konflikt serologiczny.
Głuchota nabyta. Spowodowana jest przyczynami występującymi w czasie porodu lub dalszego rozwoju jednostki. W okresie porodu słuch dziecka może ulec uszkodzeniu na skutek urazów powodujących silne krwawienia i niedotlenienie oraz w konsekwencji urazów mechanicznych związanych z przebiegiem porodu.
Po urodzeniu dziecka przyczyny powodujące głuchotę sprowadza się w zasadzie do dwóch okresów rozwojowych - do 3 roku życia i okresu późniejszego.
Przyczyny występujące w okresie pierwszych trzech lat to najczęściej przewlekłe zapalenia ucha środkowego, zapalnie opon mózgowych, silne urazy oraz zakaźne choroby dziecięce.
Przyczyny powodujące głuchotę od czwartego roku życia wzwyż mogą być w konsekwencji urazów mechanicznych, akustycznych, bardzo silnych wstrząsów psychicznych oraz chorób zakaźnych czy też zapalenia opon mózgowych.
 

Źródło:
J. Sowa, Pedagogika specjalna w zarysie

Rodzaje uszkodzeń słuchu.

Uszkodzenia słuchu mogą być następstwem uszkodzeń funkcjonalnych wynikających z przy-czyn organicznych lub fizjologicznych powstałych w dowolnej części organu słuchu (ucha), kanałów słuchowych czy centrów słuchowych (por. Kollmeier 199721), a także odczuwalnych zaburzeń funkcjonalnych (por. Lauer 1999, loc.cit.).

Zaburzenia przewodzenia dźwięku wynikają z upośledzenia funkcji dróg słuchowych, błony bębenkowej lub ucha środkowego. Przywrócenie sprawności następuje z reguły po zastosowaniu leków, ingerencji chirurgicznej lub użyciu aparatów słuchowych.

Upośledzenie doznań dźwiękowych (neurosensoryczne zaburzenia słuchu) są uwarunkowane uszkodzeniem ślimaka słuchowego („ślimak wsteczny”). Zaburzenia te są często powiązane z całkowitym zanikiem lub upośledzeniem funkcji komórek zmysłowych (komórek rzęsatych) w uchu wewnętrznym (ślimaku). Jeżeli chodzi o zaburzenia słuchu u dzieci to 98% przypadków dotyczy uszkodzenia ślimaka słuchowego. Neurosensoryczne zaburzenia słuchu nie mogą, w zasadzie, być leczone farmakologicznie. W takich przypadkach, przy spełnieniu określonych warunków, w przywróceniu zdolności słyszenia może pomóc zastosowanie aparatów słuchowych i implantów.

Upośledzenie słyszenia pochodzenia ślimakowego (ślimak wsteczny) powodowane jest zaburzeniami w centralnym układzie słuchu, do którego należą drogi słuchowe oraz centra słuchowe korowe i podkorowe. Upośledzenia takie zdarzają się to stosunkowo rzadko. Centralna część układu słuchu ma swój początek w miejscu gdzie nerw „vestibulocochlearis” wchodzi do pnia mózgu. Badanie możliwości leczenia problemów słuchu o takim pochodzeniu znajdują się dopiero w początkowym stadium.

Rozróżnić należy opisane powyżej zaburzenia słuchu o podłożu psychologicznym od zaburzeń funkcjonalnych w przetwarzaniu informacji w centralnym układzie słuchu.. Projekt QESWHIC - skrypt 1 Uszkodzenia słuchu - możliwości pedagogiczne 17

Przetwarzanie akustyczne i związane z tym postrzeganie zaburzeń słuchu to objawy funkcjonalnego upośledzenia słuchu. Zaburzenia te wpływają na doznania słuchowe w centralnym systemie nerwowym, takie jak wzajemne oddziaływanie czasu, częstotliwości i natężenia sygnałów akustycznych oraz interakcja obuuszna. Podczas testów audiologicznych wykonanych w podobnych przypadkach stwierdzono, że próg słyszalności utrzymuje się w normie. Funk-cjolne upośledzenie słuchu u dzieci pozostaje niezauważone do czasu stwierdzenia upośledzenia mowy.

Początek ubytku słuchu

Ubytek słuchu może być wrodzony lub nabyty i może wystąpić w każdym wieku.

• Termin “postlingwalny ubytek słuchu” opisuje wszystkie osoby, u których wystąpiła nagła lub stopniowa utrata słuchu po zakończeniu nabywania języka mówionego. Ta definicja obejmuje niedosłuch zarówno u osób starszych jak i młodych dorosłych, którzy w wyniku choroby lub innych traumatycznych doświadczeń utraciły zdolność słyszenia.

• Termin “perilingwalny ubytek słuchu” odnosi się do osób, u których ubytek słuchu wystąpił w dzieciństwie, do 14 roku życia. Ta kategoria mieści się pomiędzy dobrze zdefiniowanymi kategoriami pre- i postlingwalnego ubytku słuchu. Ich rozwój psychospołeczny, emocjonalny, poznawczy i komunikatywny jest w związku z tym niezwykle trudny do oceny.

• Termin “prelingwalny ubytek słuchu” opisuje osoby, u których ubytek słuchu wystąpił w okresie prenatalnym lub przed początkiem nabywania mowy we wczesnych miesiącach życia.

Stopnie ubytku słuchu

Ubytek słuchu jest określany przy pomocy subiektywnych i obiektywnych zabiegów audiometrycznych. Skutki różnych stopni ubytku słuchu są przedstawione w tabeli. (Uwaga: W literaturze można znaleźć różne klasyfikacje w zakresie limitu dB dla różnych kategorii.) Projekt QESWHIC - skrypt 1 Uszkodzenia słuchu - możliwości pedagogiczne 18

Tab.2 : Ubytek słuchu – skutki i metody interwencji

Powyższe informacje odnoszą się jedynie do osób z ubytkiem słuchu, które utraciły słuch prelingwalnie, u których rozwój słuchu i mowy może być zastąpiony na wiele sposobów. Te osoby zazwyczaj wymagają kroków zaradczych specjalnie zaprojektowanych dla niedosłyszących.

U dzieci z ubytkiem słuchu nabywanie mowy jest zagrożone i proces nabywania bardzo złożony. Ubytek słuchu może również wpływać na rozwój emocjonalny, społeczny, poznawczy i motoryczny. Rodzaj wymaganej specjalnej interwencji zależny jest od natury, zakresu i czasu początku ubytku słuchu, dodatkowych niepełnosprawności i innych trudności, jak na przykład sytuacji, w której język używany w terapii jest inny niż używany w domu (sytuacja częsta wśród dzieci imigrantów)

Dysfunkcje słuchu i słabosłyszenie

Krótko o dysfunkcjach słuchu i słabosłysz...