Łacińskie paremie:
1. ABITER DICTA - szczególne, niepowtarzalne, incydentalne cechy rozstrzyganego przypadku
2. AD HOC - w tym wypadku
3. ANALOGIA IURIS - analogia z prawa
4. ANALOGIA LEGIS - analogia z ustawy
5. ARGUMENTUM A CONTRARIO - jeśli kogoś i tylko jego dotyczy pewien zakaz lub nakaz zachowania, to innych podmiotów wskazanych w hipotezie normy
zakaz lub nakaz nie dotyczy lub, gdy nakazany jest adresatom normy tylko jeden ściśle określony sposób postępowania to wszystkie inne są niedozwolone
6. ARGUMENTUM A MINORI AD MAIUS - jeżeli komuś zakazane jest czynić coś mniej, tym bardziej zakazane jest mu czynić coś więcej
7. ARGUMENTUM A SIMILI - wnioskowanie z podobieństwa
8. ARGUMENTUM PER ANALOGIAM - wnioskowania z podobieństwa mają znaczenie przy usuwaniu luk w prawie
9. CIVIS - obywatel
10. CLARA NON SUNT INTERPRETANDA - nie dokonuje się wykładni tego, co jasne
11. CONSENSUS - zgoda
12. CONSTITUO - ustanawiam, postanawiam
13. CONTRA LEGEM - naruszenie prawa
14. CONTRACTUS FECIT IUS INTER PARTES - uprawnienia i obowiązki między stronami umowy
15. DE LEGE FERENDA - pod adresem przyszłego ustawodawstwa
16. DESUETUDO - odwykniecie, zjawisko długotrwałego niestosowania lub nieprzestrzegania normy
17. DIGNITAS - godność
18. DISCURSUS - rozmowa, dyskusja
19. DURA LEX, SED LEX - twarde prawo, ale prawo
20. ERGA OMNES - skuteczne wobec wszystkich
21. EX LEGE - z mocy prawa
22. EX NUNC
23. EX POST - po fakcie
24. EX TUNC - od początku
25. EXCEPTIONES NON SUNT EXTENDENDAE - wyjątki nie powinny być interpretowane w sposób rozszerzający
26. EXPLICITE - jasno, wyraźnie
27. FAS - prawo boskie (religijne)
28. FONTES IURIS CONSUETUDO - przekonanie o długotrwałości zwyczaju
29. FONTES IURIS ORIUNDI - źródła pochodzenia prawa
30. GROSSO MODO
31. IN DUBIO PRO REO - nakaz interpretowania wątpliwości na korzyść oskarżonego
32. INTER PARTES - pomiędzy ...
33. INTERPRETATIO CESSAT IN CLARIS - wykładnia odstępuje od tego, co jasne
34. IURIS COGENTIS - normy prawne imperatywne
35. IUS CIVILE - prawo obywatela
36. IUS COGENS - norma imperatywna / norma bezwzględnie wiążąca
37. IUS DISPOSITIVUM (IURIS DISPOSITIVI - l.m.) - norma względnie wiążąca, norma dyspozytywna
38. IUS EST ARS BONI ET AEQUI - prawo jest sztuką tego, co dobre i słuszne
39. IUS EX AUTORITATE PRINCIPIS RESPONDENDI
40. IUS GENTIUM - prawo ludów
41. IUS PRIVATUM EST QUOD ADA SINGULORUM UTILIATEM SPECTAT (Ulpian) - prawo prywatne jest prawem dotyczącym korzyści poszczególnych
jednostek
42. IUS PUBLICUM - prawo publiczne
43. IUSTITIA EST CONSTANS ET PERPETUA VOLUNTAS IUS SUUM CUIQUE TRIBUENDI - sprawiedliwość jest stałą i trwałą wolą oddania każdemu, co mu się należy
44. LEGES GENERALES - przepisy ogólne
45. LEGES PERFECTAE - prawa doskonałe
46. LEGES SPECIALES - przepisy szczególne
47. LEX IMPERFECTA - prawo niedoskonałe
48. LEX POSTERIOR DEROGAT LEGI PRIORI - norma późniejsza uchyla normę wcześniejszą (pod warunkiem, że norma późniejsza nie jest normą niższego
rzędu -> reguła kolizyjna porządku czasowego
49. LEX POSTERIOR GENERALIS NON DEROGAT LEGI PRIORI SPECIALI - późniejsze wprowadzenie normy ogólnej nie oznacza uchylenia normy
szczególnej
50. LEX RETRO NON AGIT - prawo nie działa wstecz
51. LEX SEVERIOR NON AGIT - zakaz stosowania surowszego prawa wstecz
52. LEX SPECIALIS DEROGAT LEGI GENERALI - norma szczególna uchyla ogólną (pod warunkiem, że nie jest normą niższego rzędu) -> reguła porządku
treściowego
53. LEX SUPERIOR DEROGAT LEGI INFERIORI - norma wyżej usytuowana w hierarchii norm wyższego rzędu uchyla normę niższego rzędu -> reguła kolizyjna
porządku hierarchicznego
54. MALE NOSTRO IURE UTI NON DEBEMUS - nie powinniśmy robić złego użytku z przysługującego nam prawa
55. MERCATOR - kupiec
56. NEMO IUDEX IN RES SUA - nikt nie może być sędzią we własnej sprawie
57. NON OMNE QUAD LICET HONESTUM EST - nie wszystko, co jest dozwolone, jest uczciwe
58. NULLUM CRIMEN SINE LEGE - nie ma przestępstwa, jeśli nie przewiduje tego ustawa karna
59. NULLUM CRIMEN, NULLA POENA SINE LEGE - nie ma przestępstwa ani kary bez ustawy
60. OPINIO NECESSITATIS - przekonanie o niezbędności posługiwania się zwyczajem w przeszłości (s. 135)
61. PACTA SUNT SERVANDA - umów należy dotrzymywać
62. POENA CONSTITUITUR IN EMENDATIONEM HOMINUM - karę ustanawia się dla poprawienia ludzi
63. PRAETER LEGEM - obejście prawa (obok prawa)
64. PUBLICUM IUS EST QUOD AD STATUM REI ROMANAE SPECTAT (Ulpian) - prawo publiczne jest prawem odnoszącym się do interesu państwa
65. RATIO DECIDENDI -
66. QUI VIM FECIT, DOLO MALO FECIT - kto stosuje przemoc, działa bezprawnie
67. RATIO DECIDENDI - reguła decyzji
68. RATIO LEGIS - racja przemawiająca za uchwaleniem aktu normatywnego
69. RES IUDICATA PRO VERITATE ACCIPITUR - rzecz osądzoną przyjmuje się za prawdziwą
70. SENSU STRICTO - w ścisłym znaczeniu
71. SUMMUM IUS, SUMMA INIURIA - zbyt formalnie wymierzona sprawiedliwość może stać się krzywdą
72. TERTIUM NON DATUR - trzeciej możliwości nie ma
73. VACATIO LEGIS - spoczynek prawa
74. VOLENTI NON FIT INIURIA - chcącemu nie dzieje się krzywda
1
lilinka971