Manifest komunistyczny.pdf

Źródło: Marks, Engels - Dzieła, tom 4, str. 459-493

Liczby w nawiasach oznaczają przypisy .

Karol Marks, Fryderyk Engels

Manifest Partii Komunistycznej (1)

Widmo krąży po Europie - widmo komunizmu.Wszystkie potęgi starej

Europy połączyły się w świętej nagonce przeciw temu widmu: papież i

car, Metternich i Guizot, francuscy radykałowie i niemieccy

policjanci.Gdzie jest taka parta opozycyjna, ktora przez swoich

rządzących przeciwników nie zostałaby obwołana komunistyczną, gdzie

taka, która nie odwzajemniłaby się piętnującym zarzutem komunizmu

zarówno bardziej postępowym opozycjonistom , jak i swym reakcyjnym

przeciwnikom? Z tej rzeczywistości wynika dwojaki wniosek. Komunizm

został już przez wszystkie europejskie potęgi uznany za potęgę. Już

najwyższy czas, aby komuniści otwarcie przedstawili całemu światu

swoje poglądy, swoje cele, swoje dążenia i bajce o widmie komunizmu

przeciwstawili własny manifest partii. W tym celu zebrali się w

Londynie komuniści najróżniejszych narodowości i naszkicowali

następujacy manifest, który zostanie opublikowany w językach:

angielskim, francuskim, niemieckim, włoskim, flamandzkim i duńskim.

I - Burżuje i proletariusze (2)

Historia całego dotychczasowego społeczeństwa (3) jest historią walk

klasowych.

Wolni i niewolnicy, patrycjusze i plebejusze, baroni i gołota, burżuazja i

lud, krótko mowiąc, wyzyskiwacze i wyzyskiwani stali wciąż naprzeciw

sobie, prowadzili nieprzerwaną, czasem skrytą, czasem otwartą walkę,

walkę, która za każdym razem kończyla się rewolucyjnym

przekształceniem społeczeństwa albo pospólnym zanikiem walczących

klas. We wcześniejszych epokach historycznych znajdujemy prawie

wszędzie całkowity podzial społeczeństwa na różne stany, rozmaite

zróżnicowanie pozycji społecznych .W starożytnym Rzymie mamy

patrycjuszy, ekwitów, plebejuszy, niewolników, w średniowieczu panów

feudalnych, wasali, rzemieślnikow, chłopów, gołotę i do tego jeszcze w

prawie każdej z tych klas określone zróżnicowanie.

Wyłaniające się z upadłego społeczeństwa feudalnego nowoczesne

społeczeństwo burżuazyjne nie zniosło przeciwieństw klasowych. Ono

tylko postawilo nowe klasy, warunki ucisku i formy walki na miejscu

starych. Nasza epoka, epoka burżuazji, charakteryzuje się tym, że

uprościla sprzeczności klasowe. Całe społeczeństwo rozpada się coraz

bardziej na dwa wrogie obozy, na dwie wielkie otwarcie stające

przeciwko sobie klasy: burżuazję i proletariat. Ze średniowiecznej

gołoty rekrutowali się pierwsi mieszczanie; z tych mieszczan rozwinęły

się pierwsze elementy burżuazji.

Odkrycie Ameryki, eksploracja Afryki zdobywały dla powstającej

burżuazji nowe tereny. Rynek wschodnioindyjski i chiński, kolonizacja

Ameryki, wymiana handlowa

z koloniami, zwiększenie się środków wymiany i obfitość towarów

nadaly handlowi , żegludze, przemysłowi niespotykany rozmach, a

możliwość niezwykłego rozwoju rewolucyjnemu elementowi w

upadajacym społeczeństwie feudalnym. Dotychczasowa gospodarka

feudalna ani rzemieślnicze zakłady przemysłowe nie mogły już

zaspokoić popytu, rosnącego dzięki nowym (4) rynkom. Na ich miejscu

pojawila się manufaktura.

Mistrzowie cechowi zostali wyparci przez przemysłowy stan średni;

podział pracy między różne korporacje został zastąpionmy przez

podział pracy w oddzielnych warsztatach. Ale caly czas rósł rynek, caly

czas rósł popyt. Także manufaktura już nie wystarczała. Wtedy para i

maszyny zrewolucjonizowały produkcję przemysłową. Na miejscu

manufaktury pojawił się nowoczesny wielki przemysł, na miejscu

przemysłowego stanu średniego pojawili się milionerzy przemysłowi,

szefowie całych armii przemysłowych, nowocześni burżuje. Wielki

przemysł ostatecznie ukształtował rynek światowy, który przygotowało

odkrycie Ameryki. Rynek światowy dał handlowi, żegludze i

komunikacji lądowej mozliwość nieznanego przedtem rozwoju. To

wpłynęło zwrotnie na rozwój przemysłu, i w tej samej skali, w jakiej

rozwijały się przemysł, handel, żegluga, koleje - rozwijała się burżuazja,

powiększała swoje kapitały, spychala wszystkie odziedziczone po

średniowieczu klasy na drugi plan. Widzimy więc, że nowoczesna

burżuazja sama jest wytworem długiego ciagu rozwojowego, szeregu

przewrotów w sposobie produkcji i wymiany. Każde z tych stadiów

rozwoju burżuazji przynosiło odpowiadający mu postęp polityczny. (5).

Będąc stanem uciskanym przez panów feudalnych, uzbrojonym i

samorządzącym się stowarzyszeniem (6) w komunie (7), tu niezależną

republiką miejską (8), ówdzie trzecim stanem w monarchii obłożonym

podatkami (9), wreszcie w epoce manufaktury przeciwwagą dla

szlachty w monarchii stanowej lub absolutnej (10), opanowała ona

główne podstawy wielkich monarchii, wreszcie od czasu powstania

wielkiego przemysłu i rynku światowego wywalczyła sobie wyłączne

panowanie polityczne w nowoczesnych demokracjach

przedstawicielskich. Nowoczesna władza państwowa jest tylko

komitetem, ktory zarządza ogólnospołecznymi interesami calej klasy

burżuazyjnej.

Burżuazja odegrała w historii rolę w najwyższym stopniu rewolucyjną.

Burżuazja, gdziekolwiek zdobyła panowanie, zniszczyła wszystkie

feudalne, patriarchalne, sielankowe stosunki.

Zerwała ona bezlitośnie rozmaite więzi feudalne, które trzymały ludzi

na ich naturalnych miejscach, a nie przyniosła ze sobą żadnych nowych

więzi między czlowiekiem a czlowiekiem oprocz gołego handlu, oprócz

bezdusznego “płacenia gotówką”. Utopiła ona w lodowatej wodzie

egoistycznego wyrachowania święte dreszcze pobożnego zachwycenia,

rycerskiego uduchowienia, kołtuńskiej melancholii.

Rozmieniła ona osobistą godność na wartość kieszeni i na miejscu

niezliczonych godnie zasłużonych wolności postawiła pozbawioną

sumienia wolność handlu. Innymi słowy, postawiłla ona na miejscu

wyzysku osłoniętego iluzjami religijnymi

i politycznymi wyzysk oschły, otwarty, bezwstydny, bezpośredni.

Burżuazja obnażyła wszystkie do tej pory nazywane szlachetnymi i

traktowane z pobożną bojaźnią czynności duchowe. Zmieniła ona

lekarza, prawnika, księdza, poetę, naukowca

- w swoich płatnych robotników najemnych. Burżuazja odebrała

stosunkom rodzinnym ich wzrusząjaco-sentymentalny welon i

sprowadziła je do czystych stosunków pieniężnych. Burżuazja odkryła,

że brutalne uzewnętrznienie siły, ktore reakcja tak bardzo podziwiała w

średniowieczu, znajduje pasujące do siebie uzupełnienie

w najgnuśniejszym ukryciu się w niedźwiedziej skórze.

Najpierw wskazała, co może urzeczywistnić ludzkie działanie. Wykonała

całkiem inne cudowne dzieła niż egipskie piramidy, rzymskie

aklwedukty i gotyckie katedry, przeprowadzila całkiem inne wyprawy

niż wędrówki ludów i wyprawy krzyżowe.

Burżuazja nie może istrnieć, nie rewolucjonizując ustawicznie

instrumentów produkcji, a więc stosunków produkcji, a więc całych

stosunków społecznych.

Przeciwnie, pozostawanie w stanie nie zmienionym starego sposobu

produkcji było pierwszym warunkiem istnienia wszystkich

wcześniejszych klas przemysłowych. Epokę burżuazyjną cechują

przede wszystkim: ustawiczne rewolucjonizowanie produkcji,

nieprzerwane wstrząsy wszystkich stanów społecznych, wieczna

niepewność

i ruch. (11)

Wszystkie uważane za trwałe okoliczności z ich następstwami:

szlachetnymi wyobrażeniami i poglądami zostały zniesione, wszystkie

nowo utworzone zestarzały się, zanim mogły skostnieć.

Wszystko co istniejące i stałe - znikło jak kamfora, wszystko co święte -

zostało sekularyzowane, i wreszcie ludzie zostali zmuszeni do

trzeźwego spojrzenia na swoją sytuację życiową, swoje wzajemne

stosunki. Potrzeba ciągłego rozszerzania zbytu swoich produktów gna

burżuazję po całej kuli ziemskiej. Wszędzie musi ona się pojawić,

wszędzie ustanawiać i budować powiązania. Burżuazja przez swoją (12)

eksploatację rynku światowego ukształtowała kosmopolitycznie

produkcję

i konsumpcję wszystkich krajów. Ku wielkiemu żalowi reakcjonistów

usunęła ona ziemię spod nóg narodowemu przemysłowi. Prastare

przemysły narodowe zostały zniszczone i wciąż codziennie są

niszczone. Znajdują się one pod naciskiem nowych przemysłów,

których wprowadzenie jest żywotną kwestią dla wszystkich

rozwiniętych narodów; przemysłów, które pracują nie tylko na

surowcach krajowych, ale i na pochodzących z najodleglejszych

obszarów, i na których z kolei produkty jest zapotrzebowanie nie tylko

we własnym kraju, ale tak samo we wszystkich częściach świata. Na

miejsce starych potrzeb, zaspokajanych wyrobami krajowymi,

przychodzą nowe, które dla zaspokojenia korzystają z produktów

najodleglejszych krajów i stref klimatycznych. Na miejscu dawnej

lokalnej i narodowej samowystarczalności i izolacji przychodzi

wielostronny handel i wielostronna wzajemna zależność narodów.

I jak dzieje się z wytwórczością materialną, tak samo dzieje się i z

wytwórczością duchową. Wytwory duchowe poszczególnych narodów

stają się wspólnym dobrem.

Narodowa jednostronność i ograniczoność staje się coraz mniej

możliwa, i z wielu literatur narodowych i lokalnych tworzy się jedna

literatura światowa. Burżuazja wzrasta dzięki szybkiemu polepszaniu

wszystkich czynnikow produkcji, dzięki nie kończącemu się ułatwianiu

komunikacji między wszystkimi, także najbardziej pierwotnymi

narodami ludzkości. Niska cena jej towarów jest ciężką artylerią, za

której pomocą burzy ona do gruntu wszyskie chińskie mury, zmusza do

kapitulacji najtwardszą ksenofobię ludów pierwotnych. Zmusza ona

wszystkie narody, aby uznały burżuazyjny sposób produkcji za własny,

jeśli nie chca zostac zniszczone; zmusza je, aby wprowadziły u siebie

tak zwaną cywilizację, to znaczy stały się burżuazyjnymi. Innymi słowy,

stawarza ona sobie świat na obraz i podobieństwo swoje.

Burżuazja narzuciła wsi panowanie miasta. Utworzyła ona olbrzymie

miasta,

w ogromnym stopniu zwiększyła liczbę ludności miejskiej kosztem

wiejskiej i w ten sposób oddzieliła pewną znaczącą część ludności od

idiotycznego życia wiejskiego.

Wieś stała się zależna od miasta, ludy pierwotne i kraje rozwijające się

od rozwiniętych, narody chłopskie od mieszczańskich, Wschód od

Zachodu.

Burżuazja znosi coraz bardziej rozdrobnienie ludności, środków

produkcji i ich posiadania. Zaglomerowała ona ludność, scentralizowała

środki produkcji

i skoncentrowała ich własność w swoich rękach. Koniecznym tego

następstwem była

i centralizacja polityczna. Niezależne, luźno tylko związane prowincje, z

rozmaitymi interesami, prawami., rządami i cłami zostały wtłoczone w

jedną granicę celną jako jeden naród z jednym rządem, jednym

prawem i jednym interesem

narodowo-klasowym(13). Burżuazja w ciągu swego zaledwie

stuletniego panowania klasowego powołała do życia bardziej masywne

i kolosalne siły wytwórcze niż wszystkie poprzednie pokolenia razem

wzięte. Ujarzmienie sił przyrody, mechanizacja, zastosowanie chemii w

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: