SIELANKI SZYMONOWICA.pdf
(
76 KB
)
Pobierz
www.maturazpolskiego.pl
„SIELANKI” SZYMONA SZYMONOWICA
Szymon Szymonowic – czy naprawdę sielanka?
•
Szymon Szymonowic (1558–1629)
✔
urodził się w lwowskiej rodzinie mieszczańskiej
✔
studiował w Akademii Krakowskiej
✔
jego pobyt za granicą był i jest owiany tajemnicą (brak informacji)
✔
kancler
z
1
Jan Zamoyski
2
– mecenas twórcy – powierzył mu organizację Akademii Zamojskiej
3
✔
w Zamościu otworzył oficynę drukarską
✔
Szymonowic prowadził także działalność pedagogiczną
✔
pod koniec życia – będąc sławnym człowiekiem – otrzymał szlachectwo
✔
uważany jest za twórcę polskiej sielanki
✗
„Sielanki” przyniosły mu sławę
✔
poeta dwujęzyczny (polsko-łaciński)
•
utwory
✔
bogactwo gatunkowe
✗
ody
4
,
epigramy
5
,
epitalamia
6
,
epitafia
7
✔
tragedia „Castus Joseph” („Czysty Józef”)
✔
napisane w języku polskim „Nagrobki zbieranej drużyny” (kwartyn
y
8
o charakterze satyrycznym)
•
„Sielanki” (1614)
✔
wzorował się m.in. na „Eklogac
h
9
”
Wergiliusza oraz pisarstwie Teokryta
✔
w zbiorze znajduje się 20 utworów
✗
najsłynniejszym tekstem są „Żeńcy” – utrzymane w konwencji sielanki realistycznej
✗
„Kołacze”, „Dafnis”, „Czary”, „Pastuszy”, „Kiermasz”
✔
„Żeńcy”
✗
bohaterami są: Starosta, Oluchna i Pietrucha
✗
sielanka jest dialogiem między dwiema chłopkami pańszczyźnianymi pracującymi przy żęciu
10
zboża
✗
nadzorca (Starosta) jest obiektem ich obserwacji oraz kąśliwych uwag
➢
refren („Słoneczko, śliczne oko, dnia oko pięknego!”) jest zręcznym porównaniem starosty do słońca
✗
opis pracy oraz życia chłopek jest bardzo ostrym spojrzeniem na ówczesne stosunki społeczne
➢
w świecie tym gwałcone są prawa życia i natury, a zatem panuje w nim grzech
✗
świat ukazany w „Żeńcach” nie należy do idyllicznych
1
kanclerz
– w dawnej Polsce: wysoki urzędnik kierujący kancelarią królewską, od XV w. pełniący funkcję ministra spraw we-
wnętrznych i zagranicznych.
2
Zamoyski Jan
– (1542–1605) podkanclerzy koronny 1576, kanclerz wielki koronny od 1578, jednocześnie od 1581 hetman
wielki koronny; przywódca szlachty, zwolennik wolnej elekcji, najbliższy doradca Stefana Batorego; przyczynił się do elekcji
Zygmunta III Wazy, 1588 pokonał pod Byczyną arcyksięcia Maksymiliana Habsburga; przeciwnik prohabsburskiej polityki
króla, 1605 stanął na czele opozycji; zgromadził ogromny majątek, 1580 założył Zamość, 1589 ordynację zamojską i 1595
Akademię Zamojską.
3
Akademia Zamojska
– wyższa uczelnia w Zamościu, o 3 wydziałach (sztuk wyzwolonych, prawa, medycyny), założona 1594
przez J. Zamoyskiego; kształciła światłych obywateli państwa, przygotowanych do pełnienia obowiązków w życiu publicz-
nym; działała do 1784.
4
oda
– uroczysty utwór poetycki opiewający wybitną postać, doniosłe wydarzenie itp.; kompozycja wokalno-instrumentalna
zbliżona do kantaty;
kantata
– utwór wokalno-instrumentalny w nastroju uroczystym, złożony m.in. z arii, duetów i chórów.
5
epigramat
,
epigram
– krótki utwór poetycki o zaskakującej puencie; w starożytności: wierszowany napis na pomnikach, gro-
bowcach itp.
6
epitalamium
– utwór poetycki o charakterze panegiryku z okazji ślubu; w greckiej liryce chóralnej: pieśń weselna;
panegiryk
– utwór literacki wysławiający jakąś osobę, czyn, wydarzenie; okolicznościowa wypowiedź utrzymana w tym stylu.
7
epitafium
– napis nagrobkowy lub wiersz poświęcony osobie zmarłej; ozdobna tablica ku czci zmarłego umieszczana w ko-
ściołach.
8
kwartyna,
czterowiersz –
tekst składający się z czterech wersów.
9
ekloga
,
sielanka
,
sielanka
,
bukolika
,
ekloga
,
idylla
,
pastorałka
– pogodny utwór opiewający uroki życia wiejskiego, często
o tematyce miłosnej; gatunek ukształtowany w starożytności (Teokryt, Wergiliusz), pełnię rozwoju osiągnął w sentymentali-
zmie (Franciszek Karpiński).
10
żąć –
ścinać zboże lub trawę.
1 z 2
„SIELANKI” SZYMONA SZYMONOWICA
Utrwal terminy
ekloga
– odmiana sielanki, forma czystego dialogu, popularna we Francji
epitalamium
– utwór o charakterze pochwalnym, powstały z okazji ślubu, wesela
idylla
– (
eidyllion
– obrazek), pogodny opis życia mieszkańców na tle przyrody; bohaterami są najczęściej pasterze
kwartyna
– strofa czterowersowa
sielanka
– utwór o rodowodzie antycznym, opisujący wiejskie życie; jego bohaterami są wieśniacy, rybacy, pasterze,
myśliwi; dzieli się na
realistyczną
i
konwencjonalną
sielanka udramatyzowana
– drobny utwór sceniczny ukazujący życie pasterzy, wieśniaków; pojawia się w nim mo-
tyw miłości, świąt, amorów, różnych zabaw
skotopaska
– polska nazwa sielanki, która nie weszła w obieg językowy
W literaturze i sztukach pięknych
•
Kazimierz Brodziński „Wiesław” (sielanka)
•
Franciszek Karpiński „Laura i Filon” (sielanka)
•
Jan Kochanowski „Pieśń Świętojańska o Sobótce”
2 z 2
Plik z chomika:
www.maturazpolskiego.pl
Inne pliki z tego folderu:
ZYWOT CZLOWIEKA POCZCIWEGO I KROTKA ROZPRAWA MIKOLAJA REJA.pdf
(73 KB)
SIELANKI SZYMONOWICA.pdf
(76 KB)
KAZANIA SEJMOWE SKARGI.pdf
(76 KB)
FRANCESCO PETRARCA.pdf
(56 KB)
DEKAMERON BOCCACCIA.pdf
(76 KB)
Inne foldery tego chomika:
01 Antyk
02 Średniowiecze
04 Barok
05 Oświecenie
06 Romantyzm
Zgłoś jeśli
naruszono regulamin