Prof. Kubiak – Szymborska
Egzamin – test, kolokwium – test
Zaliczenie z oceną
Literatura:
- Zając, Szymborska, podręcznik – „Podstawowe problemy teorii wychowania, konteksty współczesnych przemian”
- „Współczesne konteksty wychowania”
Rzeczywistość (to, co realnie istnieje)
Społeczna – kulturowa – techniczna – ekonomiczna – przyrodnicza – globalna
POZNANIE naukowe
potoczne
NAUKA struktura
TEORIA WYCHOWANIA
- geneza i rozwój
- miejsce w strukturze nauk i wychowaniu
- różnorodność koncepcji METADYSKURS METATEORIA
- dyscyplina naukowa kryteria wyodrębnienia
- orientacje badawcze
Wychowanie jako zjawisko społeczne
Różnorodność ujęć – tradycyjne i alternatywne
Wychowanie w paradygmacie podmiotowości, wychowanie w perspektywie: globalizacji; demokracji, wspólnotowości, wielokulturowości
Nieprawidłowości i anatomie wychowania
KU, CZEMU ZMIERZAMY W WYCHOWANIU???
Cele wychowania – ideały wychowawcze – wzory osobowe – rozwój jako cel
- Istota
- Źródła stanowienia / sposoby uzasadniania
- Taksonomia i operacjonalizacja
- Ideały – wzory osobowe – autorytety – idolatria
KTO WYCHOWUJE???
Nauczyciel-wychowawca – uczeń-wychowanek – rodzice – inne podmioty
- Typy relacji – partnerstwo czy pozorna styczność?
- Zakłócenia w relacjach wychowawczych
- Strategia „przetrwania”
- Popełnione błędy i próby ich eliminacji
JAK ORGANIZOWAĆ WYCHOWANIE???
Proces wychowania – sytuacje wychowawcze – interakcje wychowawcze
- płaszczyzny analizy procesu wychowania
- istota procesu
- istota sytuacji wychowawczej
- obiektywny i subiektywny wymiar sytuacji
JAKIE STOSOWAĆ SPOSOBY ODDZIAŁYWAŃ WYCHOWAWCZYCH???
Strategie wychowania (kształtująca, poszukująca, otwarta) – metody wychowania (indywidualne, grupowe, bezpośrednie i pośrednie, wychowanie bez porażek) – techniki wychowania (werbalne, niewerbalne)
JAKIE MOGĄ BYŚ SKUTKI WYCHOWANIA???
- istota skutku wychowania
- przedmiot pomiaru
- stosowane miary
- czynniki warunkujące skuteczność wychowania
WSPÓŁCZESNE PROBLEMY ROZWOJU I WYCHOWANIA!!!
- przemoc i agresja w wychowaniu
- problemy uzależnień dzieci i młodzieży
- przeobrażenia rodzin i ich skutki wychowawcze
- pluralizm doświadczonych światów
- relatywizm moralny
Rzeczywistość społeczna i proces jej poznania.
1. Co oznacza termin rzeczywistość, rzeczywistość społeczna i jakie są koncepcje tej ostatniej?
2. Czym jest rzeczywistość wychowawcza?
3. Co to znaczy poznawać rzeczywistość i po co to czynić?
4. Jakie może być poznawanie rzeczywistości?
5. Czym charakteryzuje się poznawanie przednaukowe i czym ono służy?
6. Czym charakteryzuje się poznawanie naukowe i jakie są jego efekty?
Ad. 1.
Rzeczywistość – to realne, istniejący (czasowo i przestrzennie usytuowany) układ idei, obiektów ludzi oraz relacji między nimi, dostępny i możliwy do ogarnięcia przez ludzki rozum będący w znacznej mierze jego wytworem.
Częścią rzeczywistości w znaczeniu ogólnym jest rzeczywistość społeczna. Jest to: część dostępnej człowiekowi rzeczywistości obejmującej swym zakresem znaczenia, zjawisk, procesów, idei, sytuacji i przedmiotów, przy czym znaczenia te powstały dzięki nadaniu im celu nabycia w trakcie wzajemnych oddziaływań (obustronnych wpływów) jednostek i grup społecznych. – Słownik socjologiczny, 1998 rok.
Koncepcje rzeczywistości.
W dziejach myśli ludzkiej wyodrębnia się kilka koncepcji rzeczywistości społecznej, do najważniejszych należą:
a) przyrodnicze koncepcje bytu społecznego
b) indywidualizm i liberalizm, komunitaryzm,
c) socjologizm (głównie w „wydaniu” Durkheina),
d) materializm historyczny,
e) koncepcje humanistyczne koncentrujące się wokół fenomologiczno – hermeneutycznych analiz istoty rzeczywistości społecznej
Zjawiska społeczne podlegają takim samym prawom jak zjawiska przyrodnicze.
Socjologizm – społeczeństwo to fakty społeczne, jednostka indywidualna nie ma racji, jest tylko częścią społeczeństwa i to właśnie społeczeństwo jest ważne a nie jednostka.
Materializm historyczny – zasadnicza teza materializmu historycznego to: „nie świadomość określa byt społeczny ludzi, lecz przeciwnie ich byt społeczny określa ich świadomość” (Marks, 1947, str. 369). Byt społeczny to materialne warunki życia społeczeństwa.
Humanistyczna koncepcja społeczeństwa – rzeczywistość społeczna to sensowne działanie człowieka posiadającego określoną intencję. Wychowanie to intencjonalne postępowanie wobec drugiego człowieka. Starać się rozumieć człowieka, oraz jakie są jego intencje.
Ad. 2.
Rzeczywistość wychowawcza – to część rzeczywistości społecznej, którą współtworzą układy idei, obiektów, ludzi (czasowo i przestrzennie usytuowany), której wyróżnikiem są intencjonalnie podejmowane działania – samodziałania współ przyczyniające się do rozwoju człowieka.
Ad. 3.
Poznawać rzeczywistość to znaczy gromadzić w sposób intencjonalny albo mimowolny informacje o obiektach tej rzeczywistości.
Poznanie rzeczywistości – to proces zdobywania szeroko rozumianej wiedzy o jakimś wyodrębnionym obiekcie bądź fragmencie rzeczywistości wraz z rezultatem tego procesu w postaci systemów zdań, uzasadnionych twierdzeń i hipotez, praw i teorii naukowych.
Po co to czynić???
Poznajemy rzeczywistość po to, aby czynić nad nią pewne namysły, ustalając w jego wyniku (rozeznają się) w tym:
- co słuszne?
- co inne?
- co własne?
Ad. 4.
Jakie może być poznawanie rzeczywistości?
® przednaukowe – inaczej zdroworozsądkowe, zmysłowe, potoczne, którego efektem jest wiedza potoczna lub zdroworozsądkowa
® poznawanie naukowe, którego efektem jest wiedza naukowa
Ad. 5.
Przednaukowe poznawanie:
· celem tego poznawania jest uzyskanie wiedzy ocenionej według, kryterium skuteczności
· wiedza ta ma służyć realizacji konkretnych, określonych działań praktycznych
· jest ono (jak i jego rezultaty) obciążone subiektywizmem
· uczestnictwo w tym poznaniu nie wymaga specjalnego przygotowania i kompetencji
· nie stosuje się jednoznacznej terminologii
· nie wymaga krytycznego myślenia
· nie ma charakteru twórczego a raczej jest odtwórczy, zdeterminowany doświadczeniami wcześniejszych pokoleń
Jest to wiedza, którą uzyskujemy w ramach tzw. HABITUSU PIERWOTNEGO, czyli wyposażenia pierwotnego wynoszonego z pierwszych naturalnych środowisk socjalizacyjnych, społecznych.
HABITUS – ogół właściwości człowieka składających się na jego wygląd zewnętrzny, postawy, działanie świadczące o „byciu” na danym etapie rozwoju.
Symboliczne uniwersum:
- porządkuje doświadczenia
- wspomaga integrację znaczeń (usuwa wszelkie niespójności)
- porządkuje poszczególne sekwencje jednostki od dzieciństwa po starość czyniąc zrozumiałym fazy rozwoju
- uprawomocnia tożsamość, czyli porządkuje postawy, na których tworzy się obraz siebie
- zabezpiecza i uzasadnia porządek instytucji
- spaja procesy instytucjonalne w przestrzeni społecznej
- wprowadza ład w zdarzenia i fakty historyczne
- chroni przed zachwianiem ładu społecznego i chaosem
Ad. 6.
Wyróżnik poznawania naukowego:
§ zgodne z metodami naukowymi
§ stosowany język powinien pozwalać na ścisłe, jednoznaczne formułowanie wyników poznania
§ stosowane twierdzenia powinny być dostatecznie uzasadnione, wewnętrznie nie sprzeczne i uporządkowane w logiczny system
§ efekt tych czynności powinien mieć charakter twórczy, a równocześnie na tyle otwarty, by można go było poddawać ustawicznej weryfikacji i rozbudowie
§ rezultaty poznania naukowego powinny być także możliwe do praktycznego wdrażania
Postawa intelektualna badacza:
- intelektualna dociekliwość i sztuka wyszukiwania owocnych tematów (Beveridge – węch problemowy)
- śmiałość i inwencjonalność myślenia (Albert Einstein – nie dokonuje wielkich odkryć ten, kto, nie bada niemożliwości),
- krytycyzm i ostrożność (Kartezjusz – nie należy przyjmować żadnych sądów prócz tych, których prawdziwość jest tak oczywista i wyraźna, że nie można w nie wątpić, Robert Merton – nauka czyni ze sceptyzmu cnotę)
- systematyczność
- ścisłość i precyzja (T. Kotarbińska – jasność myśli i oszczędność słów)
- wszechstronność i bezstronność tj. wszechstronna analiza przedmiotu poznania i bezstronna ocena wyniku, jeśli nawet nie jest on zgodny z uznanymi prawidłowościami a tym bardziej oczekiwaniami (Hegel, – jeśli przyroda przeczy teorii tym gorzej dla przyrody)
- rozległa wiedza o przedmiocie badań (T. Kotarbiński – cokolwiek czynisz, staraj się nie czynić tego po raz pierwszy)
Efektem poznawania naukowego jest wiedza naukowa.
1....
Eli_88