ĆWICZENIA.doc

4

METODOLOGIA

Metodologia (Metody) badań pedagogicznych – jest to ogół sposobów działania, które zmierzają do ustalenia charakteru pedagogiki  jako nauki, jej przedmiotu, rodzajów i sposobów badań, sposobów wyrażania twierdzeń pedagogicznych.

Metody badawcze według KOTARBIŃSKIEGO:

              Metoda badawcza jest to systematycznie, konsekwentnie stosowany przez badacza sposób postępowania zmierzający do rozwiązywania problemu.

Metody badawcze według WŁADYSŁAWA ZACZYŃSKIEGO i MIECZYSŁAWA ŁOBOCKIEGO:

-          metoda obserwacji

-          metoda eksperymentu pedagogicznego

-          metoda testów pedagogicznych

-          metoda socjograficzna: ankieta i wywiad

-          metoda socjometrii

-          metoda analizy dokumentów i wytworów uczniów

-          metoda statystyczna

Pilch wymienia tylko cztery metody, resztę nazywa technikami.

Technika badawcza – jest to organizacja badania, jest to czynność praktyczna, pozwalająca na zebranie materiału badawczego.

Narzędzie badawcze – jest to przedmiot służący do realizacji wybranej techniki badań, np.

Ogólna klasyfikacja metod badawczych według BOLESŁAWA NIEMIERKI:

1 – dana grupa spełnia kryteria

- – dana grupa nie spełnia kryteria

historyczne – analiza dokumentu z przeszłości czy teraźniejszości

opisowe – obserwacja, ankieta, wywiad, sondaż

Badanie naukowe – poszukiwanie rozwiązania problemów naukowych przez zastosowanie metod badawczych, które stosuje się w danej dyscyplinie naukowej. To  nie jest to samo co metoda – metoda to sposób, a badanie naukowe to proces.

              Przebiega zawsze w ten sposób, że wychodząc od działania praktycznego, z bezpośrednich doświadczeń zmysłowych, przechodzi ponownie do praktyki poprzez etap pośredni – uogólnionego poznania umysłowego.

              Wynikiem badania naukowego jest określony obraz badanej rzeczywistości. Obraz ten ma być wiernym, adekwatnym odzwierciedleniem obiektywnie istniejących, niezależnych od podmiotu poznającego, rzeczy i procesów. Warunkiem uzyskania takiego obrazu świata jest przestrzeganie szeregu rygorów metodologicznych badania naukowego we wszystkich trzech etapach:

1.      w etapie gromadzenia materiału faktograficznego

2.      w etapie analizy i syntezy danych

3.      w etapie sprawdzania poprawności twierdzeń (wniosków) wyprowadzonych z badań

Typy badań naukowych:

według STEFANA NOWAKA:

-         diagnostyczne – celem badań diagnostycznych jest eksploracja czyli poszukiwanie, odkrywanie, ustalenie i dopasanie istotnych właściwości poznawanego wycinka rzeczywistości, np. chcę określić odsetek bezrobotnych

-         weryfikacyjne – celem badań weryfikacyjnych jest ustalenie zależności między badaniem zjawiskowych, a te zjawiska nazywa się zmiennymi

według T. MUSZYŃSKIEGO:

-          eksperymentalne (projektujące, innowacyjne) – polegają na świadomej ingerencji badacza w stały stan rzeczy i na badaniu następstw tej ingerencji

-          nie eksperymentalne – polega na sprawdzaniu zależności między zjawiskami bez jakichkolwiek ingerencji badacza w stały stan rzeczy

Diagnoza i weryfikacja nie występują w czystej postaci, weryfikacja musi być potwierdzona diagnozą i odwrotnie.

według MIECZYSŁAWA ŁOBOCKIEGO:

-         badania indukcyjne – od szczegółu do ogółu

-         badania dedukcyjne – od twierdzeń ogólnych do szczegółowych

Teoria pedagogiczna – jest to zespół logicznie spójnych i uporządkowanych twierdzeń naukowych o badanych fragmentach rzeczywistości społecznej.

Rodzaje teorii pedagogicznych według T. MUSZYŃSKIEGO:

-          teorie eksplikacyjne (dedukcyjne) – posługują się zasadą logicznych stosunków wynikania z twierdzeń ogólnych z wyprowadzania szczegółowych, np. teorie oparte na refleksji filozoficznej o wychowaniu, mniej natomiast na realnych faktach związanych z procesem wychowania; teoriami takimi są m.in. progresywizm, perennializm, esencjonalizm , rekonstrukcjonizm

-          teorie generalizujące – posługują się zasadą iż z twierdzeń szczegółowych wyprowadzamy uogólnienia, np. koncepcje psychologiczne (teorie osobowości), teorie behawiorystyczne, teorie psychospołeczne, teorie osobowości o orientacji humanistycznej

-          teorie prakseologiczne (praktyczne działanie) – przydatne w rozwiązaniu problemów dotyczących praktycznych działań pedagogicznych, np. koncepcja problemowego uczenia się, wielostronnego uczenia się, nauczania wychowującego, blokowego nauczania programowego, aktywizacji i uspołecznienia uczniów, integralnego wychowania i nauczania, współudziału uczniów w procesie dydaktyczno - wychowawczym

Funkcje teorii pedagogicznych:

-          funkcja generalizująca – polega na odpowiednim usystematyzowaniu i połączeniu wchodzących w ich skład twierdzeń w pewną spójną i logiczną całość

-          funkcja komunikatywna – teorie spełniają tą funkcję wtedy, gdy dostarczają ważnych informacji o interesującym przedmiocie w języku jednakowo zrozumiałym przynajmniej przez wszystkich specjalistów danej dziedziny naukowej, dlatego używane przez nie terminy powinny być: jednoznaczne, jasne, wyraźne

-          funkcja praktyczna – zakłada ona społeczną użyteczność głoszonych przez nie twierdzeń

-          funkcja predyktywna (przewidująca) – pozwala ona na przewidywanie różnego rodzaju zachowań lub postaw jako określonych dezyderatów postępowania pedagogicznego

-          funkcja heurystyczna – polega ona na umożliwianiu poddawania wnikliwej analizie sformułowanych wcześniej problemów badawczych i hipotez roboczych, a także formułowania całkiem nowych problemów i hipotez

Cechy teorii pedagogicznych, czyli cechy twierdzeń prawdziwych:

-          uporządkowanie (usystematyzowanie)

-          poprawność logiczna

-          sensowność wypowiedzi

-          charakter twórczy

-          spójność problematyki

-          prawdziwość

-          dokładność

-          ogólność (szeroki zakres)

-          prostota wiedzy

-          owocność (nowe odkrycia)

-          ścisłość (dokładność)

-          wysoka interaktywna zawartość

-          pewność wiedzy

PROBLEM BADAWCZY

Problem badawczy:

według STEFANA NOWAKA – to tyle, co pewne pytanie lub zespół pytań, na które odpowiedzi ma dostarczyć badanie

według J. PIETER – uważa się je za swoiste pytanie, określające jakość i rozmiar pewnej niewiedzy (pewnego braku w dotychczasowej wiedzy) oraz cel i granicę racy naukowej

Nie każde pytanie, jakie może postawić sobie człowiek, jest problemem badawczym:

Problemem badawczym nie jest nim pytanie, którego celem jest otrzymanie gotowej na nie odpowiedzi, tj. bez własnych dociekań i badań celem rozwiązania danego problemu.

Problemami badawczymi nie są pytania, na podstawie których oczekujemy bezpośredniej odpowiedzi na nurtujący nas problem. Wyjątkiem są pytania, których celem jest zapoznanie się a opiniami osób badanych w określonych sprawach.

Co jest problemem bada...